Σάββατο 30 Ιουλίου 2016

και των λοιπών αλιτών τε συνεργούντων


Άδηλο φώς του Άδη και της Άτης 
χρώμα βαθύ του Άδωνι και της Εκάτης.

Ο Αώος ο Αχελώος ο Αχέροντας
 ο Αίας ο Αχιλλέας και ο Χάρος.*

+ δύοντος του ηλίου τη 23 φεβρ. του 1867 ο σεισμός
πολυταρβής, τρις την Λέσβον κοσκινηδόν εκ βραχυτά-
των διαλειμμάτων εδόνησε, τη κωμοπόλει δε ταύτη
τριάκοντα οικίας εκ τριακοσίων κατέλιπε και δυσ-
ιάτως μεν πολλούς, έστι δ' ούς τινας των ενοικούν-
των και ανιάτως έπληξε, δύο δε προ τοις πεντήκοντα
οδυνηρώς καταχώσας Άιδι, το του ποιητού ΠΡΑΑΨΕ [δυσασάγνωστο],
της Ζωοδόχου δε Πηγής το ιερόν τούτο τέμενος μέγα μέρος
κατέρριψεν, όπερ δη τον γυναικωνίτην αυτόν, ως οίον τε μεθαρμοσαμένη η κοινότης επηνωρθώσατο
δι' επιστασίας του κυρ Σταυράκη Καρέκ 1868 μαΐ 7.


*

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα εξωτερικά κοσμήματα των εκκλησιών. Τους παλιούς τεχνίτες τράβαγε ακατανίκητα η πέτρα και πάνω σ' αυτήν σκάλιζαν σχέδια γεμάτα χάρη πολλές φορές. Πρόχειρα αναφέρω τον άγιο Ιωάννη στο Υψηλό όπου ο Καρέκος εκτός από τις πολύχρωμες και με ωραία σχέδια σμαλτωμένες πλάκες που εντοίχισε (το ίδιο έκανε και στην Παναγία της Πέτρας), σμίλεψε χερουβείμ, ρόδακες, σταυρούς, ανθέμια. 'Αφθονα μπορούμε να βρούμε τέτοια μοτίβα και στα χωριά της Γέρας.


Πετράκου Βασ., Νεώτερες επιγραφές της Μυτιλήνης (έκδ. της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήνα 1972, Ανατύπωση 2015, σσ. 35, 47). Η ως άνω επιγραφή βρίσκεται στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής στην Καλλονή της Λέσβου και αναφέρεται στον μεγάλο σεισμό του 1867 (270 γκρεμισμένα σπίτια και 52 νεκροί).


----- 
* Ο τίτλος του παρόντος είναι στίχος ειλημμένος από επιγραφή στο Ναό του Αγίου Νικολάου στους Πύργους Θέρμης της Μυτιλήνης. Βλ. στο ίδιο (ό.π., σ. 27), όπου ο Β. Πετράκος σημειώνει: «Η λέξη αλίτης [δασυνώμενη] του στίχου 12 [της επιγραφής] είναι σπανιώτατη και σημαίνει αλιευτής, ψαράς, βρίσκεται δε, όσο γνωρίζω, μόνο στο Etymologicum Gudianum [...]».-

Στο motto, όμως, στιχάκια του Κρανιώτη Δημ., εκ της συλλογής Μετέωρα (έκδ. Το Ροδακιό, Αθήνα 2016, σ. 28). 


Τρίτη 26 Ιουλίου 2016

[η ευσεβής κατεύθυνση]


ἄρα οὖν οὐ τοῦ θέλοντος
οὐδὲ τοῦ τρέχοντος,
ἀλλὰ τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ.*

[...] κι αυτός από την επαφή κι έχοντας φτάσει στην ακροκεραύνια ευπάθεια τινάζεται δονείται σφαδάζει σύγκορμος ριγώντας και σπαράζοντας λες κι η συνάντησή του με τα χείλη την γλώσσα και την στοματική υποδοχή να τού προσφέρει την ύστατη και υπέρτατη εκτίναξη που θα αδειάσει τον σαρκικό αυλό από την τελική του στάλα και θα χαρίσει στον τεντωμένο σαν χορδή και εκστασιασμένο άντρα εκείνον τον χαριστικό σπασμό που εγκαλλωπίζει σπάταλα τον ανδρισμό του και τον μεταμορφώνει σε ίνδαλμα λατρείας [...]

