Τετάρτη 10 Μαΐου 2023

κι οι τέσσερις εκστάσεις του


Ι. Ο Αριστοτέλης αρχίζοντας τη «θεολογία» του λέει: «Όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν τη γνώση και απόδειξη γι' αυτό είναι η αγάπη των αισθήσεων». Εγώ αρχίζοντας την ενασχόλησή μου με τη φιλοσοφία του Πλάτωνα θα τό έλεγα αυτό με μεγαλύτερη έμφαση, ότι όλοι οι άνθρωποι επιθυμούν τη γνώση της φιλοσοφίας του Πλάτωνα, επειδή θέλουν όλοι να αντλήσουν κάτι το χρήσιμο από αυτήν και επειδή επιδιώκουν να γίνουν κάτοχοι των πηγών της, αφού γέμισαν από τις πλατωνικές εκστάσεις.

Αυτές είναι τέσσερις σε τέσσερις διαλόγους του. Η μία είναι στον «Τίμαιο», στον οποίο κατέχεται από έκσταση, γίνεται θεόληπτος και παριστάνει το δημιουργό να μιλάει προς τα ουράνια για τη ρύθμιση των εδώ πραγμάτων, που τούς ονομάζει νέους θεούς· γι' αυτό και ο Ιάμβλιχος γράφοντας το υπόμνημά του στο διάλογο τόν χαρακτήρισε «στη δημηγορία του Δία».

Η δεύτερη έκσταση είναι στην «Πολιτεία», όπου έχοντας επηρεασθεί από τις Μούσες παρέστησε ότι αυτές τού έδωσαν τη λύση τού πολιτεύματος που διαμόρφωσε· εκεί λέει: «για καθετί που γεννιέται αναπόφευκτα επακόλουθο είναι η φθορά».

Τρίτη έκσταση είναι στον «Φαίδρο», όπου ο Σωκράτης φιλοσοφώντας κάτω από το πλατάνι για τον Έρωτα επηρεάστηκε από τις Μούσες.

Τέταρτη έκσταση υπάρχει στον «Θεαίτητο», όπου καταλήφθηκε από φιλοσοφική έκσταση παριστάνοντας τον κορυφαίο φιλόσοφο, δηλαδή τον θεωρητικό. Λοιπόν για τούς λόγους αυτούς όλοι προστρέχουν στη φιλοσοφία του Πλάτωνα.

Ας μιλήσουμε και για την καταγωγή του φιλοσόφου, όχι για να ακουστούν πολλά, αλλά για να ωφεληθούν και να εκπαιδευθούν περισσότερο όσοι εγκύπτουν στο έργο του· διότι αυτός δεν ήταν ο «Κανένας», αντίθετα είχε γνωρίσει πολλούς ανθρώπους.

Λοιπόν λέγεται ότι ήταν γιός του Αρίστωνα, του γιού του Αριστοκλή, από τον οποίο η καταγωγή του αναφερόταν στο νομοθέτη Σόλωνα· γι' αυτό και από προγονικό ζήλο έγραψε τους «Νόμους» σε δώδεκα βιβλία και την οργάνωση της «Πολιτείας» σε δέκα βιβλία· γεννήθηκε από μητέρα Περικτιόνη, που καταγόταν από το Νηλέα, το γιο του Κύδρου.

Λεν λοιπόν ότι είδωλο του Απόλλωνα ενώθηκε με τη μητέρα του Περικτιόνη· τη νύχτα παρουσιάστηκε στον Αρίστωνα και τού έδωσε εντολή να μην ενωθεί με την Περικτιόνη, ωσότου γεννηθεί το παιδί· κι αυτός έκανε όπως τού είπε. Όταν γεννήθηκε ο Πλάτωνας, οι γονείς τον πήραν βρέφος και τον πήγαν στον Υμηττό, επειδή ήθελαν για χάρη του να προσφέρουν θυσία στους εκεί θεούς, τον Πάνα, τις Νύμφες και τον «νόμιο» Απόλλωνα· όταν αυτός ήταν αφημένος κάτω, πήγαν κοντά του μέλισσες και γέμισαν το στόμα του με μέλι, για να επιβεβαιωθεί γι' αυτόν το [γνωστό από την Ιλιάδα για το Νέστορα]: «αυτός γλώσσα γλυκύτερη από το μέλι είχε».

Χαρακτηρίζει τον εαυτό του με το όνομα του πατέρα του και ομόδουλο με τους κύκνους σαν να προήλθε από τον Απόλλωνα· διότι ο κύκνος είναι πουλί του Απόλλωνα.

ΙΙ. [...] είχε δάσκαλο στη γυμναστική τον αργείο Αρίστωνα, από τον οποίο, όπως λεν, μετονομάστηκε Πλάτωνας, ενώ πρωτύτερα λεγόταν Αριστοκλής από το όνομα του παππού του· ονομάστηκε έτσι, επειδή είχε δύο σημεία του σώματός του πολύ πλατιά, το στήθος και το μέτωπο, όπως φανερώνουν παντού οι απεικονίσεις του, που τον δείχνουν έτσι.

Άλλοι όμως υποστηρίζουν ότι δε μετονομάστηκε για το λόγο αυτό, αλλ' επειδή ο χαρακτήρας του ήταν πλατύς, διάχυτος και υψηλός, όπως υποστηρίζουν ότι και ο Θεόφραστος έτσι μετονομάστηκε, επειδή ήταν θεϊκή η φράση του, ενώ πρωτύτερα λεγόταν Τύρταμος. [...]

Ολυμπιόδωρος, Βίος Πλάτωνος (μτφρ. Θεόδωρος Μαυρόπουλος, στον τόμο Πλάτων Πολιτεία (έκδ. Ζήτρος - Τα Νέα 2021, σσ. 71-73).

Δεν υπάρχουν σχόλια: