τη λα' του αυτού μηνός μαρτίου...

μνήμη των Αγίων Μαρτύρων, των εν Περσίδι μαρτυρησάντων, Αυδά Επισκόπου, Βενιαμίν Διακόνου, και των συν αυτοίς εννέα Μαρτύρων, και άλλων πολλών Αγίων, των εις φυλακήν βληθέντων, και υπό μυών και γαλών, των συγκλεισθέντων αυτοίς, βιβρωσκομένων.

[...]

Ενιαυτού δε διελθόντος, εμηνύθη [ο Διάκονος Βενιαμίν] τω βασιλεί, ος προσαχθήναι τούτον προσέταξε. Και δη προσαγαγόντων αυτόν, έφη προς αυτόν ο βασιλεύς, τον υπ' αυτού προσκυνούμενον Θεόν αρνήσασθαι. Αυτός δε απεκρίνετο∙ Ει και μυρίοις θανάτοις αυτόν παραδώσειε, τον βασιλέα του παντός και Δημιουργόν ουκ αρνήσεται. Επί τούτο χαλεπήνας ο βασιλεύς, είκοσι καλάμους οξύνας, τοις των χειρών και των ποδών όνυξι προσέταξεν εμπαρήναι. Ως ουν παίγνιον ιδών την τιμωρίαν λογισάμενον, έτερον κάλαμον τω παιδογόνω αυτού μορίω προσέταξεν εισωθήναι∙ και τούτον συχνώς εισάγων και εξάγων, αρρήτους και αφορήτους αλγηδόνας ειργάζετο. Μετά δε την τοιαύτην τιμωρίαν, ράβδον παχείαν, όζους πάντοθεν έχουσαν, εισωθήναι διά της έδρας εκέλευσε∙ και τούτου γενόμενου, το πνεύμα παρέδωκεν ο γενναίος αγωνιστής.

Εκ του Συναξαριστού του προσαρτημένου στο Μηναίον μηνός Μαρτίου. Ο ίδιος.

για την ειρήνη, την εικονομαχία και την λατρεία των εικόνων...

γιατί 

αν αυτή, που όλοι ευχόμαστε στους θεούς να την αξιωθούμε 

και υπομένουμε σαν το μοναδικό αναμφισβήτητο ανθρώπινο αγαθό, 

εννοώ την ειρήνη... *

Ουχ ως θεούς, φασί τας εικόνας προσκυνούμεν οι πιστοί. μη γένοιτο! αλλά μόνον την σχέσιν και την αγάπην εμφανίζοντες. 'Οθεν πολλάκις, του χαρακτήρος λειανθέντος, ως ξύλον μένει αργόν.

Τούτο δε και επί του τύπου γίνεται του σταυρού. 'Εως αν μεν εισί συνεζευγμένα τα δύο ξύλα, και σώζη του σταυρού τον τύπον, ορθώς και ηκριβωμένως προσκυνώ τον σταυρόν∙ επάν δε διαιρεθώσιν απ' αλλήλων, και τον τύπον τη διαιρέσει λύσωσιν, ουκέτι προσκυνώ τα εξ αλλήλων διηρημένα ξύλα.

Ούτω λοιπόν και διά τον Χριστόν προσκυνώ την εικόνα, και διά της εικόνος του Χριστού αυτόν προσκυνώ τον Χριστόν.

Ει γαρ και τοις χείλεσί μου ου πάρεστι σωματικώς Χριστός, αλλ' όμως τη καρδία και τω νω πάρειμι εγώ πνευματικώς προς τον Χριστόν. Και ότι ταύτα ούτως έχει, εκ του υποδείγματος του περί τον σταυρόν δήλον.

[...]

Ο γουν προσκυνών την εικόνα εν αυτή προσκυνεί τον βασιλέα∙ η γαρ εκείνου μορφή και το είδος εστιν η εικών.

αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας, Εκ περικοπής λόγος περί των αγίων εικόνων (BEΠΕΣ τ. 37, σ. 73, στ. 1-16, 30-32).