[...] Τίποτε δεν μειώνει τις κραυγές χαράς ούτε και ηδονής Ολόκληρο το δέντρο στο κέντρο της άπειρης διαστολής τόπου και χρόνου συνέχει με ακατάπαυστες δονήσεις ό,τι γεννιέται αυξάνεται φυτρώνει μεγαλώνει και καρπίζει με προεξάρχουσα μια ασυγκράτητη ισχύ που ξεκινά από όλα τα σημεία του κορμού και συντονίζει τις συνεχείς εκρήξεις τους [...]

[...] η ανοιχτοσύνη των χειλιών τους επαναφέρει ακαριαία την δόνηση στον ευπαθή φλοιό που ανταποκρίνεται αμέσως με συνεχείς σπασμωδικές παράφορες κινήσεις σείοντας ολόκληρο το φυτρωμένο κέντρο με συνεχή τραντάγματα κι αυτά καθοδηγούν τους άκρατους χυμούς μέχρι τις κορυφές των φυλλωμάτων και μέχρι τις περιπλοκές των θαλλερών ριζών Και το προσκύνημα είναι αειφόρο όλο στραμμένο στην βάλανο και στις φλεβώσεις και στα νεύρα του οργιαστικού κορμού που έχει αποκτήσει την λεπτουργία εικονίσματος και την τραχύτητα απειλητικού οργάνου Θροΐζει σαν ερωτευμένος νέος με τον εξίσου ερωτευμένο φίλο του και πνέει σαν πόθος για διείσδυση που έχει βρεί την εισδοχή και δεν υποχωρεί αλλά τραβάει όλο πιο μέσα θέλει να φτάσει στο άπατο σημείο εκεί όπου η ρίζα και το φύλλωμα αγκαλιάζονται ανάστροφα αναιρώντας τους φυσικούς κανόνες και φέρνοντας άλλους καινοφανείς όπως αυτή η οπίσθια ένωση που κάνει τον πάλλοντα φαλλό να έχει βρεί την μόνη εισδοχή που τον τρελλαίνει και φέρνει ρίγη στην πιο συντελεσμένη επέκτασή του και πυρετό στην πιο εξαντλητική εκκένωσή του [...]

Δημ. Δημητριάδης – Γιώργος Αλισάνογλου, Προς αυτή την αλόγιστη κατεύθυνση (έκδ. Σαιξπηρικόν, Θεσσαλονίκη 2013, σσ. 36, 37, 37-38).

-----
 * Το motto εκ της προς Ρωμαίους (θ΄16). 

Παρασκευή 22 Ιουλίου 2016

κυνικά καύματα


αυτάρ επεί πάντη παρακάββαλον
άσπετον ύλην *


"Πρώτος μεν ο γέρων Πρίαμος με τους οφθαλμούς (του) είδεν αυτόν [ενν. τον Αχιλλέα], ότι ώρμα εν τη πεδιάδι λάμπων ως αστήρ, ο οποίος την οπώρα έρχεται, αι δε πασίδηλοι ακτίνες αυτού φαίνονται μεταξύ πολλών αστέρων εν τω σκότει της νυκτός· τον οποίον με το επώνυμον κύνα Ωρίωνος ονομάζουσι· λαμπρότατος μεν ούτος βέβαια είναι, κακόν όμως σημείον είναι, και φέρει και πολύν πυρετόν εις τους δυστυχείς ανθρώπους". (Χ 25-31)


Στο σμικρό αυτό απόσπασμα από την Ιλιάδα, ο γέρο-Πρίαμος παρομοιάζει τον ορμητικό Αχιλλέα, έτσι όπως ορμάει στις Σκαιές πύλες της Τροίας κυνηγώντας τον Έκτορα (Απόλλωνα) και τους λοιπούς Τρώες, με τον λαμπρό εκείνο αστέρα του καλοκαιριού, τον Σείριο, το Α του Μεγάλου Κυνός, που δεν είναι παρά το έξυπνο λάμπον μάτι του μεγάλου σκύλου του κυνηγού Ωρίωνα που προπορεύεται στον ουρανό τον Ιούλη και φέρει τα κακά εκείνα κυνικά καύματα (καύσωνες) εκείνων των ημερών (20-27 Ιουλίου, τότε ακριβώς που γίνηκαν και οι αγώνες προς τιμήν του νεκρού Πατρόκλου ώστε να κατεβεί ήσυχα ο νεκρός στον Άδη).

[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"τον δ' ο γέρων Πρίαμος πρώτος ίδεν οφθαλμοίσι
παμφαίνονθ' ώς τ' αστέρ' επεσσύμενον πεδίοιο,
ό ρά τ' οπώρης είσιν, αρίζηλοι δέ οι αυγαί
φαίνονται πολλοίσι μετ' αστράσι νυκτός αμολγώ·
όν τε κύν' Ωρίωνος επίκλησιν καλέουσι.

Λαμπρότατος μεν ό γ' εστί, κακόν δέ τε σήμα τέτυκται,
καί τε φέρει πολλόν πυρετόν δειλοίσι βροτοίσιν·"


ίδεν = εκ του πύργου των Σκαιών πυλών, εις όν ανέβη μετά τα εν Φ 529 εξ.
παμφαίνοντα = υπόκειται εις την μετοχήν επεσσύμενον
ώστ' αστέρα = τον Σείριον, Όρα Ε 5 εξ. και Λ 62 εξ.
οπώρης = γενική χρονική. Η οπώρη ήρχιζε λήγοντος Ιουλίου
είσιν = εδώ έχει ενεστώτος σημασίαν = επιτέλλει, εμφανίζεται
αρίζηλοι αυγαί = αρίδηλοι, όρα Θ 480
μετ' αστράσι = μεταξύ πολλών αστέρων, ών την λάμψιν υπερβάλλει η του Σειρίου
αμολγώ = όρα Λ 173
κυν' Ωρίωνος = ο Σείριος είναι ο λαμπρότερος αστήρ του αστερισμού Κυνός. Ο Κύων έρχεται μετά τον Ωρίωνα· διό και κύων Ωρίωνος ονομάζεται. Η επιτολή αυτού συμπίπτει με την θερμοτάτην ώραν του έτους, όθεν κυνικά καύματα και κυνικαί ημέραι. Ο ποιητής ονομάζει αυτόν σήμα κακόν· διότι κατά την εποχήν ταύτην εις τας ημετέρας χώρας αναπτύσσονται ασθένειαι και δή πυρετοί.
επίκλησιν = όρα Π ή Η138
κακόν... τέτυκται = και τούτο της παραβολής κείται μετ' αναφοράς προς τον Αχιλλέα διά τον αυτού όλεθρον των Τρώων.
πυρετόν = εδώ μόνον απαντά. Τινές μεν εννοούσι την νόσον πυρετόν, την παρ' ημίν θέρμην, τινές δε καύσωνα ατμοσφαιρικόν.
παρακάββαλον = αντί του παρακατάβαλον = κατέβαλον πλησίον του τόπου, όπου επρόκειτο να γείνη ο τύμβος.


(απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.


-----

* Στο motto το ομηρικόν Ψ 127, στίχος που εμφανίζει πώς ανασταίνεται ο τύμβος προς τιμήν του τεθνεώτος Πατρόκλου. 'Ασπετος ύλη, σημαίνει· άπειρα ξύλα.-

Δευτέρα 18 Ιουλίου 2016

η φυσική ευχαρίστηση


[...]

Θα πω ότι αυτή η δικαιολογία των νεαρών, να παίρνουν λεφτουδάκια ήταν ένα καθαρό άλλοθι. Για παράδειγμα, όταν πήγαινα στο ποτάμι ερχόταν ένας τέτοιος πλούσιος και τα αγόρια το γνώριζαν, αλλά οι καλύτεροι δεν πήγαιναν μ’ αυτόν, μένανε μαζί μου. Ήμουν διάσημος γιατί με ξέρανε ως «εκείνος που δίνει δύο λίρες», δύο λίρες τότε, πολύ μικρό ποσό. Τους εξουσίαζα με απίστευτο τρόπο. Πήγαινα μόνος μου με τρεις στην εξοχή, έκανα ένα πράγμα στον ένα, ένα πράγμα στον άλλο, ο τρίτος παραφύλαγε. Στους δύο που τους έκανα να ευχαριστιούνται τους έλεγα, για παράδειγμα: «Αλλαγή!» και ο αναγνώστης μπορεί να φανταστεί ποια ήταν η αλλαγή.

