Κυριακή 30 Μαρτίου 2014

και άλλα μινωικά τινά



Ως «Πότνια θηρών» φέρεται η:
Ρέα
Βριτόμαρτις
Δίκτυννα
Αφαία

Τέσσερεις θεές της προελληνικής (μινωικής) Κρήτης.



*



Προελληνικά - προομηρικά φέρονται και τα ονόματα των εξής θεών που δεν ερμηνεύονται στην Ελληνική και Ινδογερμανική (κατά τον συγγραφέα) φιλολογία. Πρόκειται, δηλαδή, για λέξεις/ονόματα μη ελληνικής μιλιάς:
Αθηνά (που μοιάζει να είναι η Μεγάλη Θεά της Κρήτης)
'Αρτεμις
Αφροδίτη
'Ηφαιστος



*


Αντιθέτως, ερμηνεύονται κατά την ελληνική λαλιά και φιλολογία τα εξής ονόματα θεών: 

Δίας - Ζευς
'Ηρα
Διώνη
Ποσειδών
'Αρης
Δήμητρα
Εστία



*



Η Αθηνά δεν είναι αρείας (ινδογερμανικής) καταγωγής θεά, αλλά περισσότερο μοιάζει μεσογειακού ταμπεραμέντου παρθένα. Δεν είναι όμως «Πότνια θηρών».
Η λατρεία της απαντά στην Αττική αλλά και την Ρόδο, δηλαδή σε περιοχές που έχουν πρόσβαση στο Μινωικό κόσμο. Ναός της, βέβαια, ιδρύεται και στις Μυκήνες!
Το ενδιαφέρον της για την Πόλη και τις Τέχνες το διατήρησε από την παλαιά Κρητική θρησκεία. Αργότερα οι 'Ελληνες τής έδωσαν τον γνωστό πολεμοχαρή της χαρακτήρα!



*



Στοιχείο τελετουργικό: ιερό αντικείμενο στα Αττικά Βουβάνια αποτελεί ο «πέλεκυς», δηλαδή ένα κυρίαρχο κρητικό στοιχείο.



*



Η Αφροδίτη είναι και αυτή μια μη-Ελληνική, αλλά σαφώς μεσογειακή θεότητα. Την εποχή του Ομήρου δεν είχε ακόμη πλήρως ελληνοποιηθεί. Ο 'Ομηρος την θέλει γεννημένη στην Κύπρο, την οποία θεωρεί ξένη χώρα!
Είναι η Αφροδίτη η κρητική Αριάδνη;
Ο Θησέας έφερε στην Ιωνική Αθήνα την λατρεία της Πανδήμου Αφροδίτης αλλά και της Επιτραγίας.
Ο Κάδμος την έφερε στην Μινυακή Θήβα.
Τα ταξείδια και των δύο έφτασαν, άλλωστε, όντως έως την Μινωική Κρήτη.



*



Η 'Αρτεμις δεν εξηγείται ως Σημιτική ή Ινδογερμανική λέξη. Είναι μεσογειακή λέξη, όχι όμως και Μινωική.
Είναι επίσης παρθένα και κυνηγός, όπως η Βριτόμαρτις και «Πότνια θηρών, όπως η Μεγάλη Μητέρα.
Είναι παρθένα σαν την Δίκτυννα και την Αφαία.
Το επίθετο Ροκκαία που της δόθηκε είναι προελληνικό.



*



Η 'Ηρα πήρε τη θέση της Μεγάλης Μινωικής θεότητας και αυτό έλαβε χώρα στο 'Αργος.



*



Την Ρέα (να ένα ετεοκρητικό όνομα), την Μεγάλη, δηλαδή, Μητέρα της Κρήτης, αλλά και τον γιό της, τον Δία βρήκαν οι 'Ελληνες στην Κρήτη και τους αποδέχτηκαν.
Αποδέχτηκαν μάλιστα τον Δία ως νεογέννητο βρέφος. Δεν υποψιάζονταν, βέβαια, ποτέ τον θεό τους ως βρέφος-μωράκι!



*



Και ο Διόνυσος από την Φρυγία πέρασε στην Κρήτη, όπου έγινε Ζαγρεύς, πριν ακόμη οι 'Ελληνες τον γνωρίσουν από την Θράκη, τον 11ο αι.



*



Η Ρέα – Σεμέλη, λοιπόν, γεννά όλη την Ολυμπιακή Αδελφότητα του Ζηνός!
Μα ο Κρόνος –σύζυγος της Ρέας- δεν υπάρχει στην Μινωική θρησκεία!
Ενώ στην Φρυγία είναι ο Αρκήσιος.



*



Στην έσχατη Μινωική περίοδο, που είναι και Πρωτοελληνική, τα ονόματα:
Πασιφάη (σεληνιακό όνομα)
Ευρώπη
Αριάδνη
είναι ελληνικά. 'Ηρθαν με τους νεοεισερχόμενους 'Ελληνες στο νησί.
Βέβαια, ο ήλιος, η σελήνη, τα άστρα υπάρχουν στην Μινωική (=προϊστορική κρητική) θρησκεία.



*



Η Κρήτη από τον 9ο αιώνα εισερχόταν στην φθορά, η θρησκεία της όμως δεν έσβησε:
Είναι, ακριβώς, κατά τα μετα-ομηρικά χρόνια που μετακομίζει ο Απόλλων Δελφίνιος από την Κρήτη στους Δελφούς (βλ. Ομηρικόν 'Υμνο εις Απόλλωνα) μαζί με την καθαρτική (purificatory system) λατρεία του.
Ιεραποστέλλεται, ακριβώς, στους Δελφούς, μετονομάζοντας, αυτός ο Δελφίνιος, το «Πύθο» σε «Δελφούς», πράγμα που έλαβε χώρα κατά τον 8ο αιώνα.



*



Τα Ελευσίνεια ονόματα του μύθου είναι όλα Ελληνικά:
Κόρη και Δήμητρα, είναι ελληνικά δημιουργήματα.
Αλλά πολλές από τις τελετές τους μπορεί να είναι και προελληνικές.
Η επιστροφή της Γαίας θεάς την άνοιξη από τη γη εικονίζεται σε ένα μινωικό δαχτυλίδι που βρέθηκε σε Μυκηναϊκό τάφο στη θηβαϊκή Θίσβη.




Σκόρπιες σημειώσεις συγκεντρωμένες στο αναγνωστήριο της Γενναδείου την άνοιξη και το θέρος εκείνο, του 1997, φυλλομετρώντας και μεταφράζοντας περικοπές εκ του L.R. Farnell, Cretan influence in Greek religion (με παραπομπές βέβαια τόσο στο πεντάτομο έργο του: Cults, όσο και στο επίτομο: Hero-cults). Ως εκ τούτου, ως άνω απηχούνται δικές του απόψεις, πολύ όμως ενδιαφέρουσες κατ' εμέ. Ο ίδιος.


Υ.Γ. Ενδιαφέρον άρθρο με σχετικές αναφορές περί την Λακωνική Δίκτυννα, είναι του: Γιώργου Σταϊνχάουερ, να λακωνικό ανάθημα στη Δίκτυννα", έν: Αριάδνη (Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, τόμ. 6, Ρέθυμνο 1993, σσ. 77-88), όπου αναφέρεται και το σημαντικό εκ του Etymolog. Magnum: "Βρίτον τουτέστιν αγαθόν".-
 
ΥΓ.2. Πρβλ. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις. Κορινθιακά, 30: Οι Κρήτες λένε [...] ότι από τον Δία και την Κάρμη, κόρη του Ευβούλου, γεννήθηκε η Βριτόμαρτις, που χαιρόταν να τρέχει και να κυνηγάει και η οποία ήταν φίλη της Άρτεμης. Για να ξεφύγει από τον Μίνωα που την ερωτεύθηκε, ρίχτηκε σε δίχτυα, που είχαν αφεθεί για να πιάσουν ψάρια. Η Άρτεμη την έκανε θεά και τη λατρεύουν όχι μόνο οι Κρήτες αλλά και οι Αιγινήτες, που υποστηρίζουν πως εμφανίζεται στο νησί τους η Βριτόμαρτις. Οι Αιγινήτες της δίνουν την επωνυμία Αφαία και οι Κρήτες Δίκτυννα.-

Τρίτη 25 Μαρτίου 2014

θέμα: Ο εβαγκελισμός της Θεωτόκου



«Ο λουκάς εβανκελίστηκε ότι θα γενιθή ο Χρηστός τότε ο θεός πεζη μια τ ανκέλου κε λεει του. Γλάκα μορέ στη γη να βρις το μαριό κε να του ιπης πως θα γενησι το Χρηστό. γλακά ο ανκελος στη γη πιγε και ηβρικε το μαριό κε ειπεν του. μαριό εσυ δε το κατεχεις μα ισε βαρεμένο* γιατι θα γενισις το Χρηστό. Το μαριο τοτε λέι όφου και όφου* ιντάπαθα κε ιντανε τα που μου μιλις, ας εινε ομως θα γενισω το Χρηστό, πιος άντρας όμως θα με παντρεφτει. κε ιπε τση ο ανκελος, μη στεναχωράσε μαριό κε εγώ θα σου βρω άντρα. κε παι ο ανκελος στου οιωφισ* κε του λει. Οιωφισ το μαριό ινε βαρεμένο από το Θεό κε θα γενισει το Χρηστό, συ όμως θα το παντρεφκης κε δε θα σε νιαζει πράμα. τοτε ο οιωφισ που δε πιστεβε τα λογια του ανκελου παντρέφτικε το μαριό κε όταν κατάλαβε ότι ήταν βαρεμένο έδωσε εντολή να σφάξουν όλα τα πεδιά».
* βαρεμένο= σε ενδιαφέρουσα
* όφου και όφου= αχ και βαχ
* οιωφισ = Ιωσήφ

Εγγραφή στο blog της Τερέζας ΓιακουμάτουTerraComputerata, την 26η Ιουνίου 2008, με την προσημείωση: «Ζήτησα από τους συναδέλφους να φέρουν γραπτά εξετάσεων με κείμενα μαθητών, ώστε να δούμε στην πράξη, πως γίνεται η διόρθωση έκθεσης με χρήση επεξεργαστή κειμένου. Το συγκεκριμένο κείμενο έκλεψε την παράσταση: Α' τάξη Γυμνασίου (κάπου στην Κρήτη)» και την επισημείωση: «Ο επεξεργαστής κειμένου σηκώνει τα χέρια ψηλά. Το κείμενο είναι απλά εξαιρετικό». 

(Αντλημένο όντως από τις Εκπαιδευτικές Κοινότητες και τα Ιστολόγια του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου: http://blogs.sch.gr/)


----- 
Ενδιαφέρον αποκτά η αντιστροφή στην συνείδηση του νεαρού κρητικόπουλου (δεν αναφέρεται αν πρόκειται για κοπελιά ή κοπέλι) του ονόματος Ιωσήφ > οιωφισ > η όφις > ο όφις ο κατηραμένος άλλοτε και τώρα, λέω γω. Ο ίδιος.

Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014

λατρεία θεών μυκηναϊκών



η του αίματος υμών χύσις, 
τας ειδωλικάς σπονδάς εξήρανεν

αλλά
τη μετανοία φαιδρύναντες
την της ψυχής λαμπάδα τοις δάκρυσιν
βοήσωμεν τω Χριστώ **

 

Εις τας επιγραφάς των πινακίδων της γραμμικής Β γραφής δεν μνημονεύονται ναΐσκοι, μολονότι υποδεικνύονται από τα ονόματα των θεών.
Ούτως εις την πινακίδα Tn 316 της Πύλου αναφέρονται ο Ποσειδών, ο Ζευς, η 'Ηρα και ο Ερμής.
Εις την εισαγωγικήν φράσιν της ιδίας πινακίδος υπονοείται, χωρίς και να ονομάζεται, ιερόν ή ναός του Ποσειδώνος.

Τα εις τους θεούς εκείνους αναθήματα αναφέρονται λεπτομερώς και ως εξής:
διά τον Ποσειδώνα, εν χρυσούν κύπελλον, δύο γυναίκες∙
διά τον Δία, εις χρυσούς σκύφος, εις ανήρ∙
διά την 'Ηραν, εις χρυσούς σκύφος, μία γυνή∙
διά τον Ερμήν, εν χρυσούν κύπελλον, εις ανήρ. 

Τα χρυσά κύπελλα θα κατετίθεντο εις τους ναούς των θεών και διά τούτο προσθήκαι δωματίων ήσαν απαραίτητοι.
[...]
Τα ανθρώπινα όντα θα εχρησιμοποιούντο ως δούλοι εις την καλλιέργειαν των γαιών του ναού, τα χρυσά κύπελλα θα απετέλουν θησαυρόν, τα δε τρόφιμα προωρίζοντο διά τους ιερείς και δούλους. Τινά όμως τούτων, όπως οι καρποί, θα απετίθεντο επί των βωμών.


Γ. Μυλωνά, Μυκηναϊκή θρησκεία. Ναοί βωμοί και τεμένη (έκδ. Ακαδημίας Αθηνών, Αθήναι 1977, σσ.26-27, 46-47).


-----
 * Στο motto ολόκαρπο στιχάκι εκ του Δοξαστικού των Στιχηρών του Μεγάλου Εσπερινού (Σαββάτω εσπέρας) της Κυριακής των Αγίων Πάντων (εκ του Πεντηκοσταρίου). Ο ίδιος.

** Και στο καπάκι ένα ακόμη στιχάκι μεστό, αντλημένο εκ του πρώτου Στιχηρού Ιδιομέλου που ψάλλεται στο Κύριε εκέκραξα του Εσπερινού μετά Προηγιασμένης της Τετάρτης της Β΄ εβδομάδος των Νηστειών (εκ του Τριωδίου). Ο ίδιος.


Σάββατο 15 Μαρτίου 2014

μινωϊκή παράδοσις...



Χελιδόνια στον ήλιο 
βακχευόμενα *


[...] βεβαίως κρητικά στοιχεία [εισήχθησαν] εις την ηπειρωτικήν Ελλάδα κατά τους πρωΐμους χρόνους της μυκηναϊκής εποχής.
Η γυναικεία μορφή η απεικονίζουσα την θεάν της βλαστήσεως, προφανώς, οφείλεται εις μινωϊκήν παράδοσιν. Ακόμη και η αμφίεσις της θεάς και των προσκυνητριών της είναι ιδιάζοντος κρητικού συρμού.
*
Χαρακτηριστικώς αι αμφιέσεις αυταί αφήνουν άνευ καλύμματος τα στήθη των γυναικείων μορφών, τα οποία πάντοτε εικονίζονται πλούσια και καρπερά,
ενώ αι συνήθεις αμφιέσεις των μυκηναϊκών γυναικών, ακόμη και των προσερχομένων εις ιερά, τα οποία δεν έχουν σχέσιν με την λατρείαν της θεάς της βλαστήσεως και της καλλιεργείας της γης, καλύπτουν επιμελώς το στήθος.


Γ. Μυλωνά, Μυκηναϊκή θρησκεία. Ναοί βωμοί και τεμένη (έκδ. Ακαδημίας Αθηνών, Αθήναι 1977, σ.77).


-----
 * Στο motto και πάλι ολίγος Συμεών, ιερομοναχός, εκ του βιβλίου του Συμεών μνήμα (έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 1993.-Εδώ εγγραφή της 28ης Σεπτεμβρίου 1992).

Δευτέρα 10 Μαρτίου 2014

η μινωική θεά της βλαστήσεως και η μυκηναϊκή θεά του πολέμου



Κυκλάμινο 
αγόρι της χλόης *


Απεικονίσεις της θεάς της βλαστήσεως και της καλλιεργείας της γης, είδομεν αρκετάς. Αυταί αποδεικνύουν ότι ήδη εις την μυκηναϊκήν εποχήν ο ανθρωπομορφισμός [...] ήτο εν χρήσει.
Ο ανθρωπομορφισμός αυτός προφανώς εισήχθη από την Κρήτην, όπου επεκράτει και εις αρχαιοτέρους χρόνους, περιωρίσθη όμως εις την απεικόνισιν γυναικείας θεάς, της βλαστήσεως ή ακόμη και της αγρίας ζωής θηρίων και άλλων ζώων.
Παραστάσεις θεών ανδρών δεν υπάρχουν, μολονότι η λατρεία θεών υπήρχεν, ως απέδειξαν αι πινακίδες της Πύλου και της Κνωσσού.


*

[...] διά την θεάν του πολέμου και της νίκης [...] δεν ευρήκαν [ενν. οι Μυκηναίοι] πρότυπον εις την μινωϊκήν εικονογραφίαν και ταύτην μόνον εδημιούργησαν με στοιχεία ουχί αποκλειστικώς ανθρωπομορφικά: ήτοι εχρησιμοποίησαν όπλα, την οκτώσχημον ασπίδα, το δόρυ και το κράνος, ίσως εστερεωμένα επί στύλου, δια να δημιουργηθή το είδωλον της θεάς του πολέμου και της νίκης.


Γ. Μυλωνά, Μυκηναϊκή θρησκεία. Ναοί βωμοί και τεμένη (έκδ. Ακαδημίας Αθηνών, Αθήναι 1977, σ.78).


-----
 * Στο motto και πάλι ολίγος Συμεών, ιερομοναχός, εκ του βιβλίου του Συμεών μνήμα (έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 1993.-Εδώ εγγραφή της 4ης Φεβρουαρίου 1992, με την επισημείωση: «Μεσημέρι στο Κελλί»).

Τετάρτη 5 Μαρτίου 2014

περί αρπάγης



«επεί γε απεκρίθη 
εκ παλαιτέρου 
του βαρβάρου 
έθνεος το Ελληνικόν 
εόν και δεξιώτερον 
και ευηθείης ηλιθίου απηλλαγμένον μάλλον» *


Βρίσκουμε λόγους να υποθέσουμε πως η αρπαγή της Αριάδνης και η αρπαγή της Ελένης είναι εκλαϊκευμένες μορφές ενός μινωϊκού ιερατικού μύθου, της απαγωγής της θεάς της βλάστησης και είναι παρόμοιοι σε προέλευση με την αρπαγή της Κόρης από τον Πλούτωνα.


Martin Nilsson, Η μυκηναϊκή προέλευση της Ελληνικής Μυθολογίας (μτφρ. Μαζαράκης-Αινιάν, έκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1979, σ.191). Υφίσταται κατά τον συγγραφέα, και αυτήν διερευνά στο εν λόγω βιβλίο, «αντιστοιχία της μυθικής φήμης και των μηκυναϊκών ερειπίων».



-----
 * Στο motto χωρίον του Ηροδότου, Ιστορίαι (Βιβλίον Ι, 60).