προς το τίποτα

Κι η μεν ουσία και

η ύλη του σώματος μία,

χρώματα δε πολλά. *

Με τη φυσική μας γέννηση ωστόσο μπαίνομε σε έναν κόσμο που συγκροτείται από αμέτρητα πράγματα, ανοίκεια σε μας. Μοιάζει, λέει ο Χάιντεγκερ, να είμαστε ριγμένοι σε ένα κόσμο ξένο, καταδικασμένοι να ζήσομε μέσα του.

Η πτώση μας στον ανοίκειο αυτόν κόσμο μάς προκαλεί τρόμο. Το μαρτυράει αυτό το ξέσπασμα που ακολουθεί αμέσως τη γέννησή μας – του παιδιού το κλάμα, το βίαιο κλάμα, το κλάμα απελπισίας.

Αυτός ο κόσμος όμως, ο ξένος, καθώς μέρα με τη μέρα τον συνηθίζομε επαναλαμβάνοντας τα ίδια και τα ίδια, μάς γίνεται οικείος. Μυθοποιείται: γίνεται το σπίτι μας, που αρνούμεθα να εγκαταλείψομε, εξορκίζοντας κάθε προσπάθεια να συρθούμε έξω απο αυτό.

Διαβρωμένοι από τη συνήθεια, δεν είμαστε πια, λέει ο Αριστοτέλης, παρά εκείνο που κάνομε κατ' επανάληψη. Η φύση μας, εκείνο που πράγματι είμαστε, έχει υποκατασταθεί από μιαν άλλη φύση, τη συνήθεια. Βολευόμαστε έτσι.

Η συνήθεια απομακρύνει τον φόβο, που προκαλεί το αναπάντεχο, μάς θωρακίζει απέναντι στον κίνδυνο, που συνεπάγεται το άγνωστο, έτσι ώστε, κατοχυρώνοντας στη ζωή μας την ομοιομορφία, να έχομε το κεφάλι μας ήσυχο. Δεν έχει σημασία αν η ησυχία αυτή είναι καλή ή κακή. Σημασία έχει ότι μάς βολεύει -έστω κι αν μάς εξαπατά.

[...]

Το νεκρό τοπίο των «ευτυχισμένων ημερών» σηματοδοτεί, τελικά, την απομυθοποίηση του ανοίκειου κόσμου όπου βρεθήκαμε ριγμένοι -ενός κόσμου γεμάτου από πράγματα και λέξεις, που η συνήθεια μάς παρέσυρε να δεθούμε μαζί τους.

Το πεδίο είναι ελεύθερο πλέον για το «πουλί με τα λαδωμένα φτερά» να πετάξει. Το ταξίδι, καθώς η Γουίννυ βουλιάζει ξεγλιστρώντας από τον μυθοποιημένο κόσμο, έχει ήδη ξεκινήσει. Ο ήχος του κουδουνιού, που σηματοδοτεί την ακολουθία των «ευτυχισμένων ημερών», δίνει τον ρυθμό στο πέταγμα του «πουλιού με τα λαδωμένα φτερά» προς το τίποτα – την αληθινή πραγματικότητα.

Θεοδόσης Πελεγρίνης, «Το πέταγμα ενός πουλιού με λαδωμένα φτερά», από το Πρόγραμμα της παράστασης Σάμουελ Μπέκετ, Ευτυχισμένες μέρες (έκδ. Εθνικό Θέατρο, Αθήνα 2014-2015, σσ. 9, 11). 

-----

* Στο motto κατάφαση Ιωάννου του Δαμασκηνού διατυπωμένη στο άρθρο δ΄ «Περί του όντος ουσίας τε και συμβεβηκότος» των Διαλεκτικών του (έκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1978, σ. 51).-