σαν λιοντάρι που νοιάζεται για τα μικρά του...

Αἴας δ᾽ ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον·
Ἕκτωρ δ᾽ ἂψ ἐς ὅμιλον ἰὼν ἀνεχάζεθ᾽ ἑταίρων,
130 ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε· δίδου δ᾽ ὅ γε τεύχεα καλὰ
Τρωσὶ φέρειν προτὶ ἄστυ, μέγα κλέος ἔμμεναι αὐτῷ.
Αἴας δ᾽ ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ σάκος εὐρὺ καλύψας
ἑστήκει ὥς τίς τε λέων περὶ οἷσι τέκεσσιν,
ᾧ ῥά τε νήπι᾽ ἄγοντι συναντήσωνται ἐν ὕλῃ
135 ἄνδρες ἐπακτῆρες· ὁ δέ τε σθένεϊ βλεμεαίνει,
πᾶν δέ τ᾽ ἐπισκύνιον κάτω ἕλκεται ὄσσε καλύπτων·
ὣς Αἴας περὶ Πατρόκλῳ ἥρωϊ βεβήκει.

Ιλιάδος Ρ - Μενελάου αριστεία

“Στημένος σαν λιοντάρι / που νοιάζεται για τα μικρά του, όταν στο δάσος μέσα / τα βγάζει για σεργιάνι τα μώρα του, και ξαφνικά ορμούν / οι κυνηγοί, οπότε αυτό, περήφανο και ξαναμμένο, το μέτωπό του / ολόκληρο σουφρώνει προς τα κάτω, σκεπάζοντας τα μάτια”, αποδίδει o Μαρωνίτης.

το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον Ράμφο

Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον Ράμφο είναι η παντελώς επιδερμική γνώση της Ορθόδοξης θεολογίας και πνευματικότητας που διαθέτει, ικανή να εντυπωσιάσει μόνον τους αδαείς. Αυτοδίδακτος, θέλησε να μελετήσει την Ορθόδοξη παράδοση απέξω και ουδέποτε από μέσα της.

Ουδέποτε λοιπόν κατενόησε, αίφνης, τον ιερό υλισμό και ιστοριοκεντρισμό της Ορθοδοξίας, την έμφασή της στην ανάγκη απόλυτης προστασίας της ανθρώπινης φυσικής επιθυμίας και θελήματος, την πεποίθησή της για την σχεσιακή δομή της ανθρώπινης φύσης και του κόσμου, τον ενσαρκωτισμό της και τον βαθύτατο σεβασμό της προς το σώμα καθώς και το παθητικό μέρος της ψυχής –

όλος ο αγώνας του Ησυχασμού έγινε για να διαφυλαχθούν τα δύο τελευταία από την καταστροφική μανία για έκ-σταση από το φυσικό και ανθρώπινο, που χαρακτήριζε τους νεοπλατωνίζοντες Αντι-ησυχαστές!

Ο Ράμφος προσέχει μόνον τις τυχόν παραφθορές του Ορθόδοξου βιώματος λόγω της μακράς πολιτιστικής και στρατιωτικής αιχμαλωσίας του Ορθόδοξου κόσμου, και ουδέποτε τα συγκλονιστικά επιτεύγματά του. Αυτό όμως σημαίνει πολλά για τις πραγματικές όχι απλώς πνευματικές αλλά κυρίως πολιτικές προθέσεις του!

*

Μού είναι αδύνατο να μη συζητήσω, στο σημείο αυτό, την πλήρη παρανόηση, από μέρους του Ράμφου, της ούτως ή άλλως πολύπαθης ασκητικής λεγόμενης παράδοσης. Ο συγγραφέας φαίνεται απολύτως πεπεισμένος πως οι πραγματικότητες του σώματος, του ψυχοσωματικού Εγώ, του φυσικού θελήματος, του παθητικού μέρους της ψυχής, είναι παντελώς απούσες από την μεσαιωνική Πατερική φιλολογία! Έχω αφιερώσει και προσωπικά σειρά βιβλίων στο να καταδείξω το αντίθετο […]

Η μονοφυσιτίζουσα ή μονοθελητίζουσα παρανόηση της Πατερικής θεολογίας σίγουρα υπήρξε και ακόμη υπάρχει. Αλλά το να καταλογίζει κανείς αναφανδόν στους Πατέρες την δήθεν ασκητική αυτή «κολόβωσιν της φύσεως» (όπως την ονόμαζε ο Μάξιμος ο Ομολογητής, αποδίδοντάς την στους Μονοθελητές και καταγγέλλοντάς την), αυτό είναι, για να χρησιμοποιήσω μιαν έκφραση του Χ. Σταμούλη, «μια νέα επιστημονική αίρεση» (βλ. Έρως και θάνατος, Ακρίτας, 2009, σ. 80).

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Οι τρόμοι του προσώπου και τα βάσανα του έρωτα. Κριτικοί στοχασμοί για μια μετανεωτερική θεολογική οντολογία (έκδ. Αρμός, Αθήνα 2009, σσ. 139-140, σημ. 10 και σσ. 135-136, σημ. 8).

για μιαν μετανεωτερική θεολογική οντολογία

[…] η ερμηνευτική ανάγνωση που επιχειρούμε είναι πολύ πιο κοντά στα σημερινά, μετανεωτερικά οντολογικά ερωτήματα απ' όσο θα ήταν δυνατόν καταρχήν να υποψιασθούμε.

Η νεωτερική και μετανεωτερική ανάδυση της οντολογικής αξίας του σώματος, της κοινότητας, του ασυνειδήτου, της ψυχοσωματικής μετοχής, της σοφίας του φυσικού και βιολογικού, σηματοδοτούν ταυτόχρονα και την ανάδυση της αξίας των συναφών θεολογικών ιδεών και βοηθούν επίσης και την ανάγνωσή τους προς την σωστή κατεύθυνση.

Η ορθόδοξη θεολογία μπορεί έτσι να συνδράμει στην οικοδόμηση μιας μετανεωτερικής οντολογίας, βρίσκοντας ταυτόχρονα κι αυτή η ίδια την αλήθεια της, πέρα από επιμέρους παρεμβάσεις προς κατευθύνσεις οντολογικές, οι οποίες σήμερα μόνον γραφικές θα μπορούσαν να θεωρηθούν.

π. Νικόλαος Λουδοβίκος, Οι τρόμοι του προσώπου και τα βάσανα του έρωτα. Κριτικοί στοχασμοί για μια μετανεωτερική θεολογική οντολογία (έκδ. Αρμός, Αθήνα 2009, σσ. 181-182).

τί έχετε και τί σάς λείπει

Η ιδίως Αιτωλία χωρίζεται της μεν Ακαρνανίας
διά του Αχελώου ποταμού, ήτοι Άσπρου,
των δε Λοκρών διά του Ευήνου ποταμού, ήτοι Φιδάρι.
[...]
Το δε Όρθρυς όρος, ήτοι το Βελούχι, είναι τρίπους:
ήτοι εξ Ανατολών μέχρι της Ομώλης,
από Μεσημβρίας μέχρι του Καλλιδρόμου
και προς Δυσμάς μέχρι της Χελιδόνος,
και είναι μία κορυφή της Οίτης.*

γράμμα εξαρχκόν

Ιερείς οι ψάλλοντες εις όλα τα του Καρπενησίου χωρία μας, όλους σάς ευχόμεθα και σάς παραγέλλω ότι Έξαρχος και Πνευματικός Πατήρ και συμβουλάτωρ έρχεται εις τα χωρία σας ο οσιώτατος Κύριλλος Προυσιώτης, ο οποίος είναι προσταγμένος να θεωρήση εις τας εκκλησίας σας τί έχετε και τί σάς λείπει διά να τελήτε τα μυστήρια της Αγίας Εκκλησίας μας και της Πίστεώς μας, όπου πρέπει να έχητε Άγιον Μύρον, Κολυμβήθρα, χωνευτήρι και νιπτήρα, Αντιμήνσιον, μούσα, σπόγγον, Ευχολόγιον, λειτουργικόν βιβλίον, ζέον και λαβίδα και άλλον σπόγγον, Άγιον Άρτον και Αρτοφόρι, καλόν διά να μεταλαμβάνουν οι άρρωστοι, εις τον οποίον Μέγαν Άρτον να καίη κανδήλα ή κηρί πάντοτε και άλλα όσα χρειάζονται, και όσα έχετε να τα φυλάττετε και όσα δεν έχετε με παντοίους τρόπους να τα αποκτήσετε και εις όσα άλλα σάς ερμηνεύει περί πίστεως να τόν ακούσητε, έχει γαρ άδειαν να αργήση και να αφορίση και όποιον ιερέα αργήση, είναι αργός και καθηρημένος και όποιον αφορίση, μένει δεδεμένος εις το επιτίμιον.

Λοιπόν να δείξητε την ευλάβειαν εις τα της πίστεώς μας και μεγάλην προθυμίαν εις το να τελειώσετε τα αφεύκτως αναγκαία εις την τελείωσιν των επτά Μυστηρίων της Εκκλησίας μας. Και εις όσα άλλα σάς ερμηνεύει περί πίστεως ο αυτός παπά κυρ Κύριλλος, τον οποίον να τόν πηγαίνητε με ζώον από ένα χωρίον εις το άλλον αδωρολήπτως. Έτσι να κάμετε διά το συμφέρον της ψυχής σας και όχι αλλέως, διατί παιδεύεσθαι με καθαίρεσιν και με επιτίμια. Κάμετε όμως τα συμφέροντα διά να ζήτε και εδώ καλά και εις την άλλην ζωήν να έχητε ανάπαυσιν εις αιώνας αιώνων. Αμήν.

1815 Αυγούστου 14 εν Πανηγύρει Προυσού
Ο Λιτζάς και Αγράφων ευχέτης σας
Όλους τους προεστούς εύχομαι, ομοίως και τους λοιπούς.

*

[...] Εδώ εφρόντισα και διά διδάσκαλον του Καρπενησίου και επέτυχα άνθρωπον χριστιανικώτατον, ουχί μόνον εις τα ελληνικά τέλειον, αλλά και εις τα μουσικά αρκετόν. Ο μισθός του όμως δεν είναι να καταβή από τα χίλια γρόσια ούτε οβολόν, επειδή εις άλλα μέρη έπαιρνε χίλια πεντακόσια και εις το Καρπενήσι ευχαριστείται εις τα τόσα με το να βοηθήται από το άλλο μέρος εις την υγιείαν του, καθώς εγώ τω επαράστησα. [...] αωιζ΄ Ιουνίου 2α, εκ Μεσολογγίου.

Ο εν μοναχοίς αμόναχος Κύριλλος

αρχιμ. Δοσιθέου Προυσιώτου, Κύριλλος ο Καστανοφύλλης (Βίος, δράσις και ανέκδοτος αλληλογραφία). Συμβολή εις την Ιστορίαν της Ευρυτανίας [1965] (έκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2016, σσ. 60-61). - Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σσ. 109, 94-95).

όπως τελειώσω το ποθούμενον

«Επιστολάριον μερικόν
του εν πνευματικοίς πατράσιν οικτροτάτου και εν μοναχοίς αμονάχου
Κυρίλλου του εκ της Θεομητορικής Ιεράς
Μονής του Πυρσού της κειμένης
κατά τα όρια της Ελλάδος, αωιστ΄ Δεκεμβρίου κ΄».*

Ίσον της επιστολής του νέου οσιομάρτυρος Γερασίμου, ήν μοι έστειλε [εκ Κων/πόλεως] πριν να παρρησιασθή εις το μαρτύριον:

Πανοσιώτατε άγιε Γεροντά μου, σε προσκυνώ [...]. Προς τούτοις σε παρακαλώ, γέροντά μου, να με συγχωρήσης με όλην σου την καρδίαν, ότι πολλάκις σε επίκρανα και όσα σού έπταισα να παραβλέψης, επειδή ήμουν άνθρωπος ανέγνωμος. [...] όλους τούς προσκυνώ και τούς παρακαλώ να προσεύχωνται διά εμέ τον αμαρτωλόν όπως τελειώσω το ποθούμενον. Προς τούτοις σάς φανερώνω ότι με την δύναμιν του Θεού και της Κυρίας ημών Θεοτόκου καλά ήλθον έως εδώ. Ερχόμενος όμως ευρήκα τον αδελφόν μου Αθανάσιον εις το Κάτεργον και προσμένω να εύγη να πάρω συγχώρησιν και τότε να παρρησιασθώ να τελειώσω το ποθούμενον. [...] Ο εκ Καρπενησίου σος μοναχός Γεράσιμος.

*

[...] Παρακαλώ, όταν συν Θεώ κινήσετε διά εδώ, να λάβης μετά σού και τους στίχους εκείνους, ούς ιδιοχείρως αντέγραψας, ών η αρχή «όνος μοι εχρειάσθη»...· τούς έτυχα προχθές εις το αρχοντικόν του κυρ Αθανασίου. Προσέτι και έν έτερον βιβλίον ανωνύμου, εκδεδομένον εις τον τύπον, ήκουσα να το έχη ο παρ' υμίν λεγόμενος Κολοβός. Τα οποία και τα δύω, τό τε εκδεδομένον δηλαδή, και το ανέκδοτον έχουσιν εγκώμια των τωρινών αρετών και μάλιστα των ομοίων μοι κακοκαλογήρων, ών πρώτος ειμι εγώ [πρόκειται περί του έργου Ανωνύμου του Έλληνος «Ελληνική Νομαρχία», εκδοθέντος τω 1806 εν Ιταλία και ασκούντος αυστηράν κριτικήν του κλήρου]. Ούτω ποίησον και μετά την τούτων θεωρίαν, αύθις τα επιστρέφω ταις ιδίαις χερσί μου. Έρρωσο. αωιε΄

*

Αποστόλους και Γραμματικάς του Λασκάρεως εύρηκα,
αλλά με το να ζητούσιν ανά πέντε γρόσια το συγκαταβατικώτερον
δεν τας αγόρασα, με σκοπόν διά να τα προβλέψω από τας Παλαιάς Πάτρας.*

Τον Αον τόμον δεν τόν στέλλω τώρα διά το ύποπτον του δρόμου,
ίνα μη βραχή και εκ τούτου έλθη εις φθοράν,
έχω όμως αυτόν φυλαγμένον και μένε ήσυχος περί τούτου.**

αρχιμ. Δοσιθέου Προυσιώτου, Κύριλλος ο Καστανοφύλλης (Βίος, δράσις και ανέκδοτος αλληλογραφία). Συμβολή εις την Ιστορίαν της Ευρυτανίας [1965] (έκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2016, σσ. 46-47, 62). - Ένθα (σσ. 40-41) και η γνωστή επιστολή του Κοσμά του Αιτωλού «προς τον αυτάδελφόν του Χρύσανθον [...] εις την Αξίαν [ενν. Ναξίαν]»: «Έως τριάντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία Ελληνικά εποίησα, διακόσια διά κοινά γράμματα, του Κυρίου συνεργούντος [...]». -Το αρχικό αλλά και τα εν κατακλείδι motto, εκ του ιδίου (ό.π., σσ. 39, 77 και 92).

ενθυμήσεις και σημειώματα

[...] και ου μετρίως επικράνθην επί τη επακολουθησάση σοι βηχοπλευρίτιδι και τη νύξει της στηθαλγίας. Εν ταυτώ δε ενέτυχον τω ιατρώ, όστις και δι' ιδίου εντέλλεταί σοι τα καθήκοντα προς την χρήσιν της θεραπείας, δηλ. τον ζωμόν του χόρτου του λεγομένου στεκουλίου μετά του ζάκχαρος, εξ ού πίνειν σε δεί ανά έν μέτρον, εν εσπέρα και πρωί.

Άπεχε ως οίόν τε αλμυρών, οξυδερών και πυρών βρωμάτων, χρώμενος μόνον λεπτοίς τισι και ευπέπτοις, οίον κρέατι καθαρώ και αλεκτοριδίοις και όπως αν εις το εξής γνώς σεαυτόν μη αμελήσης και αύθις αναγνωρίσας ημίν διά γράμματος, ο δε Θεός ο των αγαθών πάντων δοτήρ, αυτός αποδώση σοι την τελείαν υγιείαν και εν τοσούτω ομολογούμενος διαμαρτύρομαι [...]
αωιστ΄ Ιανουαρίου στ΄, Βραχώρι

[...] Η χρήσις των ριζών του στεκουλίου με το να γίνεται εκ διαλειμμάτων δεν σάς ωφελεί τόσον όσον εάν την εξακολουθήτε σχεδόν καθ' εκάστην, απεχόμενοι όσον το δυνατόν των εναντίων βρωμάτων, του ψυχρού νερού και του κρύους· αύτη εστίν η εντολή του ιατρού. [...] Βραχώρι, 1816 Φεβρουαρίου 6.

*

[...] Το τέρας εκείνο της φύσεως, το οποίον ως έν θαύμα του αιώνος φέρει μετ' εαυτού ο εν Καρπενησίω κατά το παρόν διατρίβων εξοχώτατος ιατροφιλόσοφος κυρ Κων)νος Τζολάκης, είναι άξιον διηγήσεως· και μ' όλον οπού θέλει φανή απίστευτον και ένας ψευδής μύθος εις τους μετέπειτα, εγώ παρακαλώ οπού να σημειώσης την πατρίδα, το χωρίον και τα ονόματα των γεννητόρων του, προς τούτοις και το όνομα του ιατρού, οπού έκαμε την ανατομίαν της αποθανούσης μητρός, τον τρόπον οπού φυλάττεται αυτό το τέρας και τον καιρόν οπού εφέρθη εις Καρπενήσι· και ότι εις καιρόν οπού έγινεν η ανατομία το εβάπτισαν· και ότι η απορία των ανθρώπων έκαμε να δώσουν δύω ονόματα εις ένα πρόσωπον Ιωάννη και Μαρίας και ότι άξιον απορίας είναι, εν ώ στοχάζεται τινάς δύω σώματα με μίαν ψυχήν και πάλιν έν σώμα με δύω θέλησες ή μίαν θέλησιν εις δύω γένη, μία ψυχή με δύω ενεργείας, ένα άνθρωπον με δύω ονόματα και πάλιν δύω ανθρώπους εις ένα πρόσωπον, μία ψυχή εις δύω ανθρώπους. Το σώμα έν και τα μέλη διπλά, οι πόδες τέσσαροι, αι χείρες τέσσαροι, τα ώτα τέσσαρα, όμματα δύο, στόμα έν, πόροι δύω, γένη δύω, σώμα έν. Τέρας οπού ούτε ηκούσθη ούτε ανεγνώσθη παρ' εμού εις κανένα ιστορικόν βιβλίον, αλλ' ούτε το εφαντάσθη, ως εμοί δοκεί, κανένας φυσικός ανατόμος. Όθεν παρακαλώ να το εξιστορήσης και να μού εξαποστείλης αυτό το υπόμνημα να το καταγράψω εις τον κώδικα ή εις το επιστολάρι μου, μάλλον ειπείν επιστολάριον, ή εις καμμίαν χάρταν της Βιβλιοθήκης, να ευρίσκεται διά τους φιλοΐστορας και περιέργους μεταγενεστέρους. Έρρωσο.

1817 Δεκεμβρίου 28, εκ μονής του Πυρσού.
Ο εν πνευματικοίς πατράσι ταπεινός
Κύριλλος
[...] ευχετικώς εις Καρπενήσι

*

αωιζ΄ Ιουλίου ΚΗ΄ εν ημέρα Σαββάτω περί τρίτην ώραν σχεδόν ήλθεν εις την κωμόπολιν Καρπενησίου ο Υψηλότατος ηγεμών των Ιωαννίνων Βεζύρ Αλί πασιάς ο Τεπελένιος, οπού διατρίψας ημέρας έξ κακείθεν μετέβη εις Νέας Πάτρας, εις Ζητούνιον και εις την Λάρισσαν και πάλιν εις την εν Ιωαννίνοις καθέδραν του. Ήτις εις τα μέρη ταύτα άφιξίς του εγένετο επί τω λουσθήναι εν τοις θερμοίς ύδασι τοις ου μακράν του χωρίου Σμοκόβου ανα βλύζουσιν.

[...]

Περί δε του σατράπου της περιοχής Αλή πασά εκφράζεται μετ' αποτροπιασμού: «ήν δε εις άκρον ασελγής των ασελγεστάτων, πεισματικός, εκδικητής, πλεονέκτης και αλαζών υπέρ το μέτρον, όμως εν υποκρίσει ευλαβής εις τας εκκλησίας και μοναστήρια».

αρχιμ. Δοσιθέου Προυσιώτου, Κύριλλος ο Καστανοφύλλης (Βίος, δράσις και ανέκδοτος αλληλογραφία). Συμβολή εις την Ιστορίαν της Ευρυτανίας [1965] (έκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2016, σσ. 76, 77-78, 97-98, 107, 36).

και έλαμπε το πρόσωπόν του ως ήλιος

Έως το φώς
έπεσε
ο εωσφόρος *

[…] ο δε ρήτωρ έχων ουκ ολίγην ευλάβειαν προς τον μακάριον εισήλθεν εις την Εκκλησίαν και βλέπει εις το άγιον βήμα τον όσιον, ο οποίος ήτον εις την προσκομιδήν, ότι τον είχε περικεκυκλωμένον φώς θείον και έλαμπε το πρόσωπόν του ως ήλιος, διότι εστέκετο σχεδόν ένα πήχυν υψηλότερον της γής. Τούτο το θαύμα ιδών ο ρήτωρ έδραμεν εις τον Πατριάρχην και λέγει προς αυτόν· ελθέ, Δέσποτα άγιε, εις την Εκκκλησίαν, να ιδής Άγγελον επίγειον· και ευθύς δραμών ο Πατριάρχης ένδον του αγίου βήματος, το μεν φώς το οποίον είδεν ο ρήτωρ πρότερον, ο Πατριάρχης δεν το είδεν, αλλ’ είδε το πρόσωπον του αγίου βεβρεγμένον με δάκρυα […]

Ρώσιν βλύζει ως δρόσον, και παρέχει υγείαν ψυχής
και σώματος, η πάντιμός σου Κάρα,
σβεννύουσα την φλόγα, νοσημάτων και θλίψεων,
των προσιόντων αυτή, Δαβίδ μετ' ευλαβείας.**

Γερασίμου μοναχού Μικραγιαννανίτου, Βίος και Πολιτεία του Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών Δαβίδ του εν Ευβοία ασκήσαντος (έκδ. Ομωνύμου Μονής, Ροβιές Ευβοίας 1991, σ. 14-15). - Η κατακλείδα εκ του Παρακλητικού Κανόνος του οσίου (ωδή ζ΄ - ό.π., σ. 75).-

-----
* Το αρχικό motto όμως, εκ του π. Γενναδίου Γ. Δεμερτζή, Εικόνες (έκδ. Ευθύνη / Ο Μικρός Αστρολάβος, Αθήνα 2009, σ. 23).