για το κύπελλο του Νέστορα πάλι

Για το βασίλειο του Πλούτωνα 

Θυμήσου: 

Στις ηδονές του σήμερα 

Αφιέρωσε τη σύντομη ζωή σου. *

Ενεπίγραφο κύπελλο κρασιού μαζικής παραγωγής από εργαστήριο των Δωδεκανήσων (Ρόδος), χρονολογημένο στα μέσα του 8ου π.Χ. αιώνα (γεωμετρική εποχή), από τάφο νεαρού ατόμου στην νήσο των Πιθηκουσσών (ιταλ. Ιschia, βλέπε το site του Μουσείου στη Villa Arbusto στο Lacco Ameno εδωδά, όπου και εικονίζεται το ίδιο το κύπελλο και επισκέφτηκα προ οκτετίας, το 2006). Το νησάκι βρίσκεται στη βόρεια έξοδο του κόλπου της Νεάπολης της Ιταλίας, όταν στη νότια έξοδο βρίσκεται το γνωστότερο Κάπρι.

Η επιγραφή που αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη του αγοραστή χρονολογημένη περί το 740 ή 725 π.Χ., παρωδεί την ομηρική περιγραφή για το πολυτελέστατο χρυσό κύπελλο του Νέστορα, που όπως αναφέρεται στο Λ 637 είχε τέσσερις λαβές (ούατα).

Οι τρεις στίχοι της επιγραφής σε δακτυλικό κατά το ομηρικό πρότυπο εξάμετρο, χαραγμένοι σε χαλκιδικό αλφάβητο (το μετέπειτα λατινικό) ...

Νέστορος ειμί εύποτον ποτήριον·

'Ός δ' αν τούδε πίησι ποτηρίου αυτίκα κήνον

ίμερος αιρήσει καλλιστεφάνου Αφροδίτης.

...χαρακτηρίζουν με πομπώδη τρόπο ένα ευτελέστατο καθημερινό αντικείμενο συνδέοντας την οινοποσία με τα έργα της Αφροδίτης και του έρωτα. Αποτελούν συνάμα την πρώτη γνωστή και άμεση αναφορά (λογοτεχνική θα λέγαμε παραπομπή) στα ομηρικά έπη και μάλιστα από Ευβοείς εποίκους της Ιταλικής χερσονήσου, που δείχνουν να γνωρίζουν καλά τα έπη και να διασκεδάζουν παρωδώντας ομηρικές σκηνές.

Η πλήρης επιγραφή, με τις λέξεις χωρισμένες πάνω στο κύπελλο με διάστιξη, έχει ως εξής:

ΝΕΣΤΟΡΟΣ:/.../:ΕΥΠΟΤΟΝ:ΠΟΤΕΡΙΟΝ ΗΟΣ:ΔΑΤΟΔΕΠΙΕΣΙ:ΠΟΤΕΡΙ...:ΗΥΤΙΚΑΚΕΝΟΝ ΗΙΜΕΡΟΣΗ:ΑΙΡΕΣΕΙ:ΚΑΛΛΙΣΤΕΦΑΝΟ:ΑΦΡΟΔΙΤΕΣ

-----
* Στο motto ακροτελεύτοιο στιχάκι του Τζιάκομο Λεοπάρντι, από το έργο του Η νύχτα απομένει (μτφρ. Λένα Καλλέργη, έκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 2013, σσ.42-43). Και στη γλώσσα του ποιητή: «In suo varco fatale / Della plutonia sede, / Ai presenti diletti / La breve eta commetti.»