εν Κάδης πόλει

[ιστορικός Ed.Meyer:] τα εβραϊκά φύλα από τα οποία αργότερα προήλθε ο λαός Ισραήλ δέχθηκαν κάποτε μια νέα θρησκεία. Αυτό όμως δεν έγινε στην Αίγυπτο ούτε στους πρόποδες ενός βουνού στην χερσόνησο Σινά, αλλά σε έναν τόπο που αποκαλείται Μεριβάτ-Κάδης, μια ιδιαίτερα πλούσια σε πηγές όαση στην περιοχή νότια της Παλαιστίνης, μεταξύ της ανατολικής εξόδου της χερσονήσου Σινά και της δυτικής άκρης της Αραβίας [-Η θέση δεν είναι εξακριβωμένη· μάλλον πρέπει να υποτεθεί ότι βρίσκεται στο σημερινό Νεγκέβ, περίπου στο γεωγραφικό πλάτος της Πέτρας, αλλά κάπου ογδόντα χιλιόμετρα πιο δυτικά. (Το Κάδης άλλοτε είναι τοπωνύμιο και άλλοτε σημαίνει αγίασμα, άγιος, άγια γή, ακόμη και ιερόδουλος [Ωσηέ δ΄ 14])].

Εκεί πήραν την λατρεία ενός θεού Γιαχβέ ίσως από την γειτονική αραβική φυλή των Μαδιανιτών. Σε αυτόν τον θεό πίστευαν πιθανώς και άλλες γειτονικές φυλές.

Ο Γιαχβέ ήταν χωρίς αμφιβολία ένας ηφαίστειος θεός. Όπως είναι όμως γνωστό, η Αίγυπτος δεν έχει ηφαίστεια, και στα βουνά τής χερσονήσου Σινά δεν υπήρξε ποτέ ηφαιστειακή δραστηριότητα, ενώ υπάρχουν ηφαίστεια, που μπορεί να ήταν ενεργά ακόμη και σε όψιμους καιρούς, κατά μήκος της δυτικής άκρης της Αραβίας. Ένα από αυτά τα βουνά πρέπει να ήταν λοιπόν το όρος Σινά-Χωρήβ, που το φαντάζονταν ως τόπο κατοικίας του Γιαχβέ.

*

Είναι γνωστό ότι η κριτική έρευνα της Βίβλου δέχεται δύο κείμενα ως πηγές τής Εξατεύχου. Χαρακτηρίζονται με τα γράμματα J και E, διότι στο πρώτο χρησιμοποιείται ως όνομα του θεού το «Jahve» [Γιαχβέ ή Ιαβέ] και στο δεύτερο το «Elohim» [Ελωχείμ ή Ελοχίμ]. Το όνομα στη δεύτερη περίπτωση είναι βέβαια Ελωχείμ και όχι Αδονάι, αλλά ας θυμηθούμε την παρατήρηση […]: «Τα διαφορετικά ονόματα δείχνουν καθαρά ότι αρχικά επρόκειτο για διαφορετικούς θεούς».

Θεωρήσαμε την διατήρηση της περιτομής ως απόδειξη του γεγονότος ότι κατά την ίδρυση της θρησκείας στο Κάδης έγινε ένας συμβιβασμός. Το περιεχόμενό του το βλέπουμε σε όσα εξιστορούν και οι δύο πηγές J και E, που συμφωνούν μεταξύ τους, δηλαδή σε αυτό το σημείο ανάγονται σε μια κοινή πηγή (γραπτό κείμενο ή προφορική παράδοση).

Η κύρια τάση ήταν να δείξουν το μεγαλείο και τη δύναμη του νέου θεού Γιαχβέ. Επειδή οι άνθρωποι του Μωυσή απέδιδαν πολύ μεγάλη σημασία στο βίωμα της εξόδου τους από την Αίγυπτο, αυτή η πράξη απελευθέρωσης έπρεπε να πιστωθεί στον Γιαχβέ, και αυτό το γεγονός στολίσθηκε με στοιχεία που φανερώνουν το φοβερό μεγαλείο του ηφαίστειου θεού, όπως είναι ο στύλος νεφέλης που τη νύχτα μετατρεπόταν σε στύλο πυρός [Έξοδος ιγ΄ 21], και ο ισχυρός άνεμος που για λίγο μετέτρεψε τη θάλασσα σε στεριά ανοίγοντας τα νερά, έτσι που τα επιστρέφοντα νερά έπνιξαν τους διώκτες [Έξοδος ιδ΄ 21-28].

Ταυτόχρονα τα γεγονότα τής εξόδου και τής ίδρυσης τής θρησκείας τοποθετήθηκαν το ένα κοντά στο άλλο και το μεγάλο διάστημα ανάμεσά τους αποσιωπήθηκε· επίσης η παράδοση του νόμου δεν έγινε στο Κάδης, αλλά στους πρόποδες του όρους τού θεού κάτω από τα σημάδια μιας ηφαιστειακής έκρηξης.

Σίγκμουντ Φρόϋντ, Ο άνδρας Μωϋσής και η μονοθεϊστική θρησκεία (μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, έκδ. Επίκουρος, Αθήνα 1997, σσ. 105-106, 114-115, πρβλ. σσ. 154-155 για τις παραδόσεις που συναντήθηκαν στο Κάδης). - Στο τίτλο του παρόντος λεξούλες εκ του χωρίου των Αριθμών κ΄ 16.