*

Επέχρωσε δε και ζωγράφος [τον ναό του -τόπου του- μαρτυρίου του αγίου] τα άνθη της τέχνης εν εικόνι διαγραψάμενος, τας αριστείας του μάρτυρος, τας ενστάσεις, τας αλγηδόνας, τας θηριώδεις των τυράννων μορφάς, τας επηρείας, την φλογοτρόφον εκείνην κάμινον, την μακαριωτάτην τελείωσιν του αθλητού, του αγωνοθέτου Χριστού της ανθρωπίνης μορφής το εκτύπωμα, πάντα ημών ως εν βιβλίω τινί γλωττοφόρω διά χρωμάτων τεχνουργησάμενος, σαφώς διηγόρευσε τους αγώνας του μάρτυρος, και ως λειμώνα λαμπρόν τον νεών κατηγλάισεν∙ οίδε γαρ και γραφή σιωπώσα εν τοίχω λαλείν και τα μέγιστα ωφελείν, και ο των ψηφίδων συνθέτης, ιστορίας άξιον εποίησε το πατούμενον έδαφος.

αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Εγκώμιον εις τον Μέγαν Μάρτυρα Θεόδωρον (ΕΠΕ τ. 11, σ. 250). 



----- 
* Στο motto ολίγος Πολύβιος, Ιστοριών Δ' 74 (μτφρ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, έκδ. Στιγμή, Αθήνα 1997 [α' Γαλαξίας 1971], σσ. 142-145). 

Για την προσπάθεια του σεβαστού εκείνου Αρτάβασδου, με το δύστροπο όνομα ει και εικονόφιλος/λάτρης ορθόδοξος (του αρμένη αυτού στρατηγού που νυμφεύθηκε την 'Αννα των Ισαύρων και γίνηκε αυτοκράτωρ για δεκαέξι μήνες, επαναστατώντας κατά του νομίμου Κοπρωνύμου -του και γαμπρού του- με τις ευλογίες των ορθοδόξων πατριαρχών, δηλαδή τόσο του πατριάρχη Αναστασίου όσο και του πάπα Ζαχαρία (τελευταίος έλλην στην Ρώμη πατριάρχης, το 742 μ.Χ.), για την προσπάθειά του, λοιπόν, εν μέσω σφοδράς εικονομαχίας να αναστηλώσει τις εικόνες, βλέπε εδωδά [Ι] κι εδωδά [ΙΙ]. Η προσπάθεια αυτή γίνηκε εκατό (100) ακριβώς χρόνια πριν από την τελική νίκη της ορθοδοξίας, επί αυγούστης Θεοδώρας, το 843 μ.Χ., αλλά και 45 χρόνια πριν την 7η Οικουμενική Σύνοδο, επί Ειρήνης της Αθηναίας, το 787 μ.Χ., που το πρώτον όρισε την αναστήλωση των εικόνων. 

αίσθημα ανώτερον της θεωρίας

Τόσα πολλά δάκρυα 

στα υπόγεια της ζωής∙ 

τόσοι λίγοι ποιητές 

στα δώματα της Εκκλησίας! * 

«Η ευσεβής τάσις του λαού, ζητούντος, διά του πολλαπλασιασμού των εξωκκλησίων ανά τα όρη και τας κοιλάδας, να παρηγορηθεί διά την στέρησιν των τόσων το πάλαι ιερών και βωμών του, λησμονούντος τους παλαιούς θεούς του χάριν των νέων αγίων του, κατίσχυσε της αυστηροτέρας και δογματικωτέρας θεωρίας, καθ' ην απηγορεύοντο εις τους χριστιανούς οι αγροτικοί ναοί. Ακριβέστεροι δέ τινες ερμηνείς του γράμματος, ιερομόναχοι και ασκητικοί άνδρες, ηρνούντο και να λειτουργώσιν εις εξωκκλήσια. Αλλά το αίσθημα είναι ανώτερον της θεωρίας, και ο λαός, δουλεύων, τυραννούμενος, πενόμενος, αγροδίαιτος, διασπειρόμενος κατά κώμας και χωρία, μη έχων πόρους να κτίσει μεγάλας και λαμπράς εκκλησίας, έκτισε πολλάς και πενιχράς. Ο δε Σωτήρ, συγκαταβατικώτερος των επισήμων επί γης διερμηνευτών του, "μνημονεύων των επί γης διατριβών", καθώς είπεν ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ενθυμούμενος την πενιχράν προσφοράν της χήρας, εδέχετο και του πένητος λαού του τον ευσεβή φόρον, καθώς εδέχθη εκείνης τα δύο λεπτά.»

κυρ-Αλέξανδρος ο Παπαδιαμάντης, Στην Αγι-Αναστασιά. 



----- 
* Το αίσθημα ανώτερον της θεωρίας, μας λέγει ο μεγΑλέξανδρος της νεωτέρας παραδόσεως. Στο motto, ωστόσο, διάψαλμα του Πάνου Λιαλιάτση, ήτοι το ποίημα «Η ηλικία της παρακμής» της συλλογής «Ο κύκλος της αγρύπνιας» (1985), περιεχόμενη στον τόμο Ποιήματα 1965-1995 (έκδ. Ελλέβορος, 'Αργος 2002, σ. 75).

άωρον συναξάρι

Μακάριοι όσοι πολύ ηγάπησαν την αμαρτία 

ότι αυτοί θα αγκαλιάσουν την αγάπη την άλλη *

Επειδή τινες άωρον πολλάκις επί ξένης υπέστησαν θάνατον, εν θαλάσση τε, και αβάτοις όρεσι, κρημνοίς τε και χάσμασι, και λοιμοίς, και πολέμοις, και εμπρησμοίς και κρυμοίς, και άλλους παντοίους θανάτους υπομεμενηκότες∙

ίσως δε και πένητες όντες και άποροι, και των νενομισμένων ψαλμωδιών και μνημοσύνων ουκ έτυχον∙

φιλανθρώπως οι θείοι Πατέρες κινούμενοι, κοινώς μνείαν τούτων απάντων την καθολικήν Εκκλησίαν ποιείσθαι εθέσπισαν....

Συναξάρι του Σαββάτου προ της Απόκρεω, 
ότε μνείαν ποιούμεθα 
πάντων των απ' αιώνος κοιμηθέντων 
ευσεβώς, 
επ' ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου



----- 
* Στο motto ο έκτος Μακαρισμός του Πάνου Λιαλιάτση, από το ποίημα «Μακαρισμοί 1983» της συλλογής «Ο κύκλος της αγρύπνιας» (1985), περιεχόμενη στον τόμο Ποιήματα 1965-1995 (έκδ. Ελλέβορος, 'Αργος 2002, σ. 74). Το συναξάρι όμως εν μέσω Ανθεστηρίων. Ο ίδιος.

δεύτερη πανοπλία

εισαγωγή

το νησί αναβοσβήνει ρυθμικά

Χωνεύει τώρα, έναν μεγάλο χειμώνα

-γι' αυτό γουργουρίζουν οι κοιλιές μας.

τα Πρωϊνά, σαν εργάτες, αντλούν νερό απ' τα τείχη

(θα το εμφιαλώσει η 'Ανοιξη ή

κάποιος που θα τής μοιάζει).

Και τα πουλιά σιδερώνουν τη θάλασσα.

deneisaidentro by ιάκωβος

*

'Αθως. Η δεύτερη πανοπλία. 

Του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη

[...]

Καταλαβαίνω καλά τον ευλαβή δισταγμό των πρώτων πιστών, ως προς την συγκεκριμένη μορφή, του καταβάντος εξ ουρανών Πατρικώ θελήματι Υιού και διαμένοντος, αχωρίστως μεθ' ημών ως Παρακλήτου, Τρισυποστάτου και Αδιαιρέτου Θεού.

'Οταν πρώτη φορά, πηγαίνοντας με μια βάρκα, κατεννόησα την μεγαλυτέρα πυκνότητα και ασφάλεια διά το βάδισμα των ποδιών, του έναστρου ουρανίου στερεώματος που ατένιζα, παραδέχτηκα ότι το κτίσμα της εγκοσμίου κατοικίας του Κυρίου, θα ήταν δυνατόν, καθ' όλο το μήκος και πλάτος των εσωτερικών επιφανειών των τοίχων του, να ζωγραφιθεί με ψάρια.

Την επομένη το πρωΐ εκεί που στεκόμουν στην αποβάθρα που δέναν τα ψαροκάϊκα, ο νους μου ευρέθη άντικρυ σε μέγα πρόβλημα, σχετικά με την εξασφάλιση της συγκεκριμένης εικόνος της πίστεως, που είχε επεξεργαστεί ολόκληρο το είναι μου, διά των αισθήσεων και της σκέψεως, βλέποντας πεταμένα στον ρηχό βυθό άχρηστους, χαλασμένους, ψόφιους ιχθείς.

[...]

(«Χριστιανικό Συμπόσιον, Γ'», εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Κολλάρου και Σία Α.Ε., σ.93-98). 'Ομως είναι μόνον ένα απόσπασμα. Ολόκληρο το κείμενο του πολιού γέροντα δημοσιευμένο εδωδά, αλλά και αλλαχού. Ο ίδιος.