Στην αντίρρηση των Ελλήνων για τη δυνατότητα να ενωθούν δύο διαφορετικές φύσεις ή ουσίες σε μία ενική ύπαρξη, η Θεολογία των Πατέρων και των Οικουμενικών Συνόδων απαντάει: Αυτή η δυνατότητα υπάρχει προκειμένου περί του Θεού και του ανθρώπου, γιατί τόσο η Θεότητα, όσο και η ανθρωπότητα, έχουν κοινό τρόπο υπάρξεως, το Πρόσωπο.
ΕΡΜΙΟΝΗ: [...] Βλέπω συνδυάζετε το αλκοόλ με την ηλιοθεραπεία. Ό,τι πρέπει για να ταλαιπωρήσετε την καρδιά σας.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Θα με ειρωνευτείτε ως καρδιοχειρουργός, αλλά τι αξία έχει μια καρδιά χωρίς λίγη ταλαιπωρία;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Ειρωνεία όχι, αλλά κάποια συγκατάβαση με την άγνοια κινδύνου σας, ναι, θα την έχω. Μπορώ να σάς φανταστώ νεότερο.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Δηλαδή;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Είστε το είδος του άντρα που έχει μάθει να τού χαρίζονται όλοι. (Διστάζει.) Με πόσες γυναίκες και άντρες έχετε κοιμηθεί;
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Μάλλον μού δινετε μεγάλη αξία.
ΕΡΜΙΟΝΗ: Έχετε κάτι κοινό με τον θείο μου. Το βλέμμα τού ταπεινωμένου λιονταριού. Σάς ερωτεύονται για μια θλίψη που δεν έχετε πραγματικά.
*
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Εσείς γιατί πιστεύετε ότι τον υπερασπίστηκα;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Γιατί δεν σάς ένοιαζε. Δεν είναι ότι αδιαφορείτε για μια καρδιά που κινδυνεύει. Απλώς προτιμάτε να την ταλαιπωρήσετε για να νιώσετε ζωντανός. Για να αποδείξετε ότι δεν είστε ένας κοινός θνητός. (Τον αφήνει και βγαίνει από την σκηνή.)
*
ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Και πάντα με κοιτούσε [ενν. τον σκύλο του, τον Πυλάδη] στα μάτια σαν να με βλέπει ολοένα και καθαρότερα. Σαν να πήγε στο φεγγάρι και να κατάλαβε τι σημαίνει το βάρος στα πόδια και η έλλειψή του.
ΠΥΘΙΑ: Τί σημαίνει;
ΟΡΕΣΤΗΣ: Τί νόημα έχει να πατήσεις σ' έναν άλλο πλανήτη με το βάρος της παλιάς σου ζωής; (Μετανιώνει που τής ανοίχτηκε.) Πάω να βοηθήσω την αδελφή μου.
*
ΕΡΜΙΟΝΗ: [...] Γι' αυτό βιάζεται να σού δώσει το μωρό η Ηλέκτρα. Δεν χρειάζεται να τη γιατρέψεις για να μάθει να το αγαπά. Το λατρεύει. Τόσο που θέλει να τού δώσει μια ευκαιρία μακριά της. Να αλλάξει τη μοίρα τού μωρού, όχι με το αίμα που κυλάει στις φλέβες του, αλλά με την αγάπη που θα τού χαρίσει κάποια άλλη. Και να 'σαι σίγουρη ότι ούτε ο Ορέστης ούτε κανένας δεν θα μπορούσε να τη σταματήσει από το να σού το δώσει.
*
ΟΡΕΣΤΗΣ: Θαυμάζω τους ανθρώπους που εμπιστεύονται τα μάτια και το μυαλό τους. Εγώ τα τρέμω. Δεν τούς έχω καμία εμπιστοσύνη. Γι' αυτό κι έχω μάθει να τα ξεγελάω. Δεν το κάνω με δόλο, αλλά από άμυνα. Υπάρχει καλύτερη κρυψώνα από το να κάνεις τον άλλο να κοιτάξει αλλού;
*
ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Όλοι οι άντρες σαν κι εσένα θέλουν. Δεν σάς καυλώνουν τα νιάτα αλλά η υποταγή. Η ανοχή μας όταν μάς ανοίγετε. Το σώμα δεν λέει ποτέ ψέματα.
*
ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Ξέρεις γιατί μού αρέσουν οι άντρες σαν κι εσένα; Γιατί κατά βάθος είστε ηλίθιοι. Κι ο χαρακτήρας σας φαίνεται στο βλέμμα σας όταν χύνετε. Όλη η βλακεία συμπυκνωμένη στον χυμό σας. Φαντάσου τα αμέτρητα υποψήφια παιδιά ενός βλάκα στα φλόκια του.
*
ΟΡΕΣΤΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησες να με πιστέψεις, αλλά δεν σε άφησα. Έπρεπε να με υποπτεύεσαι. Γιατί ο κόσμος το έβλεπε στα μάτια σου και με υποπτευόταν κι αυτός. Κι όσο σε μισούσαν που με υπερασπιζόσουν, τόσο δεν πήγαινε κανενός το μυαλό στην αδελφή μου. Ξαλάφρωσες τώρα ή θες και να σ' τον παίξω. (Αφήνει τον Απόλλωνα μουδιασμένο και βγαίνει.)
*
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: [...] Θα πούμε ότι δεν άντεξες αυτά τα τέρατα. Ότι έγινες η φωνή του θεού και το χέρι της δικαιοσύνης. Θα πούμε αυτό που θέλουν να ακούν οι άνθρωποι για να αντέξουν τη φρίκη. Εξηγήσεις θέλουν. Γιατί τα μεγαλύτερα μυστικά πρέπει να έχουν το μικρότερο βάρος.
[...]
Αυτός είναι ο κόσμος των ανθρώπων. Το βάρος. Αυτό είναι η μοίρα μας, αυτό είναι το κακό που μάς διαβάλλει. Όλα είναι φτιαγμένα για να πέφτουν και να διαλύονται. Οι άνθρωποι, τα αισθήματα, οι αναμνήσεις. Κοίτα το φεγγάρι. Μπορεί σ' ένα πλανήτη χωρίς βάρος η μοίρα μας να είναι αλλιώτικη. Μπορεί η ευτυχία μας να είναι απλώς ένα σύμπτωμα από την έλλειψη βάρους. Κοίτα το φεγγάρι και φαντάσου μια ζωή μακριά. [...]
[…] Επειδή η πίστη πληθωρική σε αιτήματα, συγκλίνει στο παράδοξό της χωρίς ποτέ να φτάνει το ακραίο όριο που επιζητούσε, αναβάφτισε τον εαυτό της στο ρεύμα της τέχνης, ζητώντας μια ελευθερία για την πειθώ των ίδιων των λογισμών της.
Η διηγηματική αποκλειστικά γραφή του παραχώρησε ένα ποίημα ανεπανάληπτο στην ελληνική γραμματολογία, ιδιάζον, πολύμορφης αναζήτησης των απόλυτων κόσμων.
Κι εδώ πλέον καταλαβαίνουμε ότι απέβαλε την ταυτότητα του ασκητή, την ευρεμένη μέσα στη ζωή και στα γράμματα τα προορισμένα για τη ζωή και την ιστορία, όπου μόνιμα φορούσε το ευθυτενές ράσο της Ορθοδοξίας. Η μεταφυσική προς την οποία έκλινε, δεν ήταν δυνατό να κρατηθεί στις επιφάνειες. Δραπέτευσε έγκαιρα από το στερεότυπο προσωπείο που παντού αλλού εκράτησε, κι έγινε δραματικά αισθητική, προκαλώντας ανά πάσα στιγμή τον πειρασμό και την απ' ευθείας αναμέτρηση με τη Θεία Δίκη.
Αυτό που τού οφείλουμε είναι η ρήξη μιάς πίστεως σοβαρής, στην οποία -έστω για λίγο- τα πάντα παίχτηκαν με τιμιότητα και με το θάρρος της προσωπικής απογύμνωσης. […]
*
Η βασιλεία της άχαρης ταπεινοσύνης, μέσα στο αφιλόξενο περιβάλλον της (κοινωνικό και φυσικό), όντας απόλυτα βιωμένη, είναι παρ' όλα αυτά μια εσωτερικότητα πρόσχημα στον Παπαδιαμάντη. Η ματιά του δεν προσηλώθηκε στο λαϊκό δράμα προκειμένου να απεικονίσει τα οφέλη των δεσμών της απλότητας και του μαρτυρίου, για τη δικαίωσή τους στην άλλη ζωή.
Επέλεξε μια κλειστή κοινωνία -τη δική του κοινωνία- χαραγμένη πάνω σε αρχαϊκές μνήμες, απείθαρχη και πολυκεντρική, και την ξανάχτισε με τόσο έντεχνες παραμορφώσεις αποτυπώσεως ώστε τελικά να προβάλλει ανεπαισθήτως ένας καινούργιος Μεσαίωνας, από τον οποίο αντλεί κάτι περισσότερο από ό,τι φαινομενικά αναγνωρίζει.
*
Η ουσία του Παπαδιαμαντικού πεζογραφήματος είναι αυτός καθ' εαυτόν ο σωρίτης του φανταστικού, ο πλούσιος άναρχος μύθος, το όραμα κυρίως κι ελάχιστα τα γράμματα του ιερατείου.
Είναι η μεγάλη παραμυθία των φτωχών και των απόκληρων του βίου. Τούς επέλεξε ασυνείδητα, γιατί ο κόσμος τους -κι ας μη το έμαθαν ποτέ-, ανήκει στο μη λογοκριμένο σώμα του χριστιανισμού, καθώς από την αρχή του κειμένου μου υπέδειξα.
Είναι αυτοί οι αιρετικοί της κοινής πίστεως, και μόνο γι' αυτό μπορούν να κινούν -στην τέχνη ασφαλώς και πάντοτε– τους διαλογισμούς του Εωσφόρου. Διαλογισμούς αποκλειστικά του Παπαδιαμάντη ο οποίος, ευτυχώς για μάς, είχε το διάβολο μέσα του κατά πώς λέμε. Και τον αναπαράστησε επιτήδεια, ανοίγοντας αδιάψευστα ρήγματα στην ορθοδοξία που ειπώθηκε από αυτόν τον ίδιο και τους μεταγενέστερους, δουλεύοντας εν κρυπτώ σε μια ρευστοποίηση της επίσημης εκκλησίας.
Το δικό του ηρωοποιητικό εκκλησίασμα δεν έχει να κάνει με τον αποδιδόμενο σ' αυτόν λαϊκισμό. Αντίθετα, πρόκειται για την πιο εκλεκτική επιλογή, που παίρνει αυτόφωτη μορφή και νόημα, με αφορμή το συναξάρι, την πρακτική του παγανισμού και την πανθεϊστική παράθεση της λαϊκής δοξασίας. Ώστε δραματοποίησε την πίστη […].
Στα έργα της κλασικής Αναγέννησης ολοκληρώνεται η αρμονική σύζευξη μορφής και περιεχομένου. Το ιδανικό κάλλος, ο κλασικός κανόνας των αναλογιών, ο χιασμός των κινήσεων, οι ζυγιασμένες συνθέσεις αποκαλύπτουν όχι τη μίμηση αλλά την εκλεκτική συγγένεια, την βαθιά ομολογία αυτών των έργων με τα αρχαία τους πρότυπα. Ο Μιχαηλάγγελος δεν είχε δεί ποτέ τον Παρθενώνα. Ο Αδάμ ωστόσο της οροφής της Σιξτίνα θυμίζει έντονα στη στάση, την ανατομία και τη ζωτικότητα της μορφής τον Κηφισό του Δυτικού Αετώματος του ναού.Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, “Αναγέννηση και Αρχαιότητα”, εν Το φώς του Απόλλωνα. Ιταλική Αναγέννηση και Ελλάδα (συνεπτυγμένη έκδ. Εθνική Πινακοθήκη-Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού, Αθήνα 2003, σ. 10).
Ο Κυριακός [επίσκοπος Αγκώνας τον 15ο αιώνα], βρίσκοντας κάποια στιγμή στη Σαμοθράκη μία προτομή του πρώιμου 5ου αι. π.Χ. με μια γεροντική μορφή, θεώρησε ότι απεικόνιζε τον Αριστοτέλη, τη σχεδίασε και έτσι για μεγάλο διάστημα επικράτησε μια εσφαλμένη εντύπωση για τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του Έλληνα φιλοσόφου. Ο εικονογραφικός τύπος του Αριστοτέλη στην Αναγέννηση εμπνέεται απ' αυτή την παρεξήγηση.
Την εποχήν εκείνην [τω 1834] αι Αθήναι, κατεστραμμέναι σχεδόν εκ του εννεαετούς πολέμου της επαναστάσεως, είχον 162 μόνον οικίας και περιωρίζοντο εις τους Α. και ΒΑ. πρόποδες της Ακροπόλεως.
*
Στρέφομεν ήδη αριστερά προς την οδόν Ερμού και προχωρούντες συναντώμεν τον Βυζαντινόν ναόν της Καπνικαρέας, τον αρχαιότατον των εν Αθήναις Βυζαντινών ναών, οικοδομηθέντα υπό της αυτοκρατείρας Ευδοκίας Αθηναΐδος συζύγου του αυτοκράτορος Θεοδοσίου του Μικρού, τον 9ον [sic] μ.Χ. αιώνα.
Ολίγον περαιτέρω συναντώμεν την οδόν Ευαγγελιστρίας, επί της οποίας εύρηται ο Ναός της Μητροπόλεως. Ο Ναός ούτος ωκοδομήθη εν έτει 1840-55 εκ του υλικού 70 εκκλησιών και παρεκκλησίων, άτινα προς τον σκοπόν τούτον κατηδαφίσθησαν. […] Παρά τον Ναόν της Μητροπόλεως εύρηται μικρός τις ναός του Αγίου Ελευθερίου ο καλούμενος μικρά ή παλαιά Μητρόπολις. Ο ναΐσκος ούτος κατά τινας εκτίσθη τον Β΄ μ.Χ. αιώνα, κατ’ άλλους δε το 1201 υπό του ηγεμόνος Όθωνος de Laroche.
*
[…] ο Ρωσικός ναός του Αγίου Νικοδήμου, αρχαίος Βυζαντινός ναός ανεγερθείς υπό της αυτοκρατείρας Ειρήνης της Αθηναίας κατά τον 9ον μ.Χ. αιώνα· κάτωθι του ναού τούτου υπάρχουσι λείψανα ρωμαϊκών Μνημείων.
Κεφ. Δ΄ 1 Μετὰ ταῦτα εἶδον, καὶ ἰδοὺ θύρα ἀνεῳγμένη ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἡ φωνὴ ἡ πρώτη ἣν ἤκουσα ὡς σάλπιγγος λαλούσης μετ᾿ ἐμοῦ, λέγων· ἀνάβα ὧδε καὶ δείξω σοι ἃ δεῖ γενέσθαι μετὰ ταῦτα.
2 Καὶ εὐθέως ἐγενόμην ἐν πνεύματι· καὶ ἰδοὺ θρόνος ἔκειτο ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τὸν θρόνον καθήμενος,
3 ὅμοιος ὁράσει λίθῳ ἰάσπιδι καὶ σαρδίῳ· καὶ ἶρις κυκλόθεν τοῦ θρόνου, ὁμοίως ὅρασις σμαραγδίνων.
Μετά από αυτά, είδα μια πόρτα ανοιχτή στον ουρανό
και η φωνή που άκουσα πριν και ηχούσε σαν σάλπιγγα, μού είπε:
Ανέβα εδώ και θα σού δείξω εκείνα που πρέπει να γίνουν μετά από αυτά.
Και αμέσως με συνάρπασε το Πνεύμα,
και είδα έναν θρόνο να βρίσκεται στον ουρανό, και κάποιον να κάθεται επάνω στον θρόνο.
Αυτός ήταν όμοιος στην εμφάνιση με τα -πολύτιμα- πετράδια ίασπι και σάρδιο.
Και περικύκλωνε τον θρόνο του ένα ουράνιο τόξο που έλαμπε σαν σμαράγδι.
[πρβλ. Η ίρις, το πολύχρωμον τούτο ουράνιον τόξον, το οποίον έθεσεν ο Θεός μετά τον κατακλυσμόν ως σημείον της μακροθυμίας του, ότι δεν θα καταστρέψη τον κόσμον διά κατακλυσμού, συμβολίζει κύκλω του θρόνου θεαματικώς την θείαν Μεγαλειότητα, αλλά ταυτοχρόνως και την μακροθυμίαν του Θεού επί των εν τη γή παραβαινόντων τον νόμον του. (ερμ. Ιωήλ Γιαννακόπουλου, σσ. 55-56)]
*
Κεφ. Ι΄ 1 Καὶ εἶδον ἄλλον ἄγγελον ἰσχυρὸν καταβαίνοντα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, περιβεβλημένον νεφέλην, καὶ ἡ ἶρις ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὡς στῦλοι πυρός,
2 καὶ ἔχων ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ βιβλίον ἀνεῳγμένον. καὶ ἔθηκε τὸν πόδα αὐτοῦ τὸν δεξιὸν ἐπὶ τῆς θαλάσσης, τὸν δὲ εὐώνυμον ἐπὶ τῆς γῆς,
Μετά είδα έναν άλλο δυνατό άγγελο, που τον περιέβαλλε ένα σύννεφο, να κατεβαίνει από τον ουρανό. Το ουράνιο τόξο ήταν γύρω από το κεφάλι του, [πρβλ. φέρων επί της κεφαλής του το λαμπρόν φωτοστέφανον της ίριδος, (μτφρ. Ιωήλ Γιαννακόπουλου, σ.102)]
το πρόσωπό του ήταν σαν τον ήλιο και τα πόδια του σαν πύρινες κολώνες.
Κρατούσε στο χέρι του ένα ανοιχτό βιβλίο. Έβαλε το δεξί του πόδι στη θάλασσα και το αριστερό του επάνω στη στεριά.
Ο Κύριος του Κόσμου και της Ιστορίας δεν κατονομάζεται. Περιγράφεται όμως όχι απλά ως ‘φώς οικών απρόσιτον’ (Α΄ Τιμ. 6:16), αλλά με την εκτυφλωτική λάμψη πολυτελών λίθων: “Και ο καθήμενος όμοιος οράσει λίθω ιάσπιδι και σαρδίω και ίρις κυκλόθεν του θρόνου, όμοιος οράσει σμαραγδίνω” (4:3). Ακόμη και στις πιο εσχατολογικές συμφορές, ο Θεός είναι περιστοιχισμένος από το σύμβολο του εέους αι της ευσπλαχνίας, την ίριδα (Γεν. 9:13). Από το θρόνο δεν εκπορεύονται ‘ποταμοί πυρός’, όπως συμβαίνει στο μεγαλειώδες όραμα του Δανιήλ (7:10), αλλά παρίστανται τα ‘επτά πνεύματα του Θεού’ (4:5).
σημ. 2.: Η ιδέα της υπάρξεως της ίριδας γύρω από το θρόνο προέρχεται από το Ιεζ. 1:28 (“ως όρασις τόξου, όταν ή εν τη νεφέλη εν ημέραις υετού, ούτως η στάσις τους φέγγους κυκλόθεν”).
Και συνεχίζει το κείμενο του Ιεζεκιήλ: “αύτη η όρασις ομοιώματος δόξης Κυρίου”.
Πρόκειται για μια θρησκευτική συλλαβική μινωική επιγραφή με ποιητική παρήχηση, κάτι σαν μαντινάδα ή σαιξπηρικό σονέτο, όπως είπα και στο ΕKT. Την οποία έχουμε μεν αναγνώσει στο μεγαλύτερο μέρος της, δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι την έχουμε «μεταφράσει» ή ερμηνεύσει αυτολεξεί, έχουμε απλώς πλησιάσει πολύ στο νόημα. Αν τώρα κάποιος διαφωνεί με την προσέγγιση αυτή, ευχαρίστως να ακούσουμε την πρότασή του, ακόμα και να την υιοθετήσουμε, αν μας πείσει ότι έτσι δουλεύει ή πρέπει να δουλεύει η επιστήμη! Η απαγγελία της γραφής του δίσκου γίνεται κατά προσέγγιση με βάση τις φωνητικές αξίες της μυκηναϊκής γραμμικής γραφής Β', δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς ακριβώς μιλιόντουσαν τα μινωίτικα.
— Είπατε ότι πιθανόν να χρησίμευε και ως τάμα υγείας... Ναι, ενδεχομένως για την ευτυχή κατάληξη μιας γέννας, τη μεγαλύτερη δοκιμασία για εκατομμύρια γυναίκες ακόμα και σήμερα. Γι' αυτό και η επίμονη αναφορά στην έγκυο θεότητα. Με δεδομένη, μάλιστα, την αναβαθμισμένη θέση της γυναίκας στη μινωική κοινωνία, δεν αποκλείεται ο «ποιητής» να ήταν γένους θηλυκού.
— Μια σύντομη περιγραφή με τεχνικούς όρους; Ο δίσκος έχει και στις δύο του πλευρές συνολικά 242 σημεία γραφής, 61 λέξεις και 18 στίχους ομοιοκατάληκτους. Έξι αναφέρονται στο φως, έξι στη δύση του, τρεις σε μία έγκυο θεότητα και άλλες δέκα είναι επίθετα της ίδιας, ουσιαστικά, φωτεινής θεότητας που άλλοτε ονομάζεται Πασιφάη (η μητέρα του Μίνωα) άλλοτε πάλι Αστάρτη-Αφαία, η μεσανατολικής προέλευσης θεότητα του έρωτα, του πολέμου, της φύσης και των βουνών, που αργότερα οι Κύπριοι ονόμασαν Αφροδίτη. Σημείο αναφοράς της ήταν ο Αυγερινός, το φωτεινότερο για εμάς άστρο στο στερέωμα. Με χριστιανικούς όρους θα μιλούσαμε για «θεοφάνεια» και «ανέσπερο φως». Η ίδια η Φαιστός άλλωστε ερμηνεύεται στα μινωίτικα ως «Πόλη του φωτός», πολλούς αιώνες προτού «σφετεριστεί» τον τίτλο αυτόν το Παρίσι!
— Γιατί όμως το εύρημα αυτό θεωρείται τόσο εξαιρετικό; Γιατί όσο πιο πίσω πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο δύσκολο είναι να ερμηνεύσουμε μια επιγραφή, είναι μικρότερες οι «βάσεις δεδομένων». Ο Δίσκος της Φαιστού περιέχει, όπως είπαμε, 61 λέξεις, ένα μεγάλο κείμενο, που μάλιστα έχει διασωθεί ολόκληρο. Η αμέσως επόμενη καλύτερα σωζόμενη επιγραφή σε γραμμική Α' από το ιερό κορυφής του Γιούχτα περιέχει μόλις 8, από τις οποίες οι μισές απαντούν επίσης στην πίσω πλευρά του δίσκου! Εκτός όμως από ξεχωριστή γραπτή μαρτυρία, ο Δίσκος της Φαιστού είναι επίσης ένα υψηλής αξίας καλλιτέχνημα. Κάτι ακόμα εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι ο πηλός του ήταν ψημένος. Αυτό δεν συνηθιζόταν τότε, δείγμα ότι οι κατασκευαστές του ήθελαν να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο, ενδεχομένως να χρησιμεύσει και ως ιστορική μαρτυρία. Αυτό το γεγονός είναι από μόνο του σπουδαίο.
Σε αντίθεση μάλιστα με τις άλλες, διοικητικού/λογιστικού συνήθως περιεχομένου μινωικές επιγραφές που έχουν ως τώρα ανευρεθεί, αυτή εδώ έχει θρησκευτικό/ποιητικό περιεχόμενο και ως τέτοια είναι μοναδική στο είδος της. Εφόσον, βέβαια, υπήρχε η τεχνογνωσία να φτιαχτεί ένας τέτοιος δίσκος, η μήτρα, οι σφραγίδες κ.λπ., σίγουρα θα είχαν κατασκευαστεί κι άλλοι που απλώς ακόμα δεν έχουν ανακαλυφθεί και που θα προέρχονταν, πιθανότατα, από το ίδιο «τυπογραφείο», το πρώτο στην Ιστορία!
— Είναι, άραγε, η γλώσσα του Δίσκου της Φαιστού μια γλώσσα «ελληνική» έστω πρώιμη, όπως ισχυρίζονται κάποιοι; Φυσικά και όχι! Η γραμμική Α' είναι γλώσσα μινωίτικη, συγγενική μεν με τη μεταγενέστερη ελληνική, διακριτή δε. Επίσης, είναι άλλο πράγμα η γραφή και άλλο η γλώσσα...
[...]
Ο οικοδεσπότης των κρυμμένων πηγών, θ' αναστρέφει το φτωχό του κεφάλι
Για να τραγουδήσει τα εγκώμια του πατέρα των δασών· όσο ένας θύσανος
Της μαύρης σμερτιάς θα υψώνει τους κόκκους του για να τούς επιτρέψει ν’ ανασάνουν
Τον αέρα αυτού του κόσμου, όταν το νερό του ήλιου θά 'χει πέσει,
Ώ περιπλανόμενη σκόνη! Ώ κορμί μου, θα ζείς για ν' αγαπάς και να υποφέρεις.
Σαράντα χρόνια.
Για να μάθεις ν' αγαπάς την ευγένεια της Δράσης. Ώ δράση!
Σαράντα χρόνια, σαράντα χρόνια η ματαιότητα των φιλέρημων
Με βασάνισε. Ζητούσα το θάνατό της στις προσευχές μου.
Εγκατέλειψε την καρδιά μου. Ώ θρίαμβε! - ώ θλίψη...
Άρπαξε την νεότητά μου,
Την άσπλαχνη νεότητά μου, τη μόνη γυναίκα που αγάπησα.
Όμως τί με νοιάζει! ήδη, τα χέρια μου, ήδη η πέτρα σάς τραβάει.
Χέρια με φουσκωμένες φλέβες, η μανία να χτίσετε
Σάς αρπάζει, σάς κατέχει πια!
[...]
Τιμή για σένα, τιμή για σένα που γεννήθηκες μέσα στα δάκρυα,
Όπως το Αμήν, και που θα πεθάνεις στην εγκατάλειψη, στη βάση του ναού της αγάπης
Ή του παλατιού της αλαζονείας, έργα των χεριών σου!
Πολύ σύντομα, αύριο, αδελφέ μου, θα μπορέσω να σού μιλήσω
Ενώπιος ενωπίω, χωρίς να κοκκινίζω, όπως μιλούνε οι άνθρωποι,
γιατί
Κι εγώ, κι εγώ θα κάνω το σπίτι
Πλατύ, δυνατό και ήρεμο σαν μια γυναίκα καθισμένη
Σ' ένα κύκλο παιδιών κάτω από την ανθισμένη μηλιά.
Θ' ανοίξω τα παράθυρα της χαρούμενης εκκλησίας
Όλα μεγάλα για τους αγγέλους του ηλίου και του ανέμου.
Εκεί θα ευλογήσω τον άρτο της Κατάφασης,
Αυτού του αιώνιου ναι που έχει μια γεύση
Φωτιάς, σταριού και νερού στα χείλη των αδόλων·
Και όταν η ασχήμια θα πεί: όχι!
Και όταν η γυναίκα και ο θάνατος φωνάζουν: όχι!
Αδελφέ, θα χαιρετήσουμε το μεθυσμένο χώρο της ζωής
Και η λέξη που μάθαμε από τους Ήρωες,
Το συμπαντικό Ναί θ' ανεβεί στα χείλη μας.
Σαράντα χρόνια.
Για να μάθω να μιλώ χωρίς περιφρόνηση για τη γυναίκα. Ώ Αγάπη!
[...]
Για να σού μιλήσω και να καταλάβεις, ώ Μητέρα, θα πρέπει να ξαναγίνω παιδί.
Γιατί τί μπορείς να καταλάβεις σ' αυτό τον κόσμο της Κίνησης,
Ώ ωραία, αυστηρή και αγνή στήλη της εστίας!
Μητέρα! Οι πεπλοσκέπαστες πηγές της Κίνησης βρίσκονται
σ’ ένα τόπο σκοτεινό κι απαγορευμένο
Που το όνομά του είναι Κοιλάς του Χωρισμού. Εκεί,
Μάταια οι κόσμοι κι οι καρδιές αναστενάζουν οι μεν για τις δε.
Κι ό,τι αγγίζει κανένας είναι η απόσταση και η διάρκεια
Του Χωρισμού.
Όποιος ζητάει το κακό τίποτα δεν βρίσκει πουθενά.
Όποιος ζητάει το καλό τίποτα δεν βρίσκει εδώ.
Όποιος βρίσκει εδώ προσκρούει κάπου αλλού σε κλειστές πόρτες.
Γιατί είναι ένας τόπος όπου το μοναδικό ον είναι μόνο
Ενώπιο ενωπίω.
Εκεί αγαπιέται
Εκεί παντρεύεται
Εκεί δοξολογείται.
Και ο τόπος ονομάστηκε από αυτούς που σού μοιάζουν, Τόπος της Σύζευξης
Της Αιώνιας Θηλυκότητας και της
Ζωής.
[...]
Κεφ. ΙΓ΄. Στόχος όλων των κοινωνικών δυνάμεων της καταναλωτικής κοινωνίας του 21ου αιώνα είναι ακριβώς «η πάχυνση της καρδίας» των λαών της οικουμένης. Δυσπιστία, απιστία αλλά και επιθετικός μηδενισμός κατατρώγουν τις ψυχές και ακινητούν όλες τις πνευματικές δυνάμεις των ανθρώπων ώστε να ζούν χωρίς να συνειδητοποιούν τον ιερό σκοπό του βίου και χωρίς να κατορθώνουν να αποκρυπτογραφήσουν διά του Θεού το καταλυτικό, αδυσώπητο αίνιγμα του θανάτου ως εσχάτου καθήκοντος του Ανθρώπου. [...]
Κεφ. ΚΒ΄. Ο λόγος περί των ολίγων που συγκροτούν την μερίδα των εκλεκτών, αυτών που θα εισέλθουν στην βασιλεία του Θεού, αντηχεί βαρύς, καταθλιπτικός, σχεδόν απάνθρωπος.
Βέβαια, όσοι κλητοί δεν ανταποκρίνονται στην θεϊκή πρόσκληση, είναι σωστό να μην συμμετάσχουν στους θεϊκούς γάμους αλλά ένας δυσερμήνευτος πόνος τούς περιβάλλει, ο τυφλός, σχεδόν ενστικτώδης πόνος του τετελεσμένου. Πρόκειται για τον σπαραγμό του ανθρώπου καθώς νιώθει να εκπίπτει από την τροχιά που τού χάραξε ο Δημιουργός του.
Πέρα από τα όρια του κόσμου αυτού δεν υπάρχει μετάνοια -ίσως επειδή έχει εξαντληθεί ο ανθρώπινος χρόνος. Αυτό το πάγωμα, η αδράνεια της Δημιουργίας όλης συγκλονίζει. Εξάντληση της Ιστορίας. Άπνοια. Μή-Χρόνος.
Η προετοιμασία των γάμων Θεού και Ανθρώπου είναι η επίγεια ζωή, η επικράτεια του Χρόνου. Η άλλη ζωή, η άχρονη πλέον, είναι η επικράτεια του Θεού. Είμαστε σκιές μέσα στον χρόνο, σκιές βιαστικές, φευγαλέες, καμιά χαρά δεν μπορεί ν’ αντέξει τέτοιον σπαραγμό του όντος που κατευθύνεται στον θάνατό του, στον προθάλαμο της άλλης ζωής, εκείνης που προγεύονται μονάχα όσοι, έχοντας κατανικήσει το φάσμα του κόσμου ετούτου, πιστεύουν στην υπέρβαση της θνητότητάς τους, της χρονικότητας, της φθοράς τους. Το γήρας ακριβώς προειδοποιεί για όλα, οξύνοντας την οδύνη της εγκοσμιότητας, της μετάβασης προς μια «περιοχή» που επιβλέπει μόνο η πίστη, ποτέ η γνώση.
Ανάγκη, λοιπόν, τραγική να κατανικηθεί η εξουσία της λογικής, να εισέλθει ο άνθρωπος σε κατάσταση μετα-λογική, να ζήσει πλέον ως ον μετα-λογικό, για να κατορθώσει, διά της πίστης, να επιζήσει μετά θάνατον. Πάλιν και πολλάκις, ενώπιον του μυστηρίου του θανάτου, υπάρχουμε. Και ο χρόνος καταντά μιά βίωση οδυνηρή, πικρή και αφόρητη. Ο θάνατος αποκαλύπτεται ως γεγονός «λογικό». Το γήρας όμως, όχι. Είναι η κατάχρηση του χρόνου.
+ δύοντος του ηλίου τη 23 φεβρ. του 1867 ο σεισμός
πολυταρβής, τρις την Λέσβον κοσκινηδόν εκ βραχυτά-
των διαλειμμάτων εδόνησε, τη κωμοπόλει δε ταύτη
τριάκοντα οικίας εκ τριακοσίων κατέλιπε και δυσ-
ιάτως μεν πολλούς, έστι δ' ούς τινας των ενοικούν-
των και ανιάτως έπληξε, δύο δε προ τοις πεντήκοντα
οδυνηρώς καταχώσας Άιδι, το του ποιητού ΠΡΑΑΨΕ [δυσασάγνωστο],
της Ζωοδόχου δε Πηγής το ιερόν τούτο τέμενος μέγα μέρος
κατέρριψεν, όπερ δη τον γυναικωνίτην αυτόν, ως οίον τε μεθαρμοσαμένη η κοινότης επηνωρθώσατο
δι' επιστασίας του κυρ Σταυράκη Καρέκ 1868 μαΐ 7.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα εξωτερικά κοσμήματα των εκκλησιών. Τους παλιούς τεχνίτες τράβαγε ακατανίκητα η πέτρα και πάνω σ' αυτήν σκάλιζαν σχέδια γεμάτα χάρη πολλές φορές. Πρόχειρα αναφέρω τον άγιο Ιωάννη στο Υψηλό όπου ο Καρέκος εκτός από τις πολύχρωμες και με ωραία σχέδια σμαλτωμένες πλάκες που εντοίχισε (το ίδιο έκανε και στην Παναγία της Πέτρας), σμίλεψε χερουβείμ, ρόδακες, σταυρούς, ανθέμια. 'Αφθονα μπορούμε να βρούμε τέτοια μοτίβα και στα χωριά της Γέρας.
'Οσο περνούν οι μέρες και μακραίνει
η ηλικία της σεμνότητας, αισθάνομαι
τις ανεπαίσθητες ραγισματιές εντός μου
από νύχτα σε νύχτα να πληθαίνουν:
δρόμοι που πήρα με χαμηλωμένα μάτια,
φώτα που πέσαν πάνω μου ανελέητα,
λόγια πιο πρόστυχα κι απ' τις χειρονομίες-
μα πιο πολύ, η όψη της μητέρας μου,
όταν γυρνώ αργά το βράδυ και τη βρίσκω
μ' ένα βιβλίο στο χέρι να προσμένει
βουβή, ξαγρυπνισμένη και χλομή.
'Ετρεξαν τότε κοντά τα παιδιά,
η Γεωργίτσα κι ο Βασίλης
και τον άκουγαν να διδαχτούν.
'Εδειχνε προχωρώντας κι ονόμαζε τις τοποθεσίες.
Περπατούσανε στην Ελλάδα. Είδε την πατρίδα του
κι από μακριά τη χαιρετά.
τόν δε Αρδιαίον και άλλους συμποδίσαντες
χείράς τε και πόδας και κεφαλήν,
καταβαλόντες και εκδείραντες,
είλκον παρά την οδόν εκτός επ’ ασπαλάθων κνάμπτοντες,
και τοις αεί παριούσι σημαίνοντες ων ένεκά τε και ότι
εις τον Τάρταρον εμπεσούμενοι
άγοιντο
[…]
ο δε Αρδιαίος ούτος της Παμφυλίας έν τινι πόλει τύραννος εγεγόνει...
άνθησις παράδοξος της αμπέλου επί τα κύματα και όνειρος
ο γευόμενος ομόστολος του αναπεσόντος και κοιμηθέντος
και θεμέλιο το τάξιμο και πλαντάζει ο νιούτσικος
καμάρι π' έχει η θάλασσα κι ένα δεντρί δεν έχει για ν' ακουμπά ο γεμιτζής στο πέλαγος
ότι στρατιαί ελαύνουν επί την ατείχιστον
οι άκρες χωρίς πιστούς και η αμαρτία αρδεύει τον θάνατο
Ο παπά-Εφραίμ [ο Κατουνακιώτης] είπε στον παπά-Ηλία∙ εμείς εδώ μαζεύουμε τους λογισμούς μας. Και ο πατήρ-Ηλίας είπε εμείς αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε.
Το εμείς του παπα-Εφραίμ είναι οι Αγιορείτες. Το εμείς του πατρός Ηλία είναι οι άγαμοι στον κόσμο. Με τις εξαιρέσεις τους.
+ διά της π[α]ρ[ο]ύσης ημών εμμαρτύρου ομολογίας φανερώνομεν/ ημείς οι υποκάτωθεν γεγραμμένοι, Δημήτριος, και Γεώργιος, ότι εσυμ/φωνήσαμε[ν] μετά του εν ιερομονάχοις κυρίου παπ(ά) Συμεών, να αγιογρά/ψωμεν τον νάρθηκα της αγίας Μονής της Υπαπαντής του Χριστού, με εδι/καίς μας ταις βαφαίς, κ(αι) τα λάδια κ(αι) εδικόν τους το ψωμί, διά γρό/σια κε΄ ήτοι γρόσια εικοσιπέντε· λοιπόν υποσχόμεθα ότι να βάλλω/μεν την επιμέλειαν, καθώς ζητεί ο τόπος κ(αι) η τέχνη, να γένη η ιστορία κα/θώς πρέπει, και ούτω να έχωμεν να πάρωμεν τα 25 γρόσια από τον ρη/θέντα κυρ παπ(ά) Συμεών· ει δε εξ' εναντίας και δεν αρέση, ήθελε φανή/ σφαλτή η τέχνη μας, να μην πάρωμεν, ουδέ να ζητήσωμεν τίποτα. Διά/ τούτο και την παρούσαν ομολογίαν μας εγράψαμεν, και την εδόκαμεν τω/ ειρημένω κυρίω παπ(ά) Συμεών εις χείρας του, και έστω εις ένδειξιν:~/ 1784: οκτωβρίου 12: Σταγούς:/ Δημήτριος Ζούκη, Καλαρίτης, κ(αι) ιστοριογράφος βεβαιώ ως άνωθεν:~
10/7/2006 – Βασιλική του Αγίου Παύλου εκτός των τειχών στο δρόμο για την 'Οστια. Κάρτα στον Ι.Ν. Πίσω στην πόλη. Piazza Navona. 'Εργα Bernini στα συντριβάνια. Θεοί ποταμοί. Στο κέντρο εορτασμοί για την νίκη στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου. Κλειστή η λεωφόρος των αυτοκρατορικών αγορών (fora). Χαμός έξω από το Κολοσαίο. Πανσέληνος πάνω από την αρχαία αγορά. Φάνηκε το ανοιχτό διώροφο πούλμαν με τους ήρωες ποδοσφαιριστές να κραδαίνουν το κύπελλο μπροστά στην Piazza Venezia. 'Ολοι τρέχουν κατά κεί. Και από εκεί στο Circus massimus. Αποχωρώ.
11/7/2006 – Museo massimo romano. Terme di Diocletiano e dopo di Caracalla στην άλλη άκρη της πόλης. Μετά στη Villa Borghese για την έκθεση Raffaello (πενήντα έργα) στη Galleria Borghese. Παναγίες, Πορτραίτα και σκίτσα. Πίσω στην πόλη. Via Veneto, Piazza Barberini. Fontana di trevi, Πάνθεον, Piazza Navona.
12/07/2006 – Museo Cripta Balbi, ενδιαφέρον μουσείο με τοιχογραφίες (φρέσκο) από την Santa Maria di via Lata του 8ου αιώνα (706 μ.Χ., τελευταίοι έλληνες πάπες στη Ρώμη). Museo romano altemps, Museo Villa Giulia ετρουσκικής και αρχαίας ελληνικής τέχνης, αγγεία, μαγεία. Και τί μαγεία!
13/07/2006 – Museo romano montemartini με ελληνικά αγάλματα σε ένα παλιό εργοστάσιο στην οδό της 'Οστιας. Με το μετρό στο Castro Praetorio, Porta Pia, Museo Barberini στο ομώνυμο palazzo με τέχνη, πίνακες ζωγραφικής.
Μεσημεράκι, η μακρά οδός της επιστροφής, από το κατάλυμα στο αεροδρόμιο. Λεωφορείο που διασχίζει το κέντρο της πόλης έτσι σαν αποχαιρετισμός ως την Porta Ostiensis. Από εκεί με το τραίνο για Fiumicino. Internet στο αεροδρόμιο. Από το αεροδρόμιο λόγω καθυστέρησης il tramonto. 'Εχω θέση στο παράθυρο [4A]. Θαυμάσια πτήση. Πέρα καταιγίδες. Κάτω η Νάπολι και ο κόλπος της, η ΄Ισκια, η επίπεδη Πούλια μια απόλαυση. Το υπόλοιπο είναι στο σκοτάδι. Η νύχτα στην Αθήνα. Ελ. Βενιζέλος 14/07/2006.
30/06/2006 – Στο μεγάλο αρχαιολογικό μουσείο Νάπολης από νωρίς το πρωΐ. Βόλτα στην παλιά Napoli. Στο ρωμανικό ναό του San Lorenzo βρήκα υπολείμματα παλαιοχριστιανικά και πρωτοβυζαντινά.
1/07/2006 – Ποτσουόλι, νησί της 'Ισκια, Λάκκο 'Αμενο, αρχαιολογικό μουσείο Πιθηκουσών (πρώτη ελληνική εγκατάσταση στην Ιταλία). Μπορεάλε.
2/07/2006 – Καποντιμόντε, η πινακοθήκη με τον φλογερό Καραβάτζο, στην Νάπολι. Κατακόμβες di San Jenaro – 'Αγιος Ιανουάριος. Dopo Santa Maria Capoua Vetere, αμφιθέατρο, μουσείο και κρύπτη με διατηρημένο Μιθραίο μέσα στο χωριό.
3/07/2006 - Cazerta, San Angelo in formis, ιστορημένη βασιλική. San Prisco και πίσω στη Napoli.
4/07/2006 – Ταχεία για Ρώμη. Ωραία διαδρομή. Κάτω στην Καλαβρία καταρακτώδεις βροχές, καταστροφές και τέσσερεις νεκροί. Φέτος δεν κατέβηκα στην Καλαβρία. Θυμίζω πως εγώ περινόστευα φέτος μόνο σε Πούλια, Βασιλικάτα και Καμπανία! Καλά καλά και Λάτσιο! Πώς κάνετε έτσι;.
Βόλτα στην αιώνια πόλη. Επίσκεψη στο Castel San Angelo και στο μουσείο του. Θέα στην πόλη. Μετά και στον 'Αγιο Πέτρο, για τα υπόγεια της βασιλικής και τον τρούλλο του. Ανέβηκα ψηλά. Μέσα και έξω στον τρούλο. Θέα στην πόλη.
5/07/2006 – Επίσκεψη στα μουσεία του Βατικανού και τη βασιλική του Αγίου Πέτρου. Βόλτα στην πόλη, το ποτάμι, τα δέντρα.
6/07/2006 – Από το πρωΐ στις κατακόμβες της Αππία Αντίκα οδού. Τρεις τον αριθμό: Αγίου Καλλίστου, Σεβαστιανού, Δομιτίλας. Κατέληξα στη πλατεία της Santa Maria Maggiore. 'Αναψαν τα φώτα και λάμπουν τα ψηφιδωτά του εξωνάρθηκα με τον Παντοκράτορα. Είναι έργο τέχνης όλος ο ναός. Πατριαρχική βασιλική. Εννιά η ώρα. Χτυπούν οι καμπάνες. Οι ναοί εδώ στην Ρώμη έχουν περισσότερο ενδιαφέρον, διότι μπορείς ξαφνικά να βρεθείς μπροστά σε ρωμέϊκα ψηφιδωτά.
7/07/2006 – Καφές με θέα το Κολοσσαίον. Νωρίτερα στο αρχαίο πατριαρχείο της Ρώμης, στο Λατερανό. 'Αγιος Ιωάννης και Βαπτιστήριο. Κατόπιν στη σειρά είδα παλιούς ναούς με ρωμανικά ψηφιδωτά. Επισκέφτηκα το υπόγειο Μιθραίο και την παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Κλήμεντος.
8/07/2006 – Santa Maria Aracoeli. Μουσεία του Καπιτωλίου. Ναός του Διός. Belvedere. Foro Romano, Ναοί, Αψίδες, Ανάκτορα Παλατίνου λόφου και μουσείο. Τοιχογραφία με χριστιανούς, κεφαλή γαϊδάρου. Κολοσσαίο. Αβεντίνος, Πυραμίδα του Κέστιου, Πόρτα Παολίνα. Circo Massimo, Αγία Αναστασία, Αψίδα Ιανού, Αη Γιώργης κάτω από τον Παλατίνο και οδός Αγίου Θεοδώρου. Ναός των ορθοδόξων της παροικίας. Ιερά παρά τον Τίβερη. Isole Tiberina.
9/07/2006 – Grottaferrata. Εσπερινός στο ελληνόρυθμο μοναστήρι της Κρυπτοφέρρης. 'Ετος ίδρυσης 1024. Antica greca ghetonia di Roma. Santa Maria in Cosmedin και Αη Γιώργης ξανά. Νίκη των Ιταλών στα πέναλντυ, στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Χαμός στην πόλη, όλη νύχτα πανηγυρισμοί.
20/06/2006 – Αναμένοντας το λεωφορείο για το Ostuni. Ανάβαση στην παλαιά πόλη. Θέα στον κάμπο. Το μουσείο κλειστό και η μούμια φευγάτη.
21/06/2006 – Βαίνω προς Massafra. H siniora στο hotel στον Τάραντα με θυμήθηκε από την από διετίας παραμονή μου εδώ. - «Ο κύριος καθηγητής της αρχαιολογίας;» ρώτησε. Είχα ωραίο πρωϊνό με θέα στην μέσα λιμνοθάλασσα του Τάραντα. Ανατολή ηλίου στο παραθύρι μου και ψαρότρατες νωρίς τα ξημερώματα.
Εισχώρησα στην κοιλάδα που απλώνεται στον άξονα Τάραντας - Μπάρι. Καταπληκτικές βραχώδεις χαράδρες (gravina) πλούσιες σε υπόσκαφους ιστορημένους ναούς. Massafra και το αξιόλογο αρχαιολογικό μουσείο της Gioia (χαρά) del Colle (του λόφου, δηλαδή ανεκλάλητος χαρά ως εκ της θέας στον κάμπο ένα γύρω από τούτο το ύψωμα). Το μουσείο είναι μέσα στο διατηρημένο της κάστρο. Πρόκειται για πόλη στον αυχένα της Πούλιας, ανάμεσα Τaranto και Bari.
22/06/2006 – Στο πούλμαν για Matera. Μπαίνουν οι πρωϊνοί (μα τόσο πρωϊνοί) μαθητές, όλοι με σκουραλίκια στα αυτιά και πειράζονται με τις σάκες τους στο ώμο, μέχρι να κατεβούν στο Γυμνάσιο ή το Λύκειό τους. Όπως τότε στο ΚΤΕΛ του Κιλκίς, ως στρ. ταχ/μος!!!
Το επ' εμοί, περιήγηση στις γκραβίνες, την μητρόπολη του Αγίου Ευσταθίου και άλλους υπόσκαφους ναΐσκους. Κατόπιν στην Αλταμούρα. Εικοσάλεπτο περπάτημα από τον σταθμό του τραίνου ως το σπουδαίο αρχαιολογικό μουσείο με απεικονίσεις του σπηλαίου του αρχανθρώπου της Αλταμούρας.
Και μέσω Gioia del Colle πίσω στον Τaranto. Από το τραίνο της επιστροφής πιάσαμε Castellaneta. Από τα υψώματα αυτά έχει κανείς ανοιχτή θέα στο Ιόνιο πέλαγος με τις εδώ αποικίες. Και έπειτα καβαλλάμε τα φαράγγια με τις υπόσκαφες σπηλαιώδεις εκκλησιές βασιλειανών μοναχών, από τα σκοτεινά χρόνια της εικονομαχίας στην ένδοξη Ανατολή! Θεαματική κάθοδος! Καμμιά σχέση με την χθεσινή πορεία με το πούλμαν (τοπικά ΚΤΕΛ). Τραίνο και πάλι τραίνο.
23/06/2006 – Canne della battaglia, μνημείο σε λόφο βορείως του Bari, όπου νικήθηκε επιτέλους ο Αννίβας. Περιμένω το τραίνο της επιστροφής για το Bari. Τωραδά βλέπω την Αδριατική θάλασσα, το απογευματάκι θα βλέπω ξανά στο Ιόνιον πέλαγος που μάς ενώνει μεταξύ Αλφειού ποταμού, θεού παρ' αρχαίοις και Αρέτουσας πηγής στις Συρακούσες. Τούτο βλέπω κατεβαίνοντας και πάλι με το τραίνο κι έβλεπα και πάλι ό,τι ατένιζα και εχθές.
Από το παράθυρο του ξενοδοχείου βλέπω τις ψαρότρατες - κρι-κρι στη λιμνοθάλασσα κι ένα υποβρύχιο (ναί!) από τη ναυτ. βάση. Είναι μαγεία αφ' υψηλού η έσω λιμνοθάλασσα του Τάραντα. Αργά το βράδυ στην άνω πόλη, μύδια ογκρατέν με τυρί, τηγανιά καλαμαράκια και ψαράκια, μοτσαρελάκια.
24/06/2006 – Ανάβαση με το πούλμαν στην Potenza ψηλά. Βγήκαμε από τα ενδότερα του Metaponto, την ανεβασιά του ποταμού σα πέστροφες που δαγκώνουν την ουρά τους. Εν τέλει πέρασμα στο Σαλέρνο. Υγρή και ζεστή πόλη. Κατάλυμα. Βόλτα στην πόλη. Γεμάτη από πηγές δροσερού νερού για τους περιπατητές. Πρώτη φορά βρίσκω τέτοιες βρύσες πόσιμου νεού. Στην Σικελία είχα πήξει στα φλέματα.
Υπόγειες τοιχογραφίες σε έναν ναό.
25/06/2006 – Ποσειδωνία - Paestum. Το σημαντικό μουσείο, στεναγμοίς αλαλήτοις...
26/06/2006 – Υέλληε – Ελέα – Velia. 'Ενα μεγάλο, πολύ μεγάλο χωράφι είναι η πόλη μαζί με τον λόφο της, που το αγόρασαν οι άποικοι από τη Φώκαια αφού ήρθαν εκδιωγμένοι πρώτα από τη Σαρδηνία, όπου γύρεψαν κατάλυμα/αποκούμπι.
Φέρανε μαζί και τους θεούς τους. Μια πρώτη μικρασιατική καταστροφή! Ναός Αθηνάς Πολιάδος στην κορφή της ακρόπολης. Ναός Ποσειδώνος Ασφαλωίου. Θέα στο πέλαγος. Ασκληπιείο. Μητέρα θεά Φωκαέων. E dopo Policastro, Sapri, Maratea, χωριά κρεμασμένα στο Τυρρηνικό πέλαγο νοτίως της Ελέας. E dopo via Salerno a Amalfi – Ravallo.
27/06/2006 – Ψηλά στο κάστρο του Σαλέρνο. 'Ολο το Σαλέρνο στα πόδια μου. Το κάστρο φυτρωμένο όλο μωβ καμπανούλες.
28/06/2006 – Πομπήια, Βίλλα της Λίβιας. Ερκολάνο. Στάβια, δύο βίλλες και Σορέντο. Τί εμπειρία!
29/06/2006 – Eboli, με την πριγκιπέσσα στον τάφο. Κοιλάδα του Selle ποταμού στο Paestum. Τραίνο για Napoli. Φτηνό ξενοδοχείο πίσω από τον σταθμό. Στο δίπλα δωμάτιο ολίγον σεξ! Ξελιγωμένοι, πληρώνουν και φωνάζουν.
Αναχώρηση για Κύμη, Μπάϊα, Μπάκολι και Μόντε ντι Πρότσιντα. Φλεγραία πεδία, Καστέλλο. Μουσείο με αρχαία από το νυμφαίο, αλλά να και η Σουλφάρα στην επιστροφή για την πρωτεύουσα πόλη. Πώς μυρίζει το θειάφι!
10/06/2006 – Προαστιακός από Δουκίσσης Πλακεντίας έως την Κόρινθο. Στην Δουκίσσης Πλακεντίας με πήγε η Ειρήνη με το αυτοκίνητο. Το δισάκι μου στον ώμο. Τραίνο ώς την Πάτρα. Από το λιμάνι της Πάτρας με το καράβι για Μπρίντιζι. Κοντεύουμε στην Λευκάδα με τα λευκά της βράχια. Ο Λευκάτας. Μνημονεύω την Ψάπφα. Είμαστε πια στην Ιθάκη. Περνάμε τώρα από Ηγουμενίτσα και Κέρκυρα και όπου ο τεθνηκώς...
11/06/2006 – Ξημερώματα (μιά ώρα πίσω) φτάνουμε στο Μπρίντιζι. Με τραίνο στις 12:00 στο Lecce, στον νότο.
12/06/2006 - Lecce. Πρωΐ. Περιμένω το λεωφορείο για Calimera. Πέρασε ο τοπικός ταχυδρόμος και μιλήσαμε. Υγρασία. Pasticceria S. Oronzo 30, Lecce, πίνω το τσάι μου con limone. Κάνει κρύο. Στην στάση από Καλημέρα παραδόξως με πλησίασε ένας ρωμηός, πόντιος, αναζητώντας παραδοσιακά συγκροτήματα. Παντού πια η φυλή μας;
13/06/2006 - Λιακάδα στο Lecce. Ανακάλυψα μιάν γωνιά εδώ στο Lecce, κοντά στην Porta di Napoli. Πίνω τον καφέ μου και θα μείνω κι άλλα βράδυα εδώ. Στην Αθήνα του ιταλικού νότου.
14/06/2006 - Παίρνω τον πορτοκαλοχυμό μου στην Porta di Napoli. Ψιλόβροχο. Πακιστανοί πουλάνε ομπρέλες.
15/06/2006 – Περιηγούμαι στα χωριουδάκια του νότου: Alezio, Parabita, Cazarano, Cazaranello, Ugento, Στερνατία - σύλλογος Chorama (= η Χώρα μας).
16/06/2006 – Alberobello, Grotta di Castellana, Mourge, τείχη Manduria, όπου άλλοτε έπεσε μαχόμενος ο σπαρτιάτης εκείνος στρατηγός. 'Αλλοτε. Πότε δηλαδή;
17/06/2006 – Ανοίγω το mail με κάποια ευκαιρία καθ' οδόν. Ο Φάις παραδόξως ζητάει 350 λέξεις για την βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας σχετικά με βιβλιοκρισίες στο άωρον. Ενώ τού είχα πεί για έναν μήνα να με έχει παραιτημένο. Ζητάει από εμένα και άλλους εννιά bloggers, plus βιογραφικό. Είμαι ακόμη έξω, σαββατόβραδο, γλυκιά βραδιά.
18/06/2006 – Φεύγω για Brindisi. Για δύο ή τρεις μέρες. Μετά Matera, Salerno, Napoli. Στην παλιά πόλη, στο ιστορικό κέντρο εδώ στο Brindisi έχει λιτανεία και ο τοπικός επίσκοπος ανέβηκε σε λευκό άλογο βαστώτας κάποιο ιερό αντικείμενο. Τον σκέπει σκιάδιο. Ποιόν τοπικό άγιο γιορτάζουνε τούτοι; 'Eμ, βέβαια, ποιόν γιορτάζουμε, τον Ιούδα τον απόστολο της αρχαίας ενωμένης εκκλησίας. Την καρδιά του Κυρίου...
19/06/2006 – Το πρωΐ επισκέπτηκα το Bari και τον 'Αη Νικόλα του και το απόγευμα την μεσσαπική Egnazia (Εγναντία), οπότε έχω 12 χιλιόμετρα ποδαρόδρομο για το σταθμό πίσω του τραίνου, για Brindisi. Ευτυχώς προσφέρθηκε ένα καλό ανθρωπάκι από το εξοχικό του πηγαίνοντας πέρα για Taranto, και με άφησε στον σταθμό στο χωριό. Συγκινήθηκε από την αναφορά μου στην λιτανεία. Νωρίτερα δύο ραγκάτσια, το μεσημέρι, με έφεραν στον αρχαιολογικό χώρο της Ιγνάτσια. Με την πανέμορφη στήλη με το κρυφό όνομα-ιδιότητα της πρωθιέρειας σε μεσσαπική (;) γραφή: sacerdodessa (;). Ο ανέρως ανέβηκε απ' ό,τι βλέπω στο Hotel memory.
Βρίσκουμε λόγους να υποθέσουμε πως η αρπαγή της Αριάδνης και η αρπαγή της Ελένης είναι εκλαϊκευμένες μορφές ενός μινωϊκού ιερατικού μύθου, της απαγωγής της θεάς της βλάστησης και είναι παρόμοιοι σε προέλευση με την αρπαγή της Κόρης από τον Πλούτωνα.
