για την φιλοκαλία

δυό βέβαια διαφορετικές αναγνώσεις:

Από τους πέντε τόμους της Φιλοκαλίας ο αναγνώστης αποκλείεται να συναγάγει, έστω και έμμεση νύξη, για τη μετοχή στην Εκκλησία ως μοναδική δυνατότητα εισόδου στη Βασιλεία, μοναδική οδό πραγμάτωσης του χριστιανικού ευ-αγγελίου. Αντίθετα, πείθεται ο αναγνώστης, σε κάθε σελίδα, ότι η σωτηρία κερδίζεται με την ατομική αποκλειστικά προσπάθεια: την εργασία των εντολών, την φυλακήν του νοός, την νοερά προσευχή.

[...]

Οι Ορθόδοξοι αποδίδουμε στη Δύση τη θεσμική παγίωση και επιβολή της θρησκειοποίησης του εκκλησιαστικού γεγονότος, την υποταγή στη νοησιαρχία, στον ηθικισμό, στον νομικισμό. 'Ομως η περίπτωση της Φιλοκαλίας μάλλον καταδείχνει ότι η Δύση είναι «μέσα μας» - τα ιστορικά της βλαστήματα ενυπάρχουν δυσδιάκριτα στην «εσώτερη» ορμέμφυτη ανάγκη του κάθε ανθρώπου για ατομοκεντρική θωράκιση και κατασφάλιση.

Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 300, 304).

*

[...] 

Ανάλογα ισχύουν και για την έννοια Εκκλησία, η οποία εκτός του θέσμου ή του ναού δηλώνει στην Φιλοκαλία το ευχαριστιακό σώμα κατ' εικόνα της τριαδικής αγαπητικής κοινωνίας (βλ. τ. Γ΄, σελ. 349, κφ. π΄∙ τ. Δ΄, σελ. 183, κφ. ρλζ΄∙ σελ. 208-212, κφ. ιε΄∙ σελ. 284-289 [...]). 

'Αλλωστε ο Μακάριος και ο Νικόδημος ήταν Κολλυβάδες και οι Κολλυβάδες κήρυτταν ως στοιχείο της επιστροφής στους Πατέρες την εμμονή στην λειτουργική πράξι της Εκκλησίας και στην συχνή θεία μετάληψι.

Ισχύουν επίσης για την αγάπη ως εκκλησιαστικό τρόπο υπάρξεως του πιστού (πρβλ. πρόχειρα: τ. Α΄, σελ. 24, κφ. ρμη΄∙ σελ. 238, κφ. ιβ΄ και ιδ΄∙ τ. Γ΄, σελ. 75∙ σελ. 266, κφ. ρμγ΄∙ τ. Δ΄, σελ. 4, στ. 11), ως ελευθερία στην προσφορά και διόλου ως ατομικιστική επιβεβαίωσι.

Στέλιος Ράμφος, Το αδιανόητο τίποτα. Φιλοκαλικά ριζώματα του νεοελληνικού μηδενισμού. Δοκίμιο φιλοσοφικής ανθρωπολογίας (έκδ. Αρμός, Αθήνα 2010, σ. 30).




-----

Υ.Γ.: Και για άλλες αναγνώσεις με σχετική αναζήτηση στο άωρον τετράδιό μου, κάνε κλικ εδωδά.