Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2021

genius και genua


[Τα σύννεφα] διασχίζουν εδώ κι εκεί σαν πλοία το πέλαγος του αέρα κατευθυνόμενα από τους ανέμους, μετέωρα και ευκίνητα και αλλάζοντας κάπως σχήμα, όταν πλησιάζουν ή απομακρύνονται. Αν όμως εγκυμονούν κάποια υγρασία, κατεβαίνουν προς τη γή σαν να πρόκειται να γεννήσουν. Και όσο πιο φορτωμένα με νερό είναι, τόσο πιο χαμηλά κινούνται, μια σκοτεινή μάζα με κάπως αργή κίνηση· όταν είναι στεγνά όμως ακολουθούν υψηλότερη πορεία, και φέρονται σαν δεμάτια μαλλιού, μια λευκή μάζα που πετάει με ζωντάνια.

*

Κατά μίαν έννοια, και η ανθρώπινη ψυχή, που βρίσκεται στο σώμα, αποκαλείται δαίμων [...]. Άρα ο αγαθός πόθος είναι και αγαθός θεός. Γι' αυτό θεωρούν μερικοί, όπως ήδη αναφέρθηκε, ότι ευδαίμονες ονομάζονται οι ευτυχείς, των οποίων ο αγαθός δαίμων, δηλαδή η ψυχή τους, έχει αγγίξει την τελειότητα χάρη στην αρετή τους. Αυτόν, το δαίμονα, στη γλώσσα μας, όπως εγώ το ερμηνεύω, και ίσως σφάλλω, αλλά σίγουρα θα το διακινδυνεύσω, μπορείς να τον αποκαλείς genius. Αυτός είναι η ψυχή του καθενός, και, παρ' όλο που είναι αθάνατος, ωστόσο γεννιέται*55 μαζί με τον άνθρωπο. Έτσι και οι ικεσίες που απευθύνονται στον genius και στα γόνατα*56 μού φαίνεται ότι αποδεικνύουν τη σύζευξη και τη σύνδεσή μας, καθώς αναφέρονται συνολικά με δύο λέξεις σε σώμα*57 και ψυχή, των οποίων εμείς αποκαλούμε κοινωνία και ένωση.


Σημ.55: Δεν είναι σαφές αν ο Απουλήιος αντιλαμβάνεται την υπαρκτή ετυμολογική σύνδεση της λέξης genius με το ρήμα gigno (= γεννώ) και επιλέγει συνειδητά τη συγκεκριμένη λέξη (gignitur, δηλαδή «γεννιέται»), κατά την προσφιλή συνήθεια των φιλοσόφων για να στηρίξει τον ισχυρισμό του αυτό.

Σημ.56: Αναφέρεται στην πρακτική των ικετών που αγγίζουν τα γόνατα εκείνου στον οποίο απευθύνουν την ικεσία τους (βλ. π.χ. Ιλιάδα Α, 406-410). Ο Απουλήιος χρησιμοποιεί ένα επιχείρημα βασισμένο στην παρετυμολογική σύνδεση των λέξεων genius και genu (= γόνατο), οι οποίες υποτίθεται ότι έχουν αναφορά στην ίδια έννοια.

Σημ.57: Η λατινική λέξη genua, δηλαδή «γόνατα», είναι αυτή που αντιπροσωπεύει το σώμα στην εξίσωση που προτείνει ο Απουλήιος. Μετωνυμικά, η αντίστοιχη, και ετυμολογικά συγγενής με τη λατινική, ελληνική λέξη γούνατα χρησιμοποιείται επίσης στην ποίηση, για να αναφερθεί στο σώμα (βλ. π.χ. Ιλιάδα Ε, 176: επεί πολλών τε και εσθλών γούνατ' έλυσεν (γιατί έλυσε τα γόνατα πολλών και γενναίων, δηλαδή, σκότωσε πολλούς και γενναίους).

Απουλήιος, Το δαιμόνιον του Σωκράτη (μτφρ.-εισαγ.-σημ. Γ. Ανδρικόπουλος, έκδ. Ροές, Αθήνα 2019, σσ. 45-46, 54-56).

Τρίτη 26 Οκτωβρίου 2021

δαίμονες


1. Πολύ αργά (22 Οκτωβρίου 1913)
Πολύ αργά. Γλυκύτητα του πένθους και του έρωτα.
Να σού χαμογελά εκείνη μες στη βάρκα.
Αυτό ήταν το ωραιότερο.
Η διαρκής λαχτάρα να πεθάνεις και το να συγκρατιέσαι ακόμα,
αυτό και μόνο είναι ο έρωτας *

Η δομή του λόγου έχει ως εξής:
παρ. 1-3: Η κατά τον Πλάτωνα διαίρεση των έμψυχων όντων σε τρία μέρη: θεούς, δαίμονες και ανθρώπους· τα διάφορα είδη θεών.
παρ. 3-5: Το απρόσιτο των θεών.
παρ. 6-18: Οι δαίμονες ως ενδιάμεσοι μεταξύ θεών και ανθρώπων: τα καθήκοντά τους, οι τόποι κατοικίας τους, η φύση τους γενικά.
παρ. 19-20: Η φύση του προστάτη δαίμονα του Σωκράτη.
παρ. 21-24: Επιχειρήματα προς το ακροατήριο για την ανάγκη λατρείας και σεβασμού προς τον προσωπικό δαίμονα του καθενός.

*

Μεταξύ των ορατών θεών, πρέπει να τοποθετήσεις, αν συμφωνείς με τον Πλάτωνα, και άλλα ουράνια σώματα: τον Αρκτούρο, τις βροχοποιούς Υάδες, τις δύο Άρκτους [Βιργίλιος, Αινειάς ΙΙΙ, 516] και άλλους παρόμοια απαστράπτοντες θεούς, τους οποίους βλέπουμε τις έναστρες νύχτες, με καθαρό καιρό, να στολίζουν και να στέφουν τη χορεία του ουρανού με αυστηρή χάρη και άγρια ομορφιά, όταν θωρούμε τα ποικίλα από τις θαυμαστές λάμψεις ανάγλυφα μέσα σε αυτή την τελειότατη «ασπίδα του κόσμου», όπως την αποκαλεί ο Έννιος.

*

Θα σημάνω υποχώρηση μπροστά σε πράγματα που υπερβαίνουν κατά πολύ τη μετριότητά μου και θα ανακαλέσω την ομιλία αυτή από τον ουρανό στη γή. Σ' αυτή, το προηγμένο ζώο είμαστε εμείς, οι άνθρωποι, αν και οι περισσότεροι, από αδιαφορία απέναντι στην αληθινή διδαχή, τόσο πολύ ευτέλισαν τους εαυτούς τους με σφάλματα όσο και με τους εξιλασμούς απ' αυτά, εμποτίστηκαν από τις εγκληματικές τους πράξεις και, σχεδόν απεκδυόμενοι την ευγένεια του είδους μας, αποθηριώθηκαν φρικτά, σε βαθμό που δημιουργείται η εντύπωση ότι δεν υπάρχει κατώτερο ζώο στη γή απ' τον άνθρωπο. Τώρα όμως το θέμα μας δεν είναι η απαρίθμηση των σφαλμάτων μας [...].

*

«... Υπάρχουν εξάλλου κάποιες ενδιάμεσες θεϊκές δυνάμεις, που βρίσκονται σε εκείνο το μέρος του αέρα, μεταξύ των κορυφών του αιθέρα και των εγκάτων της γής, χάρη στις οποίες και οι επιθυμίες μας και τα κατορθώματά μας φτάνουν ως εκείνους» (Πλάτων). Οι δυνάμεις αυτές ονομάζονται από τους Έλληνες δαίμονες, και δρούν μεταξύ των κατοίκων της γής και του ουρανού, μεταφέροντας από εδώ αιτήματα και από εκεί αρωγές, ενώ κάποιες διερμηνεύουν μεταξύ των δύο και μεταφέρουν χαιρετισμούς εκατέρωθεν. Μέσω αυτών, όπως ισχυρίζεται ο Πλάτων στο Συμπόσιο (202d-e), πραγματοποιούνται όλες οι θεϊκές αναγγελίες και τα διάφορα θαύματα των μάγων, όπως μάς παραδίδονται, και όλα τα είδη των χρησμών. Από αυτούς, ο καθένας είναι επιτετραμμένος κάποιου είδους μαντικής, όπως ακριβώς δηλαδή ανατίθεται η διοίκηση των επαρχιών· άλλοι ευθύνονται για το πλάσιμο των ονείρων, άλλοι για το διαχωρισμό των εντοσθίων, άλλοι κατευθύνουν την ευοίωνη πτήση των πτηνών και άλλοι τα διδάσκουν το προφητικό κελάηδισμα, άλλοι εμπνέουν τους μάντεις, άλλοι ρίχνουν κεραυνούς και άλλοι κάνουν τα σύννεφα να πάλλονται, διαχειρίζονται δηλαδή όλ' αυτά, μέσω των οποίων προβλέπουμε το μέλλον. Πρέπει λοιπόν να θεωρούμε ότι όλα τούτα πραγματοποιούνται με τη θέληση, την εύνοια και το κύρος των επουρανίων θεών, αλλά και χάρη στην υπακοή, τη δράση και τις υπηρεσίες των δαιμόνων.

Απουλήιος, Το δαιμόνιον του Σωκράτη (μτφρ.-εισαγ.-σημ. Γ. Ανδρικόπουλος, έκδ. Ροές, Αθήνα 2019, εκ της εισαγωγής σ. 15, σσ. 25, 29, 36-37).


*


13. Μια φορά έσπασα το πόδι μου:
ήταν η ωραιότερη εμπειρία της ζωής μου
.*


-----
* Τα motto εκ του Θραύσματα από τον Κάφκα (μτφρ. Λένια Ζαφειροπούλου, έκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2018, σσ. 12, 28 - από τα μέρη IV & Ι).

Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2021

κάποιου είδους φωνή


Για δες λοιπόν τις καθημερινές τους δαπάνες·
θα βρείς στους λογαριασμούς τους ότι ξοδεύουν πολλά
και αφειδώς, αλλά για τον εαυτό τους τίποτα,
και εννοώ τη φροντίδα του δαίμονά τους,
που τίποτ' άλλο δεν είναι παρά η αφοσίωση στη φιλοσοφία.*

Κάποιος τύραννος ρώτησε [τον Αρίστιππο, ιδρυτή της Κυρηναϊκής σχολής
και αυτοπροσδιοριζόμενο μαθητή του Σωκράτη]
σε τί τον είχε ωφελήσει η τόσο εκτενής
και μακρά ενασχόλησή του με τη φιλοσοφία. Ο Αρίστιππος απάντησε:
«Στο να μπορώ να μιλάω με όλους τους ανθρώπους ήσυχος
και χωρίς φόβο».**

[...] οι μάντεις, όταν δέχονται οιωνούς, ακούν κάποια φωνή την οποία συχνότατα συλλαμβάνουν με τα αυτιά τους και για την οποία δεν έχουν αμφιβολία ότι προέρχεται από ανθρώπινο στόμα. Ο Σωκράτης όμως δεν είπε ότι άκουσε κάποια φωνή, αλλά «κάποιου είδους φωνή», και απ' τον προσδιορισμό αυτό αμέσως καταλαβαίνεις ότι δεν πρόκειται ούτε για συνηθισμένη ούτε για ανθρώπινη φωνή. Αν ήταν τέτοια, άσκοπος θα ήταν ο χαρακτηρισμός «κάποιου είδους», και μάλλον θα έλεγε απλώς «μία φωνή» ή «τη φωνή κάποιου», όπως λέει εκείνη η εταίρα στον Τερέντιο: μού φάνηκε ότι άκουσα τη φωνή του στρατιώτη.

Αν κάποιος όμως λέει ότι άκουσε «κάποιου είδους φωνή», είτε αγνοεί από πού προέρχεται, είτε τού δημιουργεί κάποια αμφιβολία, είτε υποδεικνύει ότι έχει κάτι το ασυνήθιστο και μυστηριώδες, όπως περιέγραφε ο Σωκράτης εκείνη τη θεϊκής προέλευσης φωνή που άκουγε, όποτε η στιγμή ήταν κατάλληλη.

Εγώ, από πλευράς μου, νομίζω επίσης ότι δεν προσλάμβανε τα σημάδια του δαίμονα μόνο με τ' αυτιά του, αλλά και με τα μάτια του. Γιατί αναφέρει συχνότερα ότι τού παρουσιάζεται κάποιο θεϊκό σημάδι, παρά ότι ακούει τη φωνή.

Αυτό το σημάδι θα μπορούσε να είναι και η μορφή του ίδιου του δαίμονα, την οποία μόνος ο Σωκράτης μπορούσε να διακρίνει, όπως ο ομηρικός Αχιλλέας την Αθηνά. Νομίζω πως οι περισσότεροί σας με πολύ δισταγμό θα πιστεύατε αυτό που μόλις είπα και απορείτε που η μορφή του δαίμονα εμφανίζεται στον Σωκράτη.

Αντιθέτως, οι Πυθαγόρειοι εκπλήσσονταν πολύ με όποιον ισχυριζόταν ότι δεν είχε δεί ποτέ του δαίμονα, και για την πληροφορία αυτή είναι νομίζω επαρκής μάρτυρας ο Αριστοτέλης. Άλλωστε, αν μπορεί οποιοσδήποτε ν' αποκτήσει τη δυνατότητα να δεί κάποια θεϊκή μορφή, γιατί να μην μπορεί να συμβεί αυτό πρωτίστως στον Σωκράτη, τον οποίο το ύψος της σοφίας του τόν είχε εξισώσει με οποιαδήποτε μεγάλη θεότητα;

Γιατί δεν υπάρχει τίποτε που να μοιάζει περισσότερο σε θεό ή να τον ευχαριστεί πιο πολύ, από έναν άνδρα τέλεια αγαθό στην ψυχή, που όσο υπερέχει απ' τους υπολοίπους ανθρώπους, τόσο απέχει απ' τους αθανάτους θεούς.

[...] ακριβώς αυτό σε διδάσκει ο Όμηρος γι' αυτόν τον Οδυσσέα,
με το να τον παριστάνει πάντοτε συνοδευόμενο από τη σωφροσύνη
την οποία κατά ποιητική σύμβαση ονόμαζε «Αθηνά».***


Απουλήιος, Το δαιμόνιον του Σωκράτη (μτφρ.-εισαγ.-σημ. Γ. Ανδρικόπουλος, έκδ. Ροές, Αθήνα 2019, σσ. 67-69). - Το motto εκ του ιδίου (όπ., σσ. 72, 83). - Και η κατακλείδα ομοίως (ό.π., σ. 78).

Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2021

για τους Θράκες


12. Οι θεατές κοκαλώνουν όταν το τρένο περνά χωρίς
να σταματήσει.
 
2. Η συνουσία ως τιμωρία για την ευτυχία της
συνύπαρξης.*

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (VII, 110), εκτός από τους Κίκονες κατοικούσαν πιο δυτικά ώς τον Νέστο οι Βίστονες και οι Σαππαίοι. Ο ίδιος (V, VI και VIIΙ) δίνει πληροφορίες για τις συνήθειες των Θρακών, όπως για την ελευθερία των άγαμων γυναικών (τας παρθένους ου φυλάττουσι), την αγορά των γυναικών από τους γονείς του γαμπρού (ωνέονται τας γυναίκας), την ευγένεια της στίξης του σώματος (το μεν εστίχθαι ευγενές κέκριται), την εργασία (αργόν είναι κάλλιστον), τον τρόπο ζωής (από πολέμου και ληιστύος κάλλιστον) και τα ταφικά έθιμα (τριήμερη πρόθεση νεκρών, καύση ή ενταφιασμός, αγώνες με βραβεία, κυρίως, μονομαχία).

Χ. Μπακιρτζής - Δ. Τριαντάφυλλος, Θράκη (έκδ. ΕΤΒΑ, Αθήνα 1988, σ. 9).



*

1. Ο αληθινός δρόμος περνά από ένα σκοινί
που δεν είναι τεντωμένο ψηλά
αλλά ελάχιστα πάνω απ' το έδαφος
Μοιάζει μάλλον προορισμένο για να σκοντάφτεις
παρά για να περπατάς πάνω του.**


-----

* Τα motto εκ του τευχιδίου Θραύσματα από τον Κάφκα (μτφρ. Λένια Ζαφειροπούλου, έκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2018, σσ. 12, 20, 18, μέρη Ι, ΙΙΙ & ΙΙ).

Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 2021

το φρούριο της Δούρα Ευρωπός


Έρημος ο βράχος
έκανε την καρδιά του πέτρα
ούτε ένα κυκλάμινο *


17. Περηφάνια (15 Νοεμβρίου 1910, ώρα δέκα)
Δεν θα επιτρέψω στην κόπωση να μέ καταβάλει.
Θα πηδήξω μέσα στη νουβέλα μου,
ακόμη κι αν το άλμα μού ξεσκίσει το πρόσωπο.**

Δούρα στα ασσυριακά σημαίνει κάστρο.
Ευρωπός είναι η ονομασία της μακεδονικής πόλης, όπου γεννήθηκε ο μελλοντικός Σελευκίδης βασιλιάς, ο Σέλευκος ο Νικάνωρ, ο ιδρυτής της Δούρα Ευρωπού, ο οποίος την εποίκισε με ανθρώπους από τη γενέτειρά του, τη Μακεδονία. [...]

Οι ψηλοί πύργοι του δεσπόζουν πάνω από την απέραντη πεδιάδα της Μεσοποταμίας. Προκεχωρημένο φυλάκιο, πάνω από το ποτάμι που χώριζε τις αυτοκρατορίες.

Συρία. Ελληνικοί απόηχοι (κείμενα Michel de Grèce, φωτογραφίες Λίζα Έβερτ, Ντόρα Μηναΐδη, Μαρία Φακίδη, έκδ. Αδάμ, Αθήνα 1993, σ. 190).


*


12. Σκηνή στο τραμ. (1910: Στ' όνειρό μου παρακάλεσα τη χορεύτρια Εντουάρντοβα
να χορέψει και μια φορά το τσάρντας
...)
Η χορεύτρια Εντουάρντοβα, φίλη της μουσικής,
ταξιδεύει και στο τραμ όπως παντού,
συνοδευόμενη από δυο βιολιστές
που τούς βάζει συχνά και παίζουν.
Διότι δεν υπάρχει λόγος να απαγορεύεται η μουσική
στο τραμ,
  αν οι μουσικοί παίζουν καλά,
αν ευχαριστούν τους συνεπιβάτες κι αν δεν κοστίζε
ι τίποτα,
δηλαδή αν δεν συλλέγονται χρήματα στο τέλος.
Ωστόσο στην αρχή προκαλείται κάποια έκπληξη
και για λίγη ώρα όλοι βρίσκουν τη μουσική ανάρμοστη.
Αλλά όταν το τραμ τρέχει μ' όλη του την ταχύτητα,
ο αέρας φυσά δυνατά
και το δρομάκι είναι σιωπηλό, έχει γούστο.**


-----
* Το αρχικό motto εκ του Χρήστου Ανδρεουλάκου, Ποιήματα (αυτοέκδοση, Αθήνα, χ.χ.).
**Τα επόμενα motto εκ του τευχιδίου Θραύσματα από τον Κάφκα (μτφρ. Λένια Ζαφειροπούλου, έκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2018, σσ. 14-15, 24-25, μέρη Ι & ΙΙΙ). -Το έσχατο θα το ζήλευε κι ο Εμπειρίκος.

Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021

η γραφειοκρατική οργάνωση στην Πύλο


Περαιτέρω πληροφορίες για την γραφειοκρατική οργάνωση στην Πύλο προέρχονται από το βορειοανατολικό κτίριο.

Ένα θραύσμα πινακίδας που ανακαλύφθηκε στο δωμάτιο 98 έχει καταγραμμένους τροχούς αρμάτων. Ένας άλλος γραφέας καταγράφει δέρματα (μερικά από αυτά κόκκινα) για χαλινάρια και λουριά και ακόμη ένας άλλος σημειώνει δέρματα για διαφορετικούς σκοπούς.

Πινακίδες με καταστάσεις των ομάδων εργασίας στις οποίες ανέθεταν διάφορα καθήκοντα (σχετιζόμενα, πιο σίγουρα, με εξαρτήματα αρμάτων) είναι το προϊόν δύο άλλων γραφέων, ενώ ακόμη ένας κατέγραφε την είσοδο των υπαλλήλων από τις επαρχιακές περιοχές.

Συνεπώς ένας αριθμός υπευθύνων είχε αναλάβει το καθήκον του συντονισμού αυτού του εργαστηρίου.

*

Υπάρχουν επίσης αναφορές για μερικούς εργαζόμενους «στην έδρα» της θεάς Ποτνίας Ιππίας (Κυρίας των Αλόγων) και άλλοι στην υπηρεσία μίας διαφορετικής Ποτνίας, πιθανώς κάπου αλλού. Ένα από τα σημεία αυτά θα μπορούσε να είναι το ιερό (δωμάτιο 93) δίπλα στο οποίο κτίσθηκε το εργαστήριο.

*

[...] υπάρχουν στενοί δεσμοί μεταξύ βορειοανατολικού κτιρίου και του κεντρικού αρχείου. Μία πινακίδα από το διαμέρισμα των αρχείων, η οποία σημειώνει την άφιξη προμηθειών που προορίζονταν για το «εργαστήριο αμαξών», θεωρείται ότι αναφέρεται σε αυτό το κτίριο. Πινακίδα που συνδέεται με τροχούς αμαξών προέρχεται από το δωμάτιο 98, όπως ήδη αναφέρθηκε, αλλά οι υπόλοιπες από αυτή τη σειρά ανακαλύφθηκαν στα κεντρικά αρχεία. Φαίνεται ότι όλες εκείνες οι πινακίδες ήσαν γραμμένες στο εργαστήριο, όπου γίνονταν επισκευές αμαξών, και μεταφέρθηκαν κατόπιν στο διαμέρισμα των αρχείων για αποθήκευση.

Επί πλέον, δύο από τις συγκεκριμένες πινακίδες που βρέθηκαν στο διαμέρισμα των αρχείων αναφέρονται σε άνδρες δούλους που ήσαν καταγεγραμμένοι σε μία κατάσταση προσωπικού από το εργαστήριο.

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σσ. 63, 64).
-Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο και στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Kρίμα! κρίμα!

Τετάρτη 6 Οκτωβρίου 2021

κορυφάσιο, αιγολέον, κορυφαίος και άλλα πολλά


Το βασίλειο της Πύλου εκτεινόταν σε μία έκταση 2.000 τ.χλμ. και ίσως να καταλάμβανε ολόκληρη τη σημερινή Μεσσηνία. Χωριζόταν για διοικητικούς σκοπούς σε δύο επαρχίες, που περιγράφονται στις πινακίδες ως «αυτή η πλευρά του Αιγολέον» και «πέρα από το Αιγολέον». Μοιάζει φανερό, ιδιαίτερα αν στέκεσαι στο ανάκτορο, ότι τα όρια μεταξύ τους είναι η οροσειρά που διακρίνεται καθαρά στα βορειοανατολικά. Αυτή η οροσειρά, γνωστή στους μεταγενέστερους Έλληνες και Ρωμαίους ως Αιγάλεω, διχοτομεί την χερσόνησο από βορειοδυτικά στα νοτιοανατολικά.

Τα επτά διαμερίσματα της Εντεύθεν Επαρχίας της Πύλου και οι εννέα της Εκείθεν Επαρχίας καταγράφονται σε μία σταθερή γεωγραφική σειρά σε αρκετές πινακίδες, που αναφέρονται τόσο στους εισπραττόμενους φόρους όσο και στα εξαγόμενα από το ανάκτορο κονδύλια.

Μία ομάδα από στοιχεία για φόρους αποκαλύπτει περαιτέρω τις σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές επαρχίες. Υπάρχει πινακίδα για κάθε περιοχή, με κατάλογο λογαριασμών και πληρωμών έξι διαφορετικών αγαθών καθώς και κάποιων εξαιρέσεων. Δεν προσδιορίζονται όλα τα αγαθά. Δύο είναι σίγουρα χειροποίητα ενδύματα και δέρματα βοδιών, και μέλι και κερί ίσως να περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων. Αυτά πιθανόν να είναι κοινά και ίσως οι ποσότητές τους μάλλον μικρές, αφού όλες οι περιοχές είναι υποχρεωμένες να συνεισφέρουν έξι συνολικά αγαθά.

Διαθέτουμε μία βασική γνώση τού πώς υπολογίζονταν οι φόροι, αν και μερικές λεπτομέρειες είναι ακόμη ασαφείς. Οι διοικητές του ανακτόρου δεν φορολογούσαν χωριστά κάθε περιοχή. Άρχιζαν, μάλλον, κάνοντας τον λογαριασμό της επαρχίας και σε κάθε επαρχία ενοποιούσαν κάποιες γειτονικές περιοχές ούτως ώστε το φορολογικό βάρος να καταμερίζεται τίμια μεταξύ πλουσιότερων και φτωχότερων περιοχών σε κάθε τμήμα του βασιλείου.

Ο υπολογισμός από το ανάκτορο χοίρων, κρασιού και δερμάτων στις επαρχίες δείχνει τα ίδια ποσά για κάθε οικονομική μονάδα. Αυτή πρέπει να είναι η βάση για όλη την οικονομική διοίκηση του βασιλείου. Τούτο, όμως, δεν σημαίνει ότι κάθε μία ξεχωριστά περιοχή δεν περιλαμβάνονταν στα άμεσα ενδιαφέροντα του ανακτόρου.

Μία πινακίδα δείχνει ιεραρχικά τους διοικητές κάθε επαρχίας, περιλαμβάνοντας ένα διοικητή (Κο-ρε-τε) και ένα υποδιοικητή (Προ-κο-ρε-τε). Μεμονωμένες επαρχίες καταγράφονται να συνεισφέρουν σε λινάρι, χάλκινα οικιακά είδη ή εργάτες μεταξιού που απασχολούνται από το ανάκτορο.

Ανασκάφηκε ακόμη ένα επαρχιακό κέντρο, αν οι επιστήμονες δεν έκαναν λάθος στον ταυτισμό του με τη θέση Νιχώρια, κατά μήκος της γραμμής του Αιγάλεω. Αυτός ο οικισμός πάνω στην κορυφή ενός λόφου κοντά στον σύγχρονο Ριζόμυλο, επιβλέποντας τον Μεσσηνιακό κόλπο, άκμασε και παράκμασε μαζί με το ανάκτορο. Η γεωγραφική θέση του και τα λείψανα που αποκαλύφθηκαν ταιριάζουν με όλα τα χαρακτηριστικά που περιμέναμε από αυτή τηυν πόλη βασισμένοι στις πληροφορίες των πινακίδων. Καθώς η τοπογραφία και η ανασκαφή συνεχίζει να συμπληρώνει τον χάρτη των οικισμών στην περιοχή, καθίσταται δυνατόν να διατυπώνονται και άλλες ομοιότητες μεταξύ των θέσεων στο χώρο και σημαντικών πόλεων που αναφέρονται στις πινακίδες.

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σσ. 57-59).
-Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο και στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Kρίμα!

Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2021

η θεσσαλική δυναστεία των Νηλειδών


Δεν έχει ξεκάθαρα προσδιοριστεί βασιλεύς στις ενεπίγραφες πινακίδες που ήρθαν στο φώς στο ανάκτορο, αλλά η ελληνική παράδοση κάνει λόγο για μία μυκηναϊκή δυναστεία στη Δ. Μεσσηνία, εκείνη των Νηλειδών. Σύμφωνα με τον μύθο ο Νηλεύς, ένας βασιλικός πρίγκιπας από τη Θεσσαλία, ήρθε και κατέλαβε την περιοχή. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Νέστωρ που βασίλευσε επί τρεις γενεές ανδρών.

Ο Νέστωρ, που έλαβε μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας, πρόσφερε και εξόπλισε ενενήντα πλοία, δεύτερος μετά τον ίδιο τον Αγαμέμνονα, που ήταν αρχηγός της εκστρατείας και είχε συμμετάσχει με εκατό πλοία.

Ο Νέστωρ επέστρεψε με ασφάλεια από την Τροία και έζησε για πάρα πολλά χρόνια. Τον διαδέχτηκε ο γιός, ο εγγονός και ο μεγάλος δισέγγονός του. Το ανάκτορο καταλήφθηκε και πυρπολήθηκε από τους Δωριείς και καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Οι κάτοικοι τράπηκαν σε φυγή.

Μερικοί από τους Νηλείδες βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα, όπου ίδρυσαν μερικές από τις εξέχουσες αθηναϊκές οικογένειες. Άλλοι πήγαν στην Μ. Ασία και αποίκησαν την Ιωνία.

Οδηγός στο Ανάκτορο του Νέστορα. Μυκηναϊκές θέσεις στην περιοχή του και το Μουσείο της Χώρας (μτφρ. Χατζηφώτη Λ., έκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007, σ. 46). -Μια καταφανώς απρόσεκτη έκδοση τόσο στην αδόκιμη εν πολλοίς τυπωμένη μετάφραση όσο και στην πληθώρα τυπογραφικών αβλεψιών, αλλά και στο δέσιμο. Τί κρίμα!