Παρασκευή 20 Ιουλίου 2012

το κουπί και η σχετική προφητεία του Τειρεσία στον “δύστυνο” Δυσσέα


"...να αναχωρής λοιπόν έπειτα, αφού παραλάβης ευάρμοστον κουπί, έως ότου φθάσης εις αυτούς τους άνδρας, οι οποίοι δεν γνωρίζουν την θάλασσαν, ούτε τρώγουν φαγητόν ανακατεμένο με αλάτι∙ ούτε φυσικά αυτοί γνωρίζουν τα πλοία με κόκκινα πλευρά, ούτε τα ευάρμοστα (εφαρμοστά) κουπιά, τα οποία είναι σαν πτερά δια τα πλοία. Σημείον δε θα σού είπω πολύ ευδιάκριτον, ούτε θα σού διαφύγη∙ όταν λοιπόν, αφού σε συναντήσει άλλος οδοιπόρος σού είπη ότι έχεις εις τον λαμπρόν ώμον σου λυχνιστήρι (αχυρόφτυαρον), τότε και συ λοιπόν αφού εμπήξεις εις την γην το ευάρμοστον κουπί, αφού προσφέρεις λαμπράς θυσίας εις τον θεόν Ποσειδώνα, δηλαδή κριόν και ταύρον και από τους χοίρους επιβήτορα κάπρον, να επιστρέφης εις την πατρίδα σου, και να προσφέρης μεγαλοπρεπείς θυσίας εκατόν ζώων εις τους αθανάτους θεούς, οι οποίοι κατέχουν τον ευρύν ουρανόν, εις όλους τελείως κατά σειράν∙ ο θάνατος δε εις σε τον ίδιον μακρά από την θάλασσαν πολύ ήσυχος και τέτοιος θα έλθη, ο οποίος ήθελε σε φονεύσει κάτω από το βάρος ευτυχισμένων γηρατειών∙ γύρω σου δε οι υπήκοοι ευτυχισμένοι θα είναι∙ αυτά δε εις εσέ τα αληθή λέγω". (λ 121-137)



Απόδοσις υπό Π. Γιαννακοπούλου (1977). Στο πρωτότυπο έχει ως εξής:


"έρχεσθαι δη έπειτα, λαβών ευήρες ερετμόν,
εις ο κε τους αφίκηαι οι ου ίσασι θάλασσαν
ανέρες ουδέ θ' άλεσσι μεμιγμένον είδαρ έδουσιν∙
ουδ' άρα τοι ίσασι νέας φοινικοπαρήους
ουδ' εύρε' ερετμά, τα τε πτερά νηυσί πέλονται.
σήμα δε τοι ερέω μάλ' αριφραδές, ουδέ σε λήσει∙
οππότε κεν δη τοι ξυμβλήμενος άλλος οδίτης
φήη αθηρηλοιγόν έχειν ανά φαιδίμω ώμω,
και τότε δη γαίη πήξας ευήρες ερετμόν,
ρέξας ιερά καλά Ποσειδάωνι άνακτι,
αρνειόν ταύρόν τε συών τ' επιβήτορα κάπρον,
οίκαδ' αποστείχειν έρδειν θ' ιεράς εκατόμβας
αθανάτοισι θεοίσι, τοι ουρανόν ευρύν έχουσι,
πάσι λάλ' εξείης. θάνατος δε τοι εξ αλός αυτώ
αβληχρός μάλα τοίος ελεύσεται, ος και σε πέφνη
γήρα' ύπο λιπαρώ αρημένον∙ αμφί δε λαοί
όλβιοι έσσονται∙ τα δε τοι νημερτέα είρω". (λ 121-137)



Κατόπιν, η παράδοση συγκέρασε την ομηρική αυτή διήγηση από την Νέκυια [το λ της Οδύσσειας] αποδίδοντάς την στα σχετικά με τον άγιο των ναυτικών Νικόλαο. Η νεώτερη παράδοση λέει, αντίστοιχα, για κείνον τον γέρο ναυτικό που αποτραβήχτηκε από την θάλασσα βαστώντας ένα κουπί και έχτισε ψηλά σε βουνό ξωκκλήσι φέροντας την λατρεία του θαλασσινού αγίου πάνω στα βουνά, περιοχή που ως τότε λατρευτικά απεδίδετο στον προφήτη Ηλία. Να, όμως, που πρώτος ορίστηκε υπό των θεών (λ 139: επέκλωσαν θεοί αυτοί) διά στόματος Τειρεσία να το πράξει αυτό ο ομηρικός Δυσσέας, "ίνα κακείνοι [: οι ορεινοί] γνώσι την του Ποσειδώνος δύναμιν", καθώς ορίζει το αρχαίον σχόλιο (V), "διά την παρά του Οδυσσέως ευσέβειαν και θεραπείαν και ηπειρώτης αν τιμηθείη Ποσειδών"!...

Εν κατακλείδι σημείωσε και την πρώϊμη χρήση, ήδη στον 