Φαίνεται μάταιο ν' αναζητούμε υπέρβαση της θεμελιώδους αυτής αντίφασης στο έργο του Γιανναρά. Ο συγγραφέας μας μοιάζει να ξεφεύγει από τους επικριτές του καταφεύγοντας στον φυσικό ερωτισμό, όταν του υποδεικνύεται η υπερβολικά εκστατική υπερβατικότητα του προσώπου του, ενώ καταφεύγει στον εκστατικό υπερβατισμό μόλις επικριθεί για τον βάναυσο ερωτικό νατουραλισμό του.
Δεν φαίνεται να κατανοεί ο Χ. Γ. Πως ούτε η θεολογία του προσώπου ως έκσταση από τη φύση ούτε η νατουραλιστική ερωτολογία σχετίζονται ευθέως με την Πατερική ανθρωπολογική παράδοση. Ας μην ξεχνούμε πως τη διάσταση αυτή προσώπου-φύσης ακολουθεί πιστά και ο μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, είτε αυτούσια είτε μεταποιημένη στο αντίστοιχο ζεύμα εκκλησιαστική ύπαρξη – βιολογική ύπαρξη. Και σ' αυτόν όμως απουσιάζει σχεδόν παντελώς η περί φύσεως θετική Πατερική θεολογία, με αποτέλεσμα το πρόσωπο να μοιάζει συνήθως ως εκστατικό εποικοδόμημα πάνω στην παραπαίουσα φύση, η οποία ταυτίζεται και εδώ απολύτως με την αναγκαιότητα, τη φθορά και το θάνατο – πάντως στον μητροπολίτη Περγάμου δεν υφίσταται η παραπάνω αντίφαση του Γιανναρά.
[…]
Είτε η προτεραιότητα του προσώπου είτε η προτεραιότητα της φύσης θα άφηναν, νομίζω, την πατερική ανθρωπολογία αδιάφορη. Είναι ακριβώς, άλλωστε, το ενούσιο του προσώπου που καθιστά την πραγματικότητα της εκστατικής του ανάδυσης πειστική (πρόκειται δηλαδή για προσωπική έκσταση της ίδιας της φύσεως και όχι έκσταση από τη φύση) και είναι ακριβώς το ενυπόστατο της φύσεως που την καθιστά υπαρκτή και συγκεκριμένη.
Ούτε το πρόσωπο ούτε η φύση είναι ελευθερία, αλλά μόνον η εν Αγίω Πνεύματι μία και ταυτόσημη μεταβολή τους (αυτό ακριβώς σημαίνει η κατά Θεόν γνωμική χρήση του φυσικού θελήματος). Ούτε ο «φυσικός» ούτε ο «προσωπικός» έρως οδηγούν στη Βασιλεία, χωρίς τον εν Χριστώ αγιασμό τους. Ούτε η «φύση» ούτε το «πρόσωπο» είναι ο άνθρωπος, αλλά το αποφατικώς απροσδιόριστο και εσχατολογικώς γιγνόμενο ενούσιο και ενυπόστατο «όλον αυτού».
π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Οι τρόμοι του προσώπου και τα βάσανα του έρωτα. Κριτικοί στοχασμοί για μια μετανεωτερική θεολογική οντολογία (έκδ. Αρμός, Αθήνα 2009, σσ. 97-99).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου