πυρκαϊά - η αγωνία της μορφής

"Με τον Θεοφάνη η φωτιά του θεόμορφου ματιού απλώνεται σαν πυρκαϊά στο σώμα και ο άνθρωπος ολόκληρος αρπάζει όπως η θημωνιά – στηλίτης, μοναστής ή ερημίτης. Η αίσθησι του θείου φωτός προκαλεί έντασι τόσο ανατρεπτική, ώστε το μάτι να μην βλέπη μόνο αλλά και ν’ ακούη. Μήπως η ζωγραφική και η λογοτεχνία δεν είναι σαν μουσική; Δεν μεταδίδουν μαζί με τα πλάσματά τους και τον ψίθυρο που τα τυλίγει; Εξ ου και ο ζωγράφος ή ο συγγραφεύς ζη με αυτό που κάνει, δημιουργεί τον χρόνο αντί να τον υφίσταται...

Ο Θεοφάνης εγνώριζε πως τον διψασμένο για Θεό περιμένει οπωσδήποτε ανάφλεξι και το αποτύπωσε στις μεγαλοφυείς του εικόνες, όπου η απλότης αυγάζει τα σκαμμένα πρόσωπα σαν άγιο φώς. Στην τέχνη του οι μορφές προβαίνουν από το βάθος των, χωρίς να εκπίπτουν στο ψυχολογικό περιεχόμενό τους, οπότε διχάζομε τον άνθρωπο σ’ εκείνον του αισθήματος κι εκείνον του τύπου.

Η ενότης του ανθρώπου επιτάσσει να ιδούμε στην μορφή μίαν εσχάτη δύναμι ζωής και όχι κάποιο σχήμα της".

Στέλιου Ράμφου, Η μυθολογία του βλέμματος, έκδ. Αρμός 1994, σ.60. H εικόνα από τη σ.59 του ιδίου.


Το καθαρογράφω εδώ, διότι κέντρισε την προσοχή μου ποτε και μ' έκανε να αναγνωρίσω κατιτίς όταν εστράφηκα εδωδά. Αφιερωμένο στη γέννηση (Νatalia) αυτής της ματιάς, της έστω χαραματιανής.

Σημ.: Στο link της λέξης "ζωγραφική" η μορφή της Παναγίας είναι επίσης του Θεοφάνη, του έλληνα δασκάλου του Αντρέϊ Ρουμπλιώφ. Κάνε κλικ για να την ξεμοναχιάσης από το υπόλοιπο λήμμα.