Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2012

από την αρχαία γραμματεία



'Οταν κανείς
διαβάζει τους σωκρατικούς διαλόγους
έχει την αίσθηση:
Τι τρομακτική σπατάλη χρόνου!
Προς τι όλ' αυτά τα επιχειρήματα
που τίποτε δεν αποδεικνύουν
και τίποτε δεν ξεκαθαρίζουν;
(1931) *

Ο Πλωτίνος χρησιμοποιεί τον Πλάτωνα όπως οι χριστιανοί μυστικοί θα χρησιμοποιήσουν το 'Ασμα Ασμάτων. Το Συμπόσιο, όπως το 'Ασμα, γίνεται αντικείμενο αλληγορικής ερμηνείας: το λεξιλόγιο της σαρκικής αγάπης χρησιμεύει για να εκφράσει την μυστική εμπειρία. Εξ άλλου, η νύμφη του 'Ασματος είναι πολύ καλύτερη απεικόνιση της ψυχής του Πλωτίνου από ό,τι ο Σωκράτης του Συμποσίου. Πράγματι, ο Πλωτίνος προτιμά τις γυναικείες μορφές της ψυχής: είναι η Ψυχή, είναι η Αφροδίτη· είναι μια παρθένος που ένας ασυγκράτητος νυμφίος μόλις άρπαξε από την πατρική οικία.


Pierre Hadot, Πλωτίνος ή η απλότητα του βλέμματος (μτφρ. Ευδ. Δελλή, έκδ. Αρμός, Αθήνα 2007, σ. 193).


-----
* Το motto εκ του Wittgenstein, Πολιτισμός και αξίες (μτφρ. Μ. Δραγώνα-Μονάχου & Κ. Κωβαίου, έκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, σ. 38).


Τα δυό καταπληκτικά αυτά χωρία αντιχάρισμα στην θεσπεσία εκείνη λέκτορα της έδρας της αρχαίας φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Κρήτης που μ' απομάγευε κατά τις παραδόσεις της με το ξεχωριστό χάρισμα της ζωντάνιας της και την ατημέλητη αλλά ζωηρή ομορφιά της... την και κατά το δοκούν ερωτεύθηκα ο αλιτήριος. Ο ίδιος.-

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012

γήινος



Στον ήσκιο της αμυγδαλιάς
της φορτωμένης ήλιο –
αναλογίζομαι –
με τι έρωτα βαρύ
το κάθε τι εγώ το έχω αγαπήσει –
με τί φίλημα – στόμα με χώμα –


Ανθή Λεούση, από τη συλλογή "Μονόπρακτα", στον τόμο Μικρά βασίλεια (έκδ. 'Ινδικτος, Αθήνα 2008, σ. 96).

Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

έπαινος για τον άνδρα


Τι γοητευτικό πράγμα,
κάθε μέρος του κορμιού μας
νάχει τη δική του θερμοκρασία! *


[...]

η γυναίκα πάντα θριαμβεύει στην σχέση της με τον άντρα∙ ο μόνος τρόπος να θριαμβεύσει ο άντρας είναι να αρνηθεί να μπει σ' αυτήν.

Το γεγονός είναι ότι η γυναίκα είναι σκανδαλωδώς ευνοημένη από την φύση. Βρίσκεται πιο κοντά της, την έχει πάντα με το μέρος της – η φύση συνεχίζεται μέσα της, χρησιμοποιεί το σώμα της για ν' αναπαραχθεί. Ας μην το ξεχνάμε: η γυναίκα έχει συγγένεια με το φως του φεγγαριού (που στον άντρα προκαλεί την επιληψία), με τις παλίρροιες των ωκεανών. Ο άντρας είναι αφύσικος, τεχνητός. Κατασκευασμένος μέσα σ' ένα ανοίκειο γυναικείο ικρίωμα, το σώμα της μητέρας του, κατασκευασμένος ακόμα από εντολές κύρους και εξουσίας, «ανδρισμού» και αντοχής, τις οποίες, στην διάρκεια της σύντομης ζωής του, είναι καταναγκασμένος πειθήνια και καθημερινά να εκτελεί. Κι ας μην επικαλεστεί κανείς τις κοινότοπες ιστορικοκοινωνικές αιτιότητες – ασφαλώς ισχύουν, αλλά βασίζονται στους δεδομένους, βιολογικούς χαρακτήρες του φύλου του.

[...]



Γιώργος Χειμωνάς, «Έπαινος για τον άντρα», αρχικά δημοσιευμένο στο Βήμα της 29ης Μαΐου 1988. - Κατόπιν στο τόμο: Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ; Δημόσια κείμενα (έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1995, το ως άνω απόσπασμα εκ των σσ. 103-104).


-----
* Το motto εκ του Wittgenstein, Πολιτισμός και αξίες (μτφρ. Μ. Δραγώνα-Μονάχου & Κ. Κωβαίου, έκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, σ. 30). Στο κείμενό του όμως ο Χειμωνάς θέτει motto το λογίο εκ του 'Αμλετ: "Ποτέ γυναίκα δεν κατάλαβε έναν άνδρα".

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

μυθεύματα



[...] Τον θυμάμαι, ένα βράδυ, σε μια διάλεξη όπου γινόταν λόγος για τον υπαρξισμό, για τον Kierkegaard και τη Ρεγγίνα, να παρεμβαίνει στη συζήτηση υπογραμμίζοντας πως ο Δανός στοχαστής είχε κάποιο ερωτικό πρόβλημα από εκείνα που, ενώ απομακρύνουν από το γάμο, οδηγούν πολλές φορές με αποτελεσματικότητα στην πνευματική δημιουργία [...]


Ο Παν. Μουλλάς για τον κυρ-Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, στο: «Ο παλίμψηστος κώδικας του Ν.Γ.Πεντζίκη» (ομιλία που εκφωνήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 1988, κατά την τελετή αναγόρευσης του Ν.Γ. Πεντζίκη σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., κατόπιν με τον αυτό τίτλο δημοσιεύθηκε στο περ. Εντευκτήριο, τ. 5, Δεκ. 1988, σ. 24). Το καταχωρώ εδωδά στο άωρον τετράδιό μου για την επέτειο σήμερα του θανάτου του σαλόγερου, το 1993, και με την σημείωση πως συνεχίζεται η έκθεση έργων του ζωγραφικής στην γκαλερί Καλφαγιάν, στην οδό Χάριτος στο Κολωνάκι. Σημείωσε, ωστόσο, πως ίδια μέρα του Γενάρη (1941) έφυγε και κείνος ο ιρλανδός Τζόυς, στον οποίον ο Ν.Γ.Π. αναφερόταν για την γραφή του.

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012

αικιζόμενος τελειούται



Ο άγιος μάρτυς Μάϊρος αικιζόμενος τελειούται.


Μάϊρος εκραύγαζεν, ων εν αικίαις,
«Μη δειλιάς, Μάϊρε, πλήττου και στέφου».


Εκ του Συναξαριστού Ιανουαρίου του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου, της ΙΑ' του μηνός. Ο ίδιος.


Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

ήσαν κυρίαι


Εν μυστικόν κομιτάτον είχεν αποφασίσει ν' απαλλάξη την πόλιν απ' όλα τ' ακάθαρτα υποκείμενα. Τούτο έγινε μονίμως όσον αφορά δύο ανθρώπους, οίτινες εκρέμαντο τότε από τους κλώνας μιάς συκομορέας πλησίον των μεταλλείων, και προσωρινώς διά της εξώσεως άλλων τινών επιμέμπτων χαρακτήρων. Μετά λύπης λέγω ότι τινές τούτων ήσαν κυρίαι. Οφείλομεν όμως προς ικανοποίησιν του ωραίου φύλου να προσθέσωμεν ότι η ακαθαρσία των ήτο όλως επαγγελματική, και δεν ωφείλετο παντάπασιν εις αυτό το γεγονός ότι ανήκον εις το φύλον τούτο.



Μπρετ Χαρτ, Αργοναυτικαί διηγήσεις, μτφρ. Αλ. Παπαδιαμάντης (φιλολ. επιμέλ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος – Λ. Τριανταφυλλοπούλου, έκδ. Λήθη, Αθήνα 1993, σ. 37).


*


οδόν θαλάσσης


-----
* Στο ως άνω φόντο δυό υπέροχες λεξούλες από προφητικό λογίο του Ησαΐου, όπως περιέχεται στο σημερινό κυριακάτικο (μετά τα Φώτα) ευαγγέλιο του Ματθαίου (δ'15), περικοπή που αναφέρεται στην έξοδο (μετά την σύλληψη Ιωάννου) του Ιησού σε κείνην την απωθημένη Γαλιλαία των εθνών. Ο ίδιος.-


Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2012

τη αυτή ημέρα...


...Ε' του μηνός Ιανουαρίου μνήμη της οσίας Συγκλητικής ποιούμεθα.

Αύτη η αγία Συγκλητική ήτο εν έτει από Χριστού τμ' (340), καταγομένη από γένος ένδοξον και περιβόητον, δια τον πλούτον και την ευσέβειαν. Επειδή δε ήτον ωραία και πλουσία, πολλοί εζήτουν να λάβωσιν αυτήν εις γυναίκα. Αυτή όμως η μακαρία έκλινε περισσότερον εις τον πόθον και τον έρωτα του Θεού.

Εκ του Συναξαριστού Ιανουαρίου του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου.


*

στο θέατρο


Βαρέθηκα να βλέπω την σκηνή,
και σήκωσα τα μάτια μου στα θεωρεία.
Και μέσα σ' ένα θεωρείο είδα σένα
με την παράξενη εμορφιά σου, και τα διεφθαρμένα νιάτα.
Κι αμέσως γύρισαν στον νου μου πίσω
όσα με είπανε το απόγευμα για σένα,
κ' η σκέψις και το σώμα μου συγκινηθήκαν.
Κ' ενώ εκοίταζα γοητευμένος
την κουρασμένη σου εμορφιά, τα κουρασμένα νιάτα,
το ντύσιμό σου το εκλεκτικό,
σε φανταζόμουν και σε εικόνιζα,
καθώς με είπανε το απόγευμα για σένα.

[Α55, 1904]


Κ.Π. Καβάφης, Κρυμμένα Ποιήματα (1877; - 1923), (φιλολογική επιμέλεια Γ.Π.Σαββίδης, έκδ. 'Ικαρος, σ. 88). Ο επιμελητής της έκδοσης ειδοποιεί (πίσω στα σχόλια) πως το εν λόγω ποίημα το είχε θέσει ο ποιητής στον κρυμμένο του φάκελλο με τον τίτλο "πάθη". Ο ίδιος.-


Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

η προ-πτωτική κατάσταση του κόσμου



διά θυρίδος εν σαργάνη εχαλάσθην
διά του τείχους
και εξέφυγον τας χείρας αυτού *




Δεν υπάρχει πραγματική (επιστημονική) ένδειξη, ούτε η παραμικρή, που να επιτρέπει να υποθέσουμε μιαν αρχική φάση, περίοδο ή εξελικτικό στάδιο της φυσικής πραγματικότητας με ομοιότητα ή αναλογία προς τη λεγόμενη (στη γλώσσα των Πατέρων) προ-πτωτική κατάσταση του κόσμου. Το ενδεχόμενο ο κόσμος να ήταν κάποτε υλικός αλλά άφθορος και με την «πτώση» του ανθρώπου να έγινε υλικός και φθαρτός (όπως ερμηνευτικά συνάγουν, σχεδόν στο σύνολό τους, οι Πατέρες) δεν έχει ερείσματα στις ως σήμερα επιστημονικές πιστοποιήσεις.

Εκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου το φαινόμενο της ζωής πάνω στη γη διέπεται από την ίδια ως σήμερα νομοτέλεια γέννησης, ανάπτυξης, αναπαραγωγής, φθοράς και θανάτου, ανιούσας εξελικτικής πολυπλοκότητας των ειδών, συμπληρωματικής αλληλεξόντωσης, ενορμήσεων αυτοσυντήρησης και ηδονής, πολύπλευρων εκφάνσεων της σεξουαλικότητας. Το ενδεχόμενο να «εισήλθε διά του ανθρώπου ο θάνατος εις τον κόσμον» ή να είναι η σεξουαλικότητα αποτέλεσμα «πτώσης» του ανθρώπου ή να αποτελούν ο μόχθος, η φθορά, η οδύνη, η ηδονή επίσης παράγωγα παρακοής του ανθρώπου σε εντολές του Θεού, δεν έχει αντίκρισμα επαλήθευσης στην πραγματικότητα του γνωστού φυσικού μας σύμπαντος.


Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 271-272).


*


τη αυτή ημέρα...

Οι άγιοι μάρτυρες μήτηρ και δύο τέκνα πυρί τελειούνται.

Μητρός φλεγείσης και τα τέκνα προς φλόγα,
Τετριγότα τρέχουσιν ως στρουθού τέκνα.

Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς.


Εκ του Συναξαριστού Ιανουαρίου του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου.



------
* Το motto εκ της Β' προς Κορινθίους (ια'33) επιστολής του Παύλου.