Αυτό το γεγονός ότι είχα πολλούς φίλους, το χρωστούσα στο ότι ήμουν αποκλειστικά ενεργητικός, με την έννοια ότι στο αγόρι (ίσως να υπήρχε και αρκετός εγωισμός) δεν έβλεπα τίποτε άλλο παρά το υποκατάστατο της γυναίκας. Ούτε και γω δεν το ήξερα. Οι γυναίκες δεν μου άρεσαν, αλλά όλοι μου το λέγανε, από τον Σάμπα και έπειτα: «Μα τι κάνεις με μας! Εσύ αγαπάς τις γυναίκες». Γι’ αυτούς τα αγόρια ήταν πολύ θηλυκά, όχι όμως επειδή ήταν πολύ διεφθαρμένα, αυτά δεν μπορούσα να τα υποφέρω και γω. Ήταν όμως σαν εκείνα που αγαπούσε ο Ζιντ, φυσιολογικά αγόρια.

Μετά, με τα χρόνια, ακόμη κι αν το αγόρι ήταν λίγο περισσότερο θηλυπρεπές το αγαπούσα το ίδιο, ίσως και λιγάκι παραπάνω.

Στην αρχή πίστευα ότι θα ανακαλύψω αυτούς τους έρωτες. Γιατί είχα βαρεθεί με τα κορίτσια, ωραία κορίτσια που με ερωτευόντουσαν. Ήθελα να κάνω κάτι και τέρμα, αυτές θέλανε αγάπη. Εγώ αντίθετα δεν ξέρω τι είχα μέσα μου, ακόμη δεν ξέρω τίποτα, δεν τις αγαπούσα καθόλου γιατί τις απαξιούσα. Είχα το μυαλό μου μόνο στην φυσική ευχαρίστηση και, το σκέφτομαι και σήμερα, μου φαίνεται ότι είναι κατά τι καλύτερο από κείνο που κάνει κάποιος μόνος του. Φαίνεται ότι η γυναίκα δεν μου άρεσε ποτέ. Αλλά δεν το ήξερα.

Αυτή η λαχτάρα να κάνω έρωτα, να αρραβωνιαστώ, με οδήγησε να ανακαλύψω, έναν έρωτα με τα αγόρια, κυρίως με εκείνα τα πιο άγρια, βρώμικα, εραστές της αλήτικης ζωής.

Η πρώτη φορά ήταν ένα αγόρι, μακρινός συγγενής, την άνοιξη στην εξοχή. Είχαμε συγγενή έναν παπά και κάναμε μεγάλα τραπέζια στα οποία συμμετείχε όλο το συγγενολόι. Κατά την διάρκεια εκείνων των τραπεζωμάτων τον αναζητούσα: «και ο Κουιντίλιο!». Όμως ο Κουιντίλιο δεν ερχόταν ποτέ. Μου λέγανε ότι αυτός έπαιρνε ένα μεγάλο κομμάτι ψωμί στην τσέπη και πήγαινε στα βουνά, και ανέβαινε πάνω στα δένδρα.

Σάντρο Πέννα, μετάφραση-σχόλια Γιάννης Η. Παππάς (απ' εδωδά ειλημμένο στις 12 Απριλίου 2016).

Πέμπτη 14 Ιουλίου 2016

κοίτα να κάνεις και καμιά μικρή βιβλιοθήκη



ΣΤΟ ΦΙΛΟ ΠΟΥ ΠΑΕΙ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΣ

Μονάχος σου, σε αψηλό χωριό
απομονωμένος,
δίχως μάνα να σού καρικώνει
τις κάλτσες, δίχως φίλους για βόλτα,
τότε θα νιώσεις πώς ό,τι πήρες – πήρες·
τώρα πρέπει να δώσεις·
κι αν έχεις πολλά, πολλά θα δώσεις·
αν λίγα, σκέψου τις ώρες
που σπατάλησες εδώ κι εκεί.
Παρ' όλες τις τυχόν επιφυλάξεις μου,
σε συμβουλεύω
να την κρατήσεις την αγνότητά σου.
Βέβαια, είναι οδυνηρή η εγκράτεια,
όταν μάλιστα η φαντασία οργιάζει·
όμως, αν θέλεις του κόσμου
την εκτίμηση, όλο και πρέπει
να ολοκληρώνεσαι στη στέρηση.
Εξόν απ' τη διδασκαλία στο σχολείο,
κοίτα να κάνεις και καμιά
μικρή βιβλιοθήκη,
νά 'ρχονται οι νέοι του χωριού
και να διαβάζουν.
Στην ενδοχώρα, να εργαστείς.
Έτσι προσφέρεις πολύ περισσότερα
απ' τους νεανίσκους της Τσιμισκή.
Ωστόσο κοίτα και την ηθική σου
ακεραιότητα:
από έναν νέο δροσερό κι αγνό,
κυρίως αγνό, ιδιότητα δεν έχει
η ανθρωπότης τιμιωτέραν.
Κι εν τω μεταξύ θα κρατούμε
αλληλογραφία και θα μού στέλνεις
φωτογραφίες σου
ανάμεσα στα παιδιά του χωριού.
Και θά 'μαι, αλήθεια, περήφανος για
έναν τέτοιο φίλο.

ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ


*


Δαρδανέλλια, έξω από την Άβυδο. 5 Μαΐου 1810

[...] Οι Τούρκοι προσέχουν πολύ τις γυναίκες τους και δεν σού επιτρέπουν να τις καλοεξετάσεις,
αλλά έζησα πολύ μαζί με Έλληνες, τη σύγχρονη διάλεκτο των οποίων
μπορώ να χειρίζομαι ικανοποιητικά για τους σκοπούς μου.

Έχω και μερικές ανδρικές γνωριμίες με Τούρκους, η γυναικεία συντροφιά αποκλείεται.

[...] 

Byron


Λόρδου Μπάϋρον, Επιστολές από την Ελλάδα 1809-1811 & 1823-1824 (μτφρ. Δημ. Κούρτοβικ, έκδ. Ιδεόγραμμα, Αθήνα 1996, σ. 57).

Κυριακή 10 Ιουλίου 2016

ιστάμενος ακουμπιστός στην κουπαστή κοιτάζω


Τούτη η αιθρία με το σύννεφο που πλέχει στον αέρα
Είναι γαλάζιος πλους μιας κάτασπρης φρεγάδας
Ιστάμενος ακουμπιστός στην κουπαστή κοιτάζω
Και βλέπω τα θηράματα των λογισμών μου
Δελφίνια που αναδύονται κι' εισδύουν μέσ' στο κύμα
Πεδιάδες ακρογιάλια και βουνά
Και μια ξανθή νεανίδα που στέκει στο πλευρό μου
Μέσ' στης οποίας τα γαλήνια μάτια βλέπω
Το μέλλον της ολόκληρο και το παρόν μου.

Ανδρέας Εμπειρίκος, «Το ρήμα αγναντεύω», περιεχόμενο στην συλλογή Ενδοχώρα (1934-1937) (εκδ. Πλειάς, Αθήνα χ.χ., σ. 23 = έκδ. Άγρα, Αθήνα 1991).

Τετάρτη 6 Ιουλίου 2016

έγχελυς


Χοάνη του καιρού με τα υψηλά οροπέδια
Πριν γεννηθούμε συλλαβίζουμε το φώς του γυρισμού
Και στο βυθό του ωκεανού και στα περάσματα
Τα ίχνη των προγόνων μας ζητώντας
Ψάχνουμε μια πατρίδα που δεν είδαμε

*

Σχόλιο στο Όμηρο
Δίχως καμιάν ελπίδα την εκλογή σου κάνε
Εσύ τουλάχιστον δεν είσαι Αχαιός
κι άγνωστη η μαρτυρία του ποιητή
σαν τη ζωή του
Στο κάτω-κάτω εκείνοι ήσαν ευγενείς
κι ιδέα δεν είχαν από πολιτική

*
Ευμενίδες
Όταν βγήκα στον κήπο
ακούγονταν ακόμη η φονικιά σιωπή
στα κάγκελα σπάραξε η καρδιά μου

Ορέστη, εσύ;


Θάνος Παπαδόπουλος, Έγχελυς ή Επιστροφή (έκδ. Στοχαστής, Αθήνα 1981, σσ. 7, 54, 51).


Σάββατο 2 Ιουλίου 2016

Ελευθήρ - Ελεύθερνα, καλή λευτεριά


«Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης είχαν ένα 'ντιμπέιτ' ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. εάν ο Όμηρος λέει την αλήθεια, είχαν διαμάχη και για τον Πάτροκλο και για τη σφαγή των Τρώων. Κι εμείς βρίσκουμε πράγματα που αποδεικνύουν την αλήθεια του Ομήρου: Με την ταφική πυρά του πρίγκιπα-πολεμιστή της Ελεύθερνας όπου είναι σφαγμένος προς χάριν του, όχι δώδεκα, όπως λέει ο Όμηρος, αλλά ένας αιχμάλωτος».

Και συνεχίζει: «Στην ταφική πυρά του Πατρόκλου, ο Όμηρος αναφέρει ότι θα πρωταγωνιστήσουν δυο Κρητικοί, ο Ιδομενέας και ο Μηριόνης, επειδή αυτοί γνωρίζουν το ταφικό τελετουργικό τυπικό. Δηλαδή, όπως ακριβώς στην Ίδη της Κρήτης ξέρουν να στήνουν την πυρά, εκείνοι από την Ίδη της Τροίας θα στήσουν την πυρά του Πατρόκλου. Δηλαδή, η saga, ο πυρήνας του μύθου για τέτοιου είδους ταφικές τελετουργίες, είναι κρητική».

Σε άλλο σημείο της Ιλιάδας γίνεται λόγος για την ασπίδα του Αχιλλέα. «Αναφέρει ο Όμηρος ότι υπάρχουν πάνω της πολλές παραστάσεις, όπως αυτή που δείχνει μια πόλη και μία τελετουργία σε θεότητα όπου γυναίκες 'επί καρπώ χειροκρατούμενες' χορεύουν. Στην Ελεύθερνα έχουμε χάλκινες φιάλες, τεράστιες σαν ασπίδες, όπου γυναίκες κρατιούνται με αυτό τον τρόπο και χορεύουν. Δηλαδή, μέσα στις 'φλέβες' του Μουσείου ρέει ο Όμηρος. Τώρα η Κρήτη θα έχει δυο πόδια. Τον μινωικό και τον ελληνικό πολιτισμό της» επισημαίνει.

Η επαφή του κόσμου με το νέο κρητικό μουσείο, καθώς και με το μοναδικό τοπίο που το περιβάλλει, θα κρύβει και την έκπληξη των επισκέψεων στις ανασκαφές της αρχαίας Ελεύθερνας, οι οποίες συνεχίζονται ανελλιπώς εδώ και τρεις δεκαετίες έχοντας φέρει στην επιφάνεια ευρήματα τα οποία, πριν ακόμα ιδρυθεί το μουσείο, έβαλαν την Ελλάδα για πρώτη φορά στο τοπ 10 του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού «Archaeology» το 2009-2010. Επιπλέον, πολλά από αυτά έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, όπως στο Μουσείο του «National Geographic» στην Ουάσινγκτον όπου αρχές Ιουνίου εγκαινιάζεται το τελευταίο τμήμα της έκθεσης «Έλληνες. Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο».

«Στην αρχαϊκή εποχή οι κοινωνίες ήταν ανοιχτές και κλειστές. Η Ελεύθερνα ήταν μια ανοιχτή κοινωνία. Έτσι είμαι κι εγώ. Το όνομά της προέρχεται από τον Ελευθήρ, έναν από τους Κουρήτες που χτυπούσαν τα τύμπανα για να μην ακούγεται το κλάμα του Δία και το φάει ο Κρόνος. Είναι μια θεότητα η οποία έχει σχέση με την καλή λευτεριά, που ανοίγει δρόμους είτε για εγκύους είτε για το μυαλό. Ο συμβολισμός είναι μεγάλος» καταλήγει ο κ. Σταμπολίδης.

Από ΤΑ ΝΕΑ της 18/05/2016.