το άκτιστο ρούχο της αγάπης

Η μητέρα μου σκέφτηκε ότι για να μη θέλει να σωθεί
όπως τα αδέλφια του [ενν. του κουταβιού],
ή δεν καταλάβαινε την ευκαιρία ή δεν την καταδεχόταν.
Και στις δύο περιπτώσεις είχε κάτι βιβλικό το πείσμα του.
Σαν τον ασκητή που οι ουρανοί τού στέλνουν ανθρώπους
να τον σώσουν,
αλλά εκείνος περιμένει τον ίδιο τον θεό.*

Από την πρώτη στιγμή που τον είδα, είχα άσχημο προαίσθημα γι' αυτόν. Μού δημιουργήθηκε αμέσως η ιδέα ότι αυτός ο άνθρωπος θα γινόταν αιτία να μού συμβεί κάποιο κακό. Το άχαρο σώμα του στεκόταν μπροστά μου με αέρα κυρίαρχου, παρόλο που τίποτε πάνω του δεν ήταν ούτε δυνατό ούτε όμορφο. Αρκετά μεγάλος σε ηλικία, όχι όμως γέρος.

Σ' αυτήν την ηλικία που ο κυνισμός έχει διαποτίσει τα κύτταρα με τρόπο μη αναστρέψιμο και που ο ενστερνισμός και τού πιο απωθητικού ενδεχομένου έχει πλέον συντελεστεί· αλλά κι ακόμη περισσότερο,

σ' αυτήν την ηλικία που η βουλιμία δεν μπορεί πια να χαλιναγωγηθεί ή έστω να περιοριστεί, ούτε καν από την πιθανότητα μιας πρόσκαιρης ανορεξίας, αφού ο κύκλος της ζωής έχει αρχίσει να κλείνει, και η ανάγκη για την απόκτηση των ακόμη αναπόκτητων αγαθών είναι επιτακτική.

Όχι όμως και τόσο μεγάλος από την άλλη, ώστε να έχει αρχίσει να σκέφτεται σοβαρά το τέλος της ζωής του, την ώρα που η συνείδησή του θα αναγκαστεί να αποκολληθεί από τον βλαστό που τη συγκρατεί και να επιβιώσει μόνη της στα αχανή πεδία,

χωρίς την προστασία του κτισμένου κόσμου·

τότε που το μόνο που θα τη συνοδεύει θα είναι το άκτιστο ρούχο της αγάπης. [...]

Γιάννης Μαυριτσάκης, Κρεουργία (V. από τον τελικό μονόλογο της Αγαύης - έκδ. Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου & Νεφέλη, Αθήνα 2021, σσ. 55-56).

-----
* Το motto όμως εκ του Γιάννη Σκαραγκά, Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους (έκδ. Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου & Νεφέλη, Αθήνα 2023, σ. 19, μιλάει ο 'αυτιστικός' Ορέστης).

η λάμπα και το λυχνάρι

«Η νέα εποχή θα έφτανε ώς εμάς (…) με τη μορφή ενός διάφανου σχεδόν άυλου αχλαδιού: ένας γυάλινος φαλακρός καρπός με ψυχρό αιχμηρό φως. Άναβε κι έσβηνε στο ταβάνι, πατώντας εδώ χαμηλά ένα μαντζούνι-διακόπτη. Ένα ρέκβιεμ, αυτό, στη χαμένη απτότητα, εκείνη που αντικατέστησε το γλυκό φως του λυχναριού, αυτό το κατοικίδιο χειροποίητο άστρο, που έκανε τα πράγματα να κολυμπάνε ανάλαφρα ολόγυρά μας.

Η μητέρα τού έβαζε λάδι με το λαδικό. Το βαμβακερό φυτίλι, στριφτή ελάχιστη πλεξίδα, το απορροφούσε αργά. Ύστερα άναβε το σπίρτο και το πλησίαζε στην άκρη του. Βλέπαμε τη μικρή γήινη φλόγα να γεννιέται εκεί, σ’ αυτόν τον μικρό λειτουργικό κύκλο της ανθρώπινης επινοητικότητας. Η αργή καύση, σε παράλληλο βηματισμό έντυνε με απαλές ανταύγειες τις αργόσυρτες ώρες μας»

Μανώλης Πρατικάκης, «Η Κρήτη», περιοδικό Λέξη.

το σώμα δεν λέει ποτέ ψέματα

Μόνο η καρδιά παραμένει
το ίδιο ευάλωτη και το ίδιο αδίστακτη.
Σφίγγει για να αντέξει κάποιο ανεξήγητο βάρος
και πετρώνει. Είναι από μόνη της
μια μονάδα μέτρησης βάρους και ήττας.*

ΕΡΜΙΟΝΗ: [...] Βλέπω συνδυάζετε το αλκοόλ με την ηλιοθεραπεία. Ό,τι πρέπει για να ταλαιπωρήσετε την καρδιά σας.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Θα με ειρωνευτείτε ως καρδιοχειρουργός, αλλά τι αξία έχει μια καρδιά χωρίς λίγη ταλαιπωρία;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Ειρωνεία όχι, αλλά κάποια συγκατάβαση με την άγνοια κινδύνου σας, ναι, θα την έχω. Μπορώ να σάς φανταστώ νεότερο.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Δηλαδή;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Είστε το είδος του άντρα που έχει μάθει να τού χαρίζονται όλοι. (Διστάζει.) Με πόσες γυναίκες και άντρες έχετε κοιμηθεί;
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Μάλλον μού δινετε μεγάλη αξία.
ΕΡΜΙΟΝΗ: Έχετε κάτι κοινό με τον θείο μου. Το βλέμμα τού ταπεινωμένου λιονταριού. Σάς ερωτεύονται για μια θλίψη που δεν έχετε πραγματικά.

*

ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: Εσείς γιατί πιστεύετε ότι τον υπερασπίστηκα;
ΕΡΜΙΟΝΗ: Γιατί δεν σάς ένοιαζε. Δεν είναι ότι αδιαφορείτε για μια καρδιά που κινδυνεύει. Απλώς προτιμάτε να την ταλαιπωρήσετε για να νιώσετε ζωντανός. Για να αποδείξετε ότι δεν είστε ένας κοινός θνητός. (Τον αφήνει και βγαίνει από την σκηνή.)

*

ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Και πάντα με κοιτούσε [ενν. τον σκύλο του, τον Πυλάδη] στα μάτια σαν να με βλέπει ολοένα και καθαρότερα. Σαν να πήγε στο φεγγάρι και να κατάλαβε τι σημαίνει το βάρος στα πόδια και η έλλειψή του.
ΠΥΘΙΑ: Τί σημαίνει;
ΟΡΕΣΤΗΣ: Τί νόημα έχει να πατήσεις σ' έναν άλλο πλανήτη με το βάρος της παλιάς σου ζωής; (Μετανιώνει που τής ανοίχτηκε.) Πάω να βοηθήσω την αδελφή μου.

*

ΕΡΜΙΟΝΗ: [...] Γι' αυτό βιάζεται να σού δώσει το μωρό η Ηλέκτρα. Δεν χρειάζεται να τη γιατρέψεις για να μάθει να το αγαπά. Το λατρεύει. Τόσο που θέλει να τού δώσει μια ευκαιρία μακριά της. Να αλλάξει τη μοίρα τού μωρού, όχι με το αίμα που κυλάει στις φλέβες του, αλλά με την αγάπη που θα τού χαρίσει κάποια άλλη. Και να 'σαι σίγουρη ότι ούτε ο Ορέστης ούτε κανένας δεν θα μπορούσε να τη σταματήσει από το να σού το δώσει.

*

ΟΡΕΣΤΗΣ: Θαυμάζω τους ανθρώπους που εμπιστεύονται τα μάτια και το μυαλό τους. Εγώ τα τρέμω. Δεν τούς έχω καμία εμπιστοσύνη. Γι' αυτό κι έχω μάθει να τα ξεγελάω. Δεν το κάνω με δόλο, αλλά από άμυνα. Υπάρχει καλύτερη κρυψώνα από το να κάνεις τον άλλο να κοιτάξει αλλού;

*

ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Όλοι οι άντρες σαν κι εσένα θέλουν. Δεν σάς καυλώνουν τα νιάτα αλλά η υποταγή. Η ανοχή μας όταν μάς ανοίγετε. Το σώμα δεν λέει ποτέ ψέματα.

*

ΟΡΕΣΤΗΣ: [...] Ξέρεις γιατί μού αρέσουν οι άντρες σαν κι εσένα; Γιατί κατά βάθος είστε ηλίθιοι. Κι ο χαρακτήρας σας φαίνεται στο βλέμμα σας όταν χύνετε. Όλη η βλακεία συμπυκνωμένη στον χυμό σας. Φαντάσου τα αμέτρητα υποψήφια παιδιά ενός βλάκα στα φλόκια του.

*

ΟΡΕΣΤΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησες να με πιστέψεις, αλλά δεν σε άφησα. Έπρεπε να με υποπτεύεσαι. Γιατί ο κόσμος το έβλεπε στα μάτια σου και με υποπτευόταν κι αυτός. Κι όσο σε μισούσαν που με υπερασπιζόσουν, τόσο δεν πήγαινε κανενός το μυαλό στην αδελφή μου. Ξαλάφρωσες τώρα ή θες και να σ' τον παίξω. (Αφήνει τον Απόλλωνα μουδιασμένο και βγαίνει.)

*

ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ: [...] Θα πούμε ότι δεν άντεξες αυτά τα τέρατα. Ότι έγινες η φωνή του θεού και το χέρι της δικαιοσύνης. Θα πούμε αυτό που θέλουν να ακούν οι άνθρωποι για να αντέξουν τη φρίκη. Εξηγήσεις θέλουν. Γιατί τα μεγαλύτερα μυστικά πρέπει να έχουν το μικρότερο βάρος.
[...]
Αυτός είναι ο κόσμος των ανθρώπων. Το βάρος. Αυτό είναι η μοίρα μας, αυτό είναι το κακό που μάς διαβάλλει. Όλα είναι φτιαγμένα για να πέφτουν και να διαλύονται. Οι άνθρωποι, τα αισθήματα, οι αναμνήσεις. Κοίτα το φεγγάρι. Μπορεί σ' ένα πλανήτη χωρίς βάρος η μοίρα μας να είναι αλλιώτικη. Μπορεί η ευτυχία μας να είναι απλώς ένα σύμπτωμα από την έλλειψη βάρους. Κοίτα το φεγγάρι και φαντάσου μια ζωή μακριά. [...]

Μόνο εσύ μπορείς να βάλεις ένα τέλος
στον κύκλο του κακού.
Δεν είμαστε τα τραύματά μας.
Οι ουλές μας δεν είναι δέρμα αλλά μπαλώματα.
Δεν θα ζείς για πάντα μέσα στο τραύμα.
Κάποια στιγμή θα γίνει ένα αδιάφορο σημάδι.**

Γιάννης Σκαραγκάς, Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους (έκδ. Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου & Νεφέλη, Αθήνα 2023, σσ. 32-33, 35, 40-41, 51, 56, 58, 59, 60, 76). - Το motto κι η κατακλείδα εκ του ιδίου (ό.π., σ. 34, μιλάει η καρδιοχειρουργός Ερμιόνη & σ. 62, όπου αποφαίνεται η ψυχίατρος Πυθία).

η πατρική αγάπη

Ο Μπαχόφεν γράφει ότι «η στενή σχέση ανάμεσα στο παιδί και τον πατέρα, η αυτοθυσία του γιού για τον γεννήτορά του, απαιτούν ένα ακόμη υψηλότατο βαθμό ηθικής ανάπτυξης από ό,τι απαιτεί η μητρική αγάπη, αυτή η μυστηριακή δύναμη που διαπερνά όλα τα γήινα όντα.

Η πατρική αγάπη εμφανίζεται αργότερα. Η σχέση η οποία υπάρχει από την αρχή κάθε πολιτισμού, κάθε αρετής, κάθε ευγενικότερης ιδέας για τη ζωή, είναι εκείνη που αναπτύσσεται ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί.

Λειτουργεί μέσα σ' ένα κόσμο βίας ως η θεϊκή αρχή της αγάπης, της ένωσης, της ειρήνης. Η γυναίκα μεγαλώνοντας τα παιδιά της μαθαίνει πολύ πριν από τον άντρα να επεκτείνει την αγαπητική της φροντίδα πέρα από τα όρια του εγώ προς μιαν άλλη ύπαρξη και να κατευθύνει οποιοδήποτε δώρο της επινοητικότητάς της για τη διαφύλαξη και τη βελτίωση της ζωής του άλλου.

Σ' αυτό το στάδιο η γυναίκα είναι το θησαυροφυλάκιο, αφ' ενός όλου πολιτισμού, όλης της καλοσύνης, όλης της αφοσίωσης, κάθε φροντίδας για αυτούς που ζούν και αφ' ετέρου του πόνου για αυτούς που πεθαίνουν».

Ο Μπαχόφεν σημειώνει ότι το μυστήριο αποτελεί την πραγματική ουσία κάθε θρησκείας, και ότι η γεννητική ικανότητα (η μητρότητα) της γυναίκας είναι το μέγα μυστήριο και το αρχαιότερο στοιχείο στην ανάπτυξη των θρησκευτικών ιδεών.

Αρχικά οι σεξουαλικές σχέσεις ήταν ακανόνιστες και απεριόριστα ελευθερομικτικές, όπως των ζώων. «Η γυναίκα», γράφει ο Μπαχόφεν, «ένιωσε πρώτη την ανάγκη για ρυθμισμένες σχέσεις και μια καθαρότερη ηθική». Η γυναίκα δεν είναι προικισμένη με όλα εκείνα τα θέλγητρα για να παραμείνει για πάντα, μέχρι που να γεράσει, στην αγκαλιά ενός και μόνον άντρα.

Ο νόμος της φύσης απορρίπτει κάθε απαγόρευση και θεωρεί την αποκλειστικότητα ως μια προσβολή στην θεϊκότητά της.

Και συνεχίζει, λέγοντας: «Ο γάμος ως απόκλιση από τον φυσικό νόμο της ύλης θα πρέπει να εξευμενιστεί. Ο εταιρισμός (έτσι ονομάζει ο Μπαχόφεν την απεριόριστη ελευθερομιξία των δύο φύλων στο προπολιτισμικό στάδιο, ή για την ακρίβεια στο στάδιο που δεν έχει επινοηθεί ο γάμος ακόμη) και ο αυστηρός συζυγικός νόμος - αυτές οι δυό αρχές που έδειχναν ότι αλληλοαποκλείονταν παντοτινά - τώρα εισέρχονται σε μια στενότερη σύνδεση. Η πορνεία καθίσταται μια εγγύηση για τη γαμήλια αγνότητα, η οποία απαιτεί μια προηγούμενη εκπλήρωση της φυσικής κλίσης της γυναίκας.

Στον αγώνα της ενάντια σε τέτοιες απόψεις που υποστηρίζονταν από την ίδια την θρησκεία, η πρόοδος προς μιαν ανώτερη ηθική ήταν υποχρεωμένη να προχωράει πολύ αργά γιατί απειλούνταν σε κάθε της βήμα. Η ποικιλία των ενδιάμεσων σταδίων ανάμεσα στον εταιρισμό και τη μητριαρχία δείχνει τα σκαμπανεβάσματα αυτής της χιλιόχρονης πάλης.

Η Δημήτρια αρχή (δηλαδή η αρχή που επέβαλε η θεά Δήμητρα του γεωργικού σταδίου) θριάμβεψε σιγά σιγά και με την πάροδο του χρόνου η εξιλαστήρια θυσία περιορίστηκε σταθερά. Οι διαβαθμίσεις είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.

Η θυσία η οποία αρχικά τελούνταν κάθε χρόνο, αργότερα καθιερώθηκε να τελείται μονάχα μια φορά. Αρχικά πραγματοποιούνταν από τις δέσποινες (matrons), αλλά ο εταιρισμός αργότερα περιορίστηκε στα νεαρά κορίτσια και μόνον πριν απ' το γάμο.

Αλλά και τότε ακόμη δεν είναι πια απεριόριστα ελευθερομικτικός και περιορίζεται σε ορισμένα επιλεγμένα πρόσωπα. Για να τηρηθεί αυτός ο περιορισμός, ειδικές ιερόδουλες ορίζονται κι αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς μιαν ανώτερη ηθική, μιας και μεταβίβασε την υποχρέωση ολόκληρου του γυναικείου φύλου σε μια περιορισμένη τάξη γυναικών κι απελευθέρωσε τις δέσποινες από την υποχρέωση της πορνείας».

Με άλλα λόγια ο Μπαχόφεν, που παράθεσα αυτούσιο ολόκληρο το απόσπασμα της ερμηνείας του, μάς λέει ότι αρχικά, σε ένα προπολιτισμικό στάδιο, οι άνθρωποι ήταν απεριόριστα ελευθερομικτικοί. Το στάδιο αυτό -επηρεασμένος από τις ηθικές ανδροκρατικές ιδέες της εποχής του-, το χαρακτηρίζει εταιρισμό, ενώ δεν είναι πορνεία και εταιρισμός.

Είναι απλώς πολυγαμικές ελεύθερες σχέσεις και των δύο φύλων χωρίς ιδιοκτησιακούς φραγμούς.

Πολιτισμικά στάδια είναι οι περιορισμοί που μπαίνουν μέχρι να φτάσουμε στο γάμο. Όπως χαρακτηριστικά γράφει «ο εταιρισμός είναι συναρτημένος με το κατώτατο επίπεδο της φυτικής ζωής, ενώ η μητριαρχία είναι με το ανώτερο στάδιο της γεωργίας».

Ο εταιρισμός, σημειώνει, ότι «ακολουθεί το πρότυπο της άγριας φυτικής ζωής ενώ ο αυστηρός Δημήτριος νόμος του γάμου, όπως επεκράτησε στην ανωτέρα εξελιγμένη μητριαρχία, ακολουθεί το πρότυπο του καλλιεργημένου χωραφιού».

Ανδρέας Λεντάκης, Ιερά Πορνεία (έκδ. Δωρικός, Αθήνα 1992, σσ. 269-273).

η καταγωγή της θρησκευτικής πορνείας

Ο Farnell βλέπει την καταγωγή της θρησκευτικής πορνείας σε μια καθαρά κοσμική, δηλ. μη θρησκευτική, πρακτική που έχει χαρακτήρα προστατευτικό με το να διαρραγεί ο παρθενικός υμένας πριν να παραδοθεί η νύφη στο γαμπρό, ώστε η συνουσία του τελευταίου να αποβεί ασφαλής και απαλλαγμένη από έναν κίνδυνο που σε κάποιο συγκεκριμένο πολιτισμικό στάδιο οι άνθρωποι την συνέδεαν με τη διακόρευση.

*

Υποστηρίζει [...] ο Frazer ότι: «[...] Γνωρίζουμε επίσης από τον Ωσηέ (4.3 κ. εξής) ότι και στο Ισραήλ οι νεαρές παντρεμένες πορνεύονταν στους ναούς, στις βουνοκορφές κάτω απ' τη σκιά ιερών δέντρων οξιάς, λεύκης και τερεβίνθων. Ο προφήτης δεν μνημονεύει παρθένες να μετέχουν σ' αυτά τα όργια. [...]».

[...] Και σ' άλλο σημείο, μιλώντας για την Ιερά Πορνεία των γυναικών της Αφρικής και της Ασίας, λέει ότι οι οι γυναίκες με τις ακόλαστες συνευρέσεις τους στους ναούς, είτε ήταν παντρεμένες, είτε ήταν παρθένες ή επαγγελματίες πόρνες, μιμούνταν την ακόλαστη συμπεριφορά μιας Μεγάλης Θεάς της γονιμότητας με σκοπό να εξασφαλίζουν την ευκαρπία των χωραφιών και των δέντρων, των ανθρώπων και των ζώων. Εκτελώντας δε αυτά τα καθήκοντα, που ήταν σημαντικά και ιερά, οι γυναίκες πιθανόν να νομίζονταν, όπως συμβαίνει με τις αδελφές τους της Δυτικής Αφρικής, ότι κατέχονταν πραγματικά από τη θεά.

*

[... για τον Λεκατσά:] «Η Ιερή Πορνεία έχει την αρχή της σε δυό παράγοντες, στο φόβο της παρθενίας και στην άγνοια του ρόλου του άντρα στην αναπαραγωγική λειτουργία. Η αιμορροή της διάρρηξης του παρθενικού υμένα ταυτίζεται με την αιμορροή των εμμήνων και προκαλεί τους ίδιους τρόμους.

Η διακόρευση έτσι αναθέτεται σε ξένους ή σε ιερά πρόσωπα (αρχηγούς, βασιλιάδες, ιερείς) ή στο είδωλο του θεού, απ' όπου βγαίνουν λογής έθιμα, όπως η προγαμιαία πορνεία, το Δίκαιο της Πρώτης Νύκτας, το Νασαμώνειο έθιμο, κι άλλα.

Από την άλλη, καθώς ο ρόλος του άντρα στην αναπαραγωγή δεν είναι γνωστός, η γυναίκα αναζητά τη γονιμοποίησή της σε λογής φυσικά στοιχεία και τέλος στον ίδιο το θεό, που συγκεντρώνοντας τις γονιμικές λειτουργίες, μπορεί, περισσότερο από καθετί άλλο, να τής γονιμέψει τη μήτρα.

Έτσι τα ίδια τα έθιμα που γλιτώνουν από τους κινδύνους της παρθενίας (όπου η παρθενία διατηρείται και παραπέρα από τις μυητικές τελετές που συχνά την καταστρέφουν με τεχνητά μέσα) και άλλα έθιμα, όπως τα όργια, τα τόσο συχνά ανάμεσα στους καθυστερημένους λαούς, σκοπό τους έχουν να δώσουν την ευκαιρία στο θεό να πλησιάσει τη γυναίκα».

*

{Λεντάκης:] Το αρχαιότερο στάδιο της Ιεράς Πορνείας κατά τη γνώμη μου είναι εκείνο στο οποίο έχουμε καθολική συμμετοχή των γυναικών ενός λαού, όπως μάς παρέδωσαν ο Ηρόδοτος για τη Βαβυλώνα και ο Στράβων για τις γυναίκες της Αρμενίας. Αργότερα καθιερώθηκε η τμηματική συμμετοχή ορισμένων γυναικών. Νομίζω ότι όλοι οι θεσμοί αρχικά έχουν συλλογικό χαρακτήρα. Π.χ., αρχικά έχουμε συλλογικό όνομα του γένους προτού να καθιερωθεί και το ατομικό όνομα, έχουμε συλλογική ιδιοκτησία του γένους προτού να εμφανιστεί η ατομική ιδιοκτησία αγαθών [...].

Θα πρέπει ακόμη να επισημάνουμε ότι αυτό το είδος της καθολικής εκπόρνευσης του γυναικείου πληθυσμού δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ακριβώς πορνεία γιατί γίνεται μονάχα για μια φορά στη ζωή τους και αφορά όλες ανεξαιρέτως τις γυναίκες και για την ακρίβεια όλες τις άγαμες παρθένες μόλις φθάσουν στο στάδιο της ενήβωσης, οπότε θα πρέπει να επισκεφθούν το ναό της Μεγάλης Θεάς, όπου θα διακορευτούν από έναν ξένο που θα καταβάλει στη θεά ένα μη καθορισμένο ποσό και μετά απ' αυτό επιστρέφουν στο σπίτι τους και παντρεύονται.

[...[ Όταν υποστήριξα αυτή την άποψη αγνοούσα ότι και ο Hartland το 1907 έγραψε ότι το έθιμο αυτό είναι μια τελετουργία ενήβωσης (puberty rite) που ανήκει σε ένα πρωτόγονο στάδιο ιδεών και μόνον αργότερα συνδέθηκε με τη λατρεία της Μύλιττας, δηλ. της Βαβυλωνιακής Αστάρτης.

*

Το δεύτερο είδος της Ιεράς Πορνείας είναι η Ιεροδουλεία και δεν αφορά όλες τις γυναίκες αλλά μονάχα ορισμένες που είναι εγκατεστημένες μόνιμα στο ναό που ασκούν την Ιερά Πορνεία σε μόνιμη επαγγελματική βάση. Αυτές είναι κατά κανόνα αιχμάλωτες ή αγορασμένες δούλες, αλλά καμιά φορά είναι και ελεύθερες που είτε τις αφιέρωσαν οι δικοί τους στο ναό είτε οι ίδιες αφιερώθηκαν σ' εκπλήρωση κάποιου τάματος.

Ουσιαστικά αποτελεί μια μετεξέλιξη του πρώτου είδους που αποκόπηκε απ' αυτό και σιγά σιγά ξεχάστηκε η αρχική του σημασία. Προφανώς επιβλήθηκε με τη διάλυση του γένους και τη διαμόρφωση ατομικής οικογένειας και κυρίως μετά από την ισχυροποίηση της πατριαρχίας και την πλήρη επιβολή του άνδρα, οπότε η ζηλοτυπία παρεμβαίνει αποφασιστικά και μεταστοιχειώνει τον προηγούμενο οικουμενικό θεσμό.

Τώρα ο άντρας δεν θέλει η γυναίκα του να σμίγει με κανέναν απολύτως, έστω και αν αυτός είναι ένας θεός μέσα σ' ένα ναό.

Ίσως σ' αυτή τη φάση να καθιερώθηκαν οι τελετές των φαλλοβασιών για τη διακόρευση της γυναίκας μέσα στο ναό από το άγαλμα του θεού, δηλαδή από τον ίδιο το θεό, και όχι από ένα άνδρα είτε αυτός είναι ο ιερέας, είτε ένας ξένος.

Η τελική λύση που επικράτησε φαίνεται ήταν να κλειστούν στο ναό ορισμένες γυναίκες οι οποίες υπηρετούν τη θεά της γονιμότητας σ' όλη τους τη ζωή και η Ιερά Πορνεία που εξασκούν είναι εξ ονόματος όλων των γυναικών της πόλης βάσει της μαγικής αρχής pars pro toto (το μέρος έναντι του όλου) και σε μόνιμη επαγγελματική βάση.

Έτσι ο άντρας κατάφερε να έχει και την πίτα σωστή και το σκύλο χορτάτο. Αργότερα, με την πάροδο του χρόνου, σπάζει ο ιερατικός χαρακτήρας της Ιεροδουλείας και ο θεσμός λαϊκεύεται με τη μεταστοιχείωσή του στη δημόσια ή την ιδιωτική πορνεία, χωρίς θρησκευτικό χαρακτήρα.

*

[...] ο εκπολιτισμός του Ενκιντού στο έπος του Γιλγαμές, όπως είδαμε, γίνεται από μια ιερόδουλη. Αφού σμίξει μαζί της τότε εγκαταλείπει την άγρια φύση και έρχεται στην Ουρούκ, δηλαδή στο πολιτισμένο περιβάλλον και στην ανθρώπινη κοινωνία. Το σενάριο της μύησης είναι εμφανές, αλλά αν το επικαλούμαι είναι για να σημειώσω το στοιχείο της συνεύρεσης με την ιερή πόρνη, οπότε μετά απ' αυτό το γεγονός εγκαταλείπει την άγρια φύση και μπαίνει στον πολιτισμό, όπως ακριβώς και οι άγαμες Βαβυλώνιες μετά τη συνεύρεσή τους στο ναό επιστρέφουν στο οικογενειακό περιβάλλον.

Όσον αφορά την διακόρευση, αυτή υποδηλώνει συμβολικά τον πλασματικό θάνατο της μύστιδας στην προηγούμενη κατάσταση και την είσοδό της στη νέα. Είναι δηλαδή ένα απαραίτητο στοιχείο για να υποδηλωθεί έμπρακτα και με ορατό τρόπο η αλλαγή που υπέστη το άτομο που παύει να είναι ο παλιός του εαυτός και γίνεται νέος άνθρωπος.

Η μυητική κουρά, η αλλαγή ρούχων, η περιτομή στους άντρες και η παρθενοφθορία στις γυναίκες, αυτό ακριβώς υποδηλώνουν. Πεθαίνει η παρθένα και γεννιέται η γυναίκα που είναι ώριμη για τεκνοποίηση.

Ανδρέας Λεντάκης, Ιερά Πορνεία (έκδ. Δωρικός, Αθήνα 1992, σσ. 277, 279, 283, 286, 288-289, 290-291, 304-305 (για το έπος του Γιλγαμές, πρβλ. σσ. 48-52)).

για την ιερά παρθενοφθορία

Ιερή Διαπαρθένευση. Έθιμα παρθενοφθορίας έχουμε τόσο στους αρχαίους λαούς όσο και σε σύγχρονους.

Στη Ρώμη λατρευόταν ένας θεός με το όνομα Mutunus ή Tutunus, που όπως παραδίδει ο Αυγουστίνος αντιστοιχούμε με τον Πρίαπο των Ελλήνων, έναν φαλλικό θεό της γονιμότητας. [σημ.: Αυγουστίνος: De civitate Dei 4.11: «Mutunus vel Tutunus qui est apud Graecos Priapus».]

Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι πάνω στον πελώριο και απαίσιο φαλλό του οι νεόνυμφες υποχρεώνονταν να καθήσουν, σύμφωνα με ένα πολύ σεβαστό και θρησκευτικό έθιμο των ώριμων γυναικών. Την πληροφορία αυτή επιβεβαιώνουν ο Λακτάντιος και ο Αρνόβιος.

Ο πρώτος γράφει ότι, στο γεννητικό του όργανο κάθονται αυτές που παντρεύονται, για να φανεί ότι ο θεός είναι εκείνος που πρώτος γεύτηκε την ντροπή τους. [σημ.: Λακτάντιος: Institutes 1.20.36: «Tutunus in cuius sinu pudendo nubentes praesident, ut ilarum pudicitiam prior deus delibasse videatur».]

Κι ο δεύτερος κατακεραυνώνοντας τους εθνικούς για τη θρησκεία και τα λατρευτικά έθιμά τους, τούς ρωτάει επιτιμητικά: «Δεν είστε εσείς που θεωρείτε αίσιες, και το εύχεστε κιόλας, οι γυναίκες σας να καβαλήσουν (ιππεύσουν) το πελώριο και φρικτό όργανο του Τούτουνου;» [σημ.: Αρνόβιος, 4.7: «etiamne Tutunus, cuius immanibus pudendis horrentique fascino vestras inequitare matronas et auspicabile ducitis et optatis?]

Οι πληροφορίες που έχουμε δεν μάς δείχνουν ότι έχουμε παρθενοφθορία, προφανώς για λόγους γονιμικούς, και φυσικά δεν πρόκειται για Ιερά Πορνεία.

*

Φαίνεται ότι έθιμο παρθενοφθορίας ασκήθηκε και στο Ισραήλ όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τον Ιεζεκιήλ (16.17) που λέει: «και έλαβες τα σκεύη της καυχήσεώς σου εκ του χρυσίου μου και του αργυρίου μου, εξ ών έδωκά σοι και εποίησας σεαυτή εικόνας αρσενικάς και εξεπόρνευσας εν αυταίς», κατασκεύασες δηλαδή χρυσούς και αργυρούς φαλλούς και εκπορνεύτηκες μ' αυτούς. Σ' αυτή την περίπτωση έχουμε ένα υποκατάστατο της παρθενοφθορίας με εκπόρνευση σε ναό όπως γινόταν στη Βαβυλώνα ή την Αρμενία, αλλά αντί να γίνει αυτό με έναν ξένο, γίνεται με το φαλλό ενός θεϊκού αγάλματος σε ναό προφανώς, που δείχνει το σκοπό, που είναι η εξασφάλιση της γονιμότητας.

*

Στην αρχαία Ελλάδα έχουμε δυό περιπτώσεις φαλλοβασίας. Η πρώτη αφορά ένα έθιμο που είχαν στη Φαιστό της Κρήτης όπου, κατά τη γιορτή που την ονόμαζαν «Εκδύσια», πλάγιαζαν τις νύφες πριν από τη νύχτα του γάμου δίπλα στο άγαλμα του Λεύκιππου.

Σύμφωνα με τον αιτιολογικό μύθο η Γαλάτεια, η κόρη του Ευρύτιου, παντρεύτηκε στη Φαιστό τον Λάμπρο, το γιό του Πανδίωνα, που καταγόταν από καλή οικογένεια, αλλά ήταν φτωχός. Όταν η Γαλάτεια έμεινε έγκυος, ο Πανδίων ευχήθηκε το παιδί να είναι αγόρι κι έφυγε για τη βοσκή, αφήνοντας παραγγελία στη γυναίκα του αν τύχει και γεννήσει κορίτσι να το αφανίσει.

Τελικά η Γαλάτεια γέννησε κόρη. Η λύπη της ήταν μεγάλη όσο σκεφτόταν «την ερημίαν του οίκου». Επειδή όμως τα όνειρα που έβλεπε αλλά και οι μάντεις τής έλεγαν να μεγαλώσει το παιδί σαν αγόρι, είπε ψέματα στον άντρα της πως τάχα γέννησε αγόρι και το μεγάλωσε αγορίστικα ονομάζοντάς το Λεύκιππο.

Το κορίτσι μεγάλωσε κι είχε μιαν άφατη ομορφιά, γεγονός που κατατρόμαξε τη Γαλάτεια γιατί έβλεπε ότι τώρα πια δεν θα μπορούσε να ξεγελάσει τον Λάμπρο.

Προσέφυγε στο ναό της Λητώς και θερμοπαρακάλεσε τη θεά να κάνει το κορίτσι της αγόρι, όπως και η Καινίς με τη θέληση του Ποσειδώνα έγινε ο Λαπίθης Καινεύς, ή όπως ο Τειρεσίας έγινε γυναίκα γιατί σ' ένα τρίστρατο είδε φίδια να ζευγαρώνουν και τα σκότωσε.

Η Λητώ λυπήθηκε τη Γαλάτεια «και μετέβαλε την φύσιν της παιδός εις κόρον».

Οι κάτοικοι της Φαιστού αυτή την αλλαγή φύλου τη θυμούνται και προσφέρουν θυσία στην Άρτεμη Φυτία που έκανε να φυτρώσουν ανδρικά όργανα στην κόρη («ήτις έφυσεν μήδεα τη κόρη») και τη γιορτή την ονόμασαν Εκδύσια γιατί η παρθένα έβγαλε τον πέπλο («επεί τον πέπλον η παις εξέδυ»). Κι αμέσως στη συνέχεια ο μυθογράφος μάς πληροφορεί ότι «νόμιμον δ' εστίν εν τοις γάμοις πρότερον παρακλίνεσθαι παρά το άγαλμα του Λευκίπππου».

Ο Willets σημειώνει ότι τόσο η γιορτή όσο και ο μύθος συνδυάζουν στοιχεία γονιμότητας, μύησης και τελετουργίας γάμου. Η Φυτία Λητώ και η γιορτή της Φαιστού έχουν εμφανείς ρίζες σ' ένα αρχαιότερο υπέδαφος της Κρητικής θρησκείας. Αν η γιορτή ήταν κάποτε μονάχα για κορίτσια που μυούνταν, ο μεταγενέστερος αποκλεισμός τους μπορεί να ήταν μέρος της διαδικασίας κατά την οποία ο ιερός γάμος αντικατέστησε την πρωτόγονη ομαδική ένωση και όπου η στέψη έγινε μια ειδικευμένη μορφή μύησης που ακολουθούσε μια προγαμιαία δοκιμασία.

Ο Λεκατσάς ερμηνεύοντας γράφει ότι: «η πράξη πέφτει στο γενικότερο έθιμο να συνευρίσκεται η γυναίκα πριν απ' το γάμο της με το θεό, εξασφαλίζοντας τη γονιμότητα των σπλάγχνων της (και το επίφοβο για τον άντρα ξεπαρθένεμά της). Τη θέση του θεού την έχει ο φαλλός ή το φαλλικό είδωλό του, ο αρχηγός ή βασιλιάς, ο ιερέας, ο ξένος». Παραθέτει εθνολογικά παράλληλα αναφέροντας ότι στην Ινδία οι στείρες γυναίκες «αγγίζουν ορισμένο μέρος του κορμιού τους στην κορφή του ιερού φαλλού τους (lingam).

Η ίδια πράξη συναντήθηκε στην Κίνα, όπου η λατρεία του φαλλικού θεού ήταν μ' όλη την υπερανεπτυγμένη σεμνότητα των Κινεζισσών, γυναικεία λατρεία».

Και καταλήγει γράφοντας ότι στη μεσαιωνική και νεώτερη Ευρώπη υπήρχαν πολλοί φαλλικοί Άγιοι, που με ανάλογους τρόπους ή με ξύσματα των φαλλών που τα πίναν οι λάτρισσες γιάτρευαν τη στειρότητα. [σημ.: Παναγής Λεκατσάς, Έρως. Ερμηνεία μιας μορφής της προϊστορικής και ορφικοδιονυσιακής θρησκείας, έκδ. Δίφρος, Αθήνα 1963,, σσ. 158-159 και σημ. 8 και 12.]

*

Η δεύτερη περίπτωση φαλλοβασίας στην αρχαία Ελλάδα είναι τα μυστήρια της Λέρνης της Αργολίδας όπου ο «ιερός λόγος» της λατρείας είναι ο ακόλουθος: Όταν η μητέρα του Διονύσου Σεμέλη πέθανε, ο γιός της θέλησε να κατεβεί στον Άδη για να τη φέρει πίσω, αλλά δεν ήξερε το δρόμο. Τότε προσφέρθηκε ένας νεαρός, ο Πρόσυμνος, που άλλοι τον λένε Πολύυμνο ή Πόλυμνο, να τον οδηγήσει και σ' αντάλλαγμα εκείνος να τού δοθεί σεξουαλικά.

Ο Διόνυσος δέχτηκε και τού το υποσχέθηκε, πήρε το δρόμο που τού έδειξε κι έφερε πίσω στη γή τη Σεμέλη που μετονομάστηκε σε Θυώνη. Εν τω μεταξύ ο Πρόσυμνος είχε πεθάνει κι όταν τον αναζήτησε ο θεός δεν τον βρήκε. Για να τηρήσει όμως το λόγο του και το τάξιμο που τού είχε κάνει με όρκο, κατασκεύασε ένα ξύλινο φαλλό από δέντρο συκιάς, τον τοποθέτησε πάνω στον τάφο του Πρόσυμνου και κάθησε πάνω σ' αυτόν εκπληρώνοντας την υπόσχεση, όπως μάς λένε ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, που είναι η βασική μας πηγή, και ο σχολιαστής του Τζέτζη.

Ο Ησύχιος στη λέξη «Ενόρχης» μάς πληροφορεί ότι λατρευόταν μ' αυτό το επίθετο ο Διόνυσος στη Σάμο, στη δε λέξη «Θυωνίδας» (που προέρχεται από τη Θυώνη, τη μητέρα του Διονύσου Σεμέλη που πήρε αυτό το νέο όνομα μετά την άνοδό της από τον Άδη) εξηγεί ότι έτσι ονομάζεται ο Διόνυσος στη Ρόδο και προσθέτει ότι Θυωνίδας έλεγαν και τους «συκίνους φάλητας» δηλ. τους φαλλούς που ήταν κατασκευασμένοι από ξύλο συκιάς.

Ο Λεκατσάς ερμηνεύοντας γράφει ότι ο Διόνυσος «που κάθεται πάνου στο φαλλό του Ενόρχη Διονύσου, δεν είναι άλλος από τον μύστη του, που ταυτίζεται μέσα από τη μυστηριακή πράξη με το θεό του. Ο ακόλαστος, πραγματικά, μύθος των Μυστηρίων της Λέρνης έχει ιερουργική την καταγωγή του. Μια πράξη των μυστηρίων αυτών είναι να κάθεται ο μυούμενος πάνω στο φαλλό του θεού του. Το ίδιο μαρτυρά η πληροφορία της πραγματείας "Περί Συρίης Θεού", που με έμμεση αναφορά στο μύθο του Πολύυμνου, παραβάλλει τη φαλλοβασία του ιερού της Ιεραπόλεως με το συνήθειο των Ελλήνων να καθίζουν πάνω στους διονυσιακούς φαλλούς ξύλινα ανθρωπάκια. Είναι η γνώριμη πράξη της μυστηριακής θεομιξίας, που με λογής τύπους τελείται: Αλλού με πραγματική συνεύρεση του μύστη με τους αντιπροσώπους του θεού κι αλλού συμβολικά με χειρισμούς του φαλλού ή του φαλλικού εμβλήματος του θεού του». [...]

*

Η παρθενοφθορία με τεχνητό φαλλό έχει ξεμείνει μέχρι σήμερα στην Ινδία. Σε πολλά μέρη της Ινδίας στον αιώνα μας οι κόρες ξεπαρθενεύονται μ' ένα πέτρινο ή μεταλλικό ή φιλντισένιο φαλλό που θεωρείται ότι είναι ο ίδιος ο θεός Σίβα [σημ.: Λεκατσάς, Η καταγωγή των θεσμών, των εθίμων και των δοξασιών, Αθήνα 1951, σσ. 235-236.]. Ο Μπριφφώ γράφει ότι στη δεκαετία του '20 η τεχνητή παρθενοφθορία ασκούνταν από όλους τους Μογγολικούς λαούς και πολλούς Μουσουλμάνους.

Ανδρέας Λεντάκης, Ιερά Πορνεία (έκδ. Δωρικός, Αθήνα 1992, σσ. 309-320).

στους Φοίνικες

[...] κατά την περίοδο της φοινικικής εξάπλωσης, παρ' όλα τα δάνεια από άλλες λατρείες, η θρησκεία των Φοινίκων βασικά παρέμεινε στο πνεύμα της Χαναανική. Έτσι στις υπερπόντιες αποικίες τους, π.χ., στην Καρχηδόνα για την οποία θα μιλήσουμε αμέσως μετά, λατρεύονταν οι ίδιοι θεοί και τελούνταν οι ίδιες θρησκευτικές πρακτικές μ' εκείνες της Φοινίκης.

Η κυρίαρχη γυναικεία θεότητα σε ολόκληρη τη Φοινίκη είναι η Αστάρτη, η οποία στα Εβραϊκά λέγεται Ashtoreth, στη δε Δύση είναι γνωστή ως Τανίτ. Τα «υψηλά» που τόσο συχνά αναφέρονται στη Γραφή ως Χαναανιτικά ιερά διαφέρουν από τους ναούς και είναι υπαίθριοι ιεροί χώροι που επικεντρώνονται γύρω από βωμούς ή βαίτυλους, δηλ. μετεωρόλιθους, που τούς λάτρευαν ως Οίκους Θεού.

Εξάλλου η λέξη βαίτυλος είναι σημιτικά η λέξη ΒΕΤ, που θα πεί σπίτι (οίκος) και EL που θα πεί Θεός (στη Βίβλο ο Θεός εβραϊκά λέγεται (Γεν. 1.1) Ελοχίμ στον πληθυντικό).

Εκτός από τους ιερείς και τις ιέρειες στους ναούς υπηρετούσαν γραφείς, δούλοι, μουσικοί, ιεροί κουρείς για τις ιερουργικές κουρές. Στους δούλους [...] περιλαμβάνονταν και οι θρησκευτικές πόρνες και πόρνοι που ήταν γυναίκες και αγόρια, πρακτική που ήταν συνηθισμένη στα φοινικικά ιερά, τουλάχιστον στην Ανατολή, αλλά και στη Δύση (Καρχηδόνα, Έρυξ της Σικελίας).

*

Από τους συγγραφείς έχουμε τρείς μαρτυρίες για την Ιερά Πορνεία των γυναικών της Φοινίκης. Του Λουκιανού, που έζησε το δεύτερο μ.Χ. αιώνα (γύρω στα 120 μ.Χ.), του Μεγάλου Αθανασίου (γύρω στα 295-373 μ.Χ.) και του Αυγουστίνου (354-430 μ.Χ.).

Ο Λουκιανός [σημ.: Περί της Συρίης Θεού, 6] μάς πληροφορεί ότι στην εποχή του, στη γιορτή του Άδωνη στη Βύβλο, τελούνταν οι μυστικές ιερές τελετές (όργια). Το Θείον Δράμα που τελούνταν είχε ως σενάριο το θάνατο και την ανάσταση του Άδωνη, του εραστή της Αφροδίτης.

Οι μυστικές τελετές τελούνταν, όπως μάς λέει ο Λουκιανός, στο ναό της Αφροδίτης Βυβλίνης, οι δε Φοίνικες πίστευαν ότι ο βίαιος θάνατός του από το αγριογούρουνο συνέβη στη χώρα τους. Σε ανάμνηση αυτού του θείου πάθους τόν θρηνούν και κόπτονται (χτυπάν τα στήθια τους) και τόν πενθούν σε όλη τη χώρα.

Κι αφού τόν θρηνήσουν και τού κάνουν νεκρικές προσφορές σαν να είναι νεκρός, την άλλη μέρα λένε πως είναι ζωντανός και τον «πέμπουν στον αέρα», έχοντας ξυρίσει τα κεφάλια, όπως ακριβώς κάνουν οι Αιγύπτιοι στο θάνατο τού Άπι. Όσες όμως γυναίκες δεν θέλουν να ξυρίσουν το κεφάλι, τότε ως τιμωρία τούς επιβάλλεται να εκτεθούν προς εκπόρνευση μια μέρα. Κι αυτή τη συγκεκριμένη μέρα η αγορά είναι ανοιχτή μονάχα για τους ξένους, το δε μίσθωμα αποτελεί προσφορά προς την Αφροδίτη.

[σημ.: Λουκιανού, Περί της Συρίης Θεού, 6: «Είδον δε και εν Βύβλω μέγα ιερόν Αφροδίτης Βυβλίης, εν τω και τα όργια ες Άδωνιν επιτελέουσιν... και μνήμην του πάθεος τύπτονταί τε εκάστου έτεος και θρηνέουσι και τα όργια επιτελέουσι και σφίσι μεγάλα πένθεα ανά την χώρην ίσταται. Επεάν δε αποτύψωνταί τε και αποκλαύσωνται, πρώτα μεν καταγίζουσι τω Αδώνιδι όκως εόντι νέκυι, μετά δε τη ετέρη ημέρη ζώειν τέ μιν μυθολογέουσι και ες τον ηέρα πέμπουσι και τας κεφαλάς ξύρονται όκως Αιγύπτιοι αποθανόντος Άπιος. Γυναικών δε οκόσαι ουκ εθέλουσι ξύρεσθαι, τοιήνδε ζημίην εκτελέουσιν· εν μιή ημέρη επί πρήσει της ώρης ίστανται· η δε αγορή μούνοισι ξείνοισι παρακέαται, και ο μισθός ες την Αφροδίτην θυσίη γίγνεται»].

Η Αφροδίτη που αναφέρει ο Λουκιανός δεν είναι άλλη από την Αστάρτη. Σε άλλο σημείο την ονομάζει Ήρα, η οποία όμως έχει και κάτι από τη Αθηνά, την Αφροδίτη, τη Σελήνη, τη Ρέα (τη Μεγάλη Θεά), τη Νέμεση και τις Μοίρες.

Τρία είναι τα σημεία που αξίζει να παρατηρήσουμε:

1) Υπάρχει μια ιερουργική κουρά η οποία αποτελεί ένα σταθερό στοιχείο των μυητικών τελετών και συμβολίζει το θάνατο του μύστη γιατί τα μαλλιά αφ' ενός είναι στοιχείο της προσωπικότητας του μύστη και αφ' ετέρου ξαναγεννιούνται, έχουν δηλαδή αναγεννητική δύναμη. Ο Μύστης, κατά τη μετάβαση από τη μια κοινωνική κατάσταση στην άλλη, το υποδηλώνει με έναν πλασματικό θάνατο και με μια πλασματική αναγέννηση, πεθαίνει δηλαδή η έφηβη για να γεννηθεί η ώριμη γυναίκα με τα γαμικά και κοινωνικά δικαιώματα που συνεπάγεται αυτό. Κι αυτός ο θάνατος υποδηλώνεται συχνά είτε με την αλλαγή ονόματος, είτε με την αλλαγή ενδύματος, είτε με το κόψιμο ενός τμήματος του σώματος, όπως, π.χ., τα μαλλιά ή η γενειάδα, η περιτομή, η ρήξη του παρθενικού υμένα, είτε τεχνητά με κατασκευασμένο φαλλό, είτε με ιερουργική συνεύρεση κλπ.

2) Αυτή η υποχρεωτική εκπόρνευση γίνεται μονάχα με ξένους, με άγνωστους δηλαδή, που μπορεί να είναι ο θεός, γιατί ως γνωστόν κατά την αρχαϊκή αντίληψη οι θεοί πλανώνται στη γή με τη μορφή ξένου ή ζητιάνου, δηλαδή ενός αγνώστου. Αντίθετα οι γνωστοί είναι δεδομένο ότι δεν είναι θεοί. Γι' αυτό και στη Βαβυλώνα πηγαίνουν στο ναό με ξένους, σε χώρο ιερό. Έτσι και στη Βύβλο εκείνη την καθορισμένη μέρα η αγορά είναι ανοιχτή μονάχα για τους ξένους ώστε η συνεύρεση να έχει θρησκευτικό ιερουργικό χαρακτήρα, μ' άλλα λόγια να διασφαλίζεται η «παρουσία» του θεού μέσω του ξένου.

[σημ.: Ομήρου, Οδύσσεια, 17.485: «καί τε θεοί ξείνοισιν εοικότες αλλοδαποίσιν / παντοίοι τελέθοντες, επιστρωφώσι πόληας / ανθρώπων ύβριν τε και ευνομίην εφορώντες»].

Και 3) Τα χρήματα αυτά της τελετουργικής πορνείας ανήκουν στη θεά, χάριν της οποίας γίνεται η όλη τελετή. Ο Λουκιανός δεν μάς πληροφορεί αν αυτό γίνεται σε ναό, απλώς αναφέρει την αγορά, όμως το γεγονός ότι γίνεται κατά τη γιορτή της Αφροδίτης και για χάρη της (γι' αυτό και τα χρήματα κατατίθενται στο ναό), δεν αφήνει αμφιβολία ότι πρόκειται για περίπτωση Ιεράς Πορνείας.

Ο Λουκιανός μάς πληροφορεί ότι πήγε από τη Βύβλο στο Λίβανο, μια μέρα δρόμο, όταν έμαθε ότι εκεί υπήρχε ένα αρχαίο ιερό της Αφροδίτης που ίδρυσε ο Κινύρας («αρχαίον ιερόν Αφροδίτης έμμεναι, το Κινύρης είσατο»). Το είδε και διαπίστωσε ότι όντως ήταν αρχαίο («και είδον το ιρόν και αρχαίον ήν»).

Μετά διηγείται την ιστορία της Στρατονίκης και του Κομβάβου για να εξηγήσει γιατί υπήρχαν γυναικοντυμένοι ευνούχοι ιερείς, οι Γάλλοι, στο ναό της Ιεραπόλεως που βρισκόταν σ' ένα λόφο καταμεσής της πόλης και κλεινόταν με τείχος. Ένα τμήμα του τείχους ήταν αρχαίο, λέει ο Λουκιανός, ενώ το άλλο ήταν σχεδόν σύγχρονο με αυτόν. Τα προπύλαια βρίσκονταν στο βορινό μέρος κι είχαν πλάτος εκατό οργιές.

Εκεί ήταν στημένοι φαλλοί που, σύμφωνα με την παράδοση, τούς έστησε ο ίδιος ο Διόνυσος κι είχαν ύψος τρακόσιες οργιές. Σ' αυτούς τους φαλλούς κάθε άντρας ανεβαίνει δυό φορές το χρόνο και κάθεται εκεί εφτά μέρες.

Η αιτία αυτής της ιδιότυπης «φαλλοβασίας», της ανάβασης στο φαλλό, είναι ότι από τα υψηλά μιλάει με τους θεούς και ζητάει να τύχουν καλά στη Συρία, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι οι θεοί ακούνε τις ευχές όταν εκπέμπονται αυτές από ψηλά.

Τέλος, άλλοι, εξηγώντας το έθιμο, λένε ότι η ανάβαση αυτή γίνεται εις ανάμνησιν του Δευκαλίωνα και του κατακλυσμού. Τις εξηγήσεις αυτές απορρίπτει ο Λουκιανός που νομίζει ότι εκείνοι που αναγείρουν τους φαλλούς για τον Διόνυσο, κατασκευάζουν ξύλινους άνδρες (ξύλινα ανθρωπάκια) τους οποίους καθίζουν πάνω στους φαλλούς, τον δε λόγο αρνείται να τον πεί, ειρωνευόμενος έτσι τους ιερούς λόγους που θα έπρεπε να είναι απόρρητοι. Προφανώς αναφέρεται στη μυθική ιστορία του Διόνυσου και του Πρόσυμνου [...].

Η πληροφορία του Λουκιανού ότι κάθε χρόνο Γάλλοι ευνουχίζονταν στο ναό της Ιεραπόλεως και από κεί και πέρα γυναικόφερναν μάς αφήνει να υποθέσουμε ότι, εκτός από τα Άφακα, και στην Ιεράπολη ενδεχομένως να ασκούνταν Ιερά Πορνεία από τους γυναικοντυμένους ιερείς που ασκούσαν, κατά τον Λουκιανό, και τα γυναικεία σεξουαλικά έργα.

[σημ.: Λουκιανού, Περί της Συρίης Θεού, 27: «και πολλοί εκάστου έτεος εν τω ιρώ τάμνονται και θηλύνονται, είτε Κομβάβου παραμυθεόμενοι είτε και Ήρη χαρίζονται· τάμνονται δ΄ ών. Εσθήτα δε οίδε ουκέτι ανδρηίην έχουσιν, αλλά είματά τέ γυναικήια φορέουσιν και έργα γυναικών επιτελέουσιν»].

Εξάλλου λίγο πιο πριν γράφει ότι ο έρως αυτός στην Ιεράπολη γινόταν ώς τις μέρες του όπου γυναίκες επιθυμούν τους Γάλλους και οι Γάλλοι επιζητούν μανιακά τον έρωτα γυναικών χωρίς να ζηλεύει κανείς, αλλ' αυτό το θεωρούν ιερό.

[σημ.: Λουκιανού, Περί της Συρίης Θεού, 22: «έστιν ο έρως ούτος εν τη ιρή πόλει και έτι νυν γίγνεται· γυναίκες Γάλλοι επιθυμέουσι και γυναιξί Γάλλοι επιμαίνονται, ζητοτυπέει δε ουδείς. Αλλά σφίσι το χρήμα κάρτα ιρόν νομίζουσι»].

Ο Αθανάσιος μάς πληροφορεί ότι οι γυναίκες της Φοινίκης εκπορνεύονταν στους ναούς της χώρας και τα χρήματα πήγαιναν στους θεούς, πιστεύουν πως έτσι η Μεγάλη Μητέρα Θεά της Γονιμότητας θα εξευμενιζόταν και θα τούς παρείχε την ευμένειά της. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο εκκλησιαστικός πατέρας γράφει ότι οι γυναίκες πρόσφεραν ως απαρχή στους θεούς την πρώτη έκδοση επί μισθώ του σώματός τους, συνεπώς έχουμε να κάνουμε με ιερουργική εκπαρθένευση στο ναό, χάριν της θεάς. Ύστερα από αυτή την υποχρέωση είναι φανερό ότι μπορούσαν να παντρευτούν κι αυτή ακριβώς η προγαμιαία πορνεία στο ναό αποτελούσε την προϋπόθεση του γάμου τους.

[σημ.: Αθανάσιος, Λόγος κατά Ελλήνων, 26 - PG 25, 52: «γυναίκες γουν εν ειδωλείοις της Φοινίκης πάλαι προεκαθέζοντο, απαρχόμεναι τοις εκεί θεοίς εαυτών την του σώματος αυτών μισθαρνίαν, νομίζουσαι τη πορνεία την θεόν εαυτών ιλάσκεσθαι και εις ευμένειαν άγειν αυτήν διά τούτων»].

Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από τη μαρτυρία του Ιερού Αυγουστίνου. Στην Πολιτεία του Θεού, μιλώντας για την Αφροδίτη, αναρωτιέται αν υπάρχουν δυό Αφροδίτες, μια παρθένα και μια όχι, ή μήπως υπάρχουν τρείς, απ' τις οποίες η πρώτη είναι η Εστία, μια θεά των παρθένων, η δεύτερη των παντρεμένων γυναικών και η τρίτη των εταιρών. Σ' αυτήν την τελευταία (δηλ. την προστάτρια των εταιρών) οι Φοίνικες συνηθίζουν να προσφέρουν χρήματα που προέρχονται από την πορνεία των θυγατέρων τους προτού να τις παντρέψουν.

Μιαν έμμεση μαρτυρία για την Ιερά Πορνεία των Φοινίκων έχουμε και από τη Γραφή όπου, θα δούμε μιλώνατς για την Εβραϊκή Ιερά Πορνεία, η Αστάρτη αποκαλείται «προσόχθισμα» των Σιδωνίων, δηλαδή βδέλυγμα, άξια αποστροφής και αηδίας (Βασιλειών Δ. 23.13: «τη Αστάρτη προσοχθίσματι Σιδωνίων»).

Ανδρέας Λεντάκης, Ιερά Πορνεία (έκδ. Δωρικός, Αθήνα 1992, σσ. 104-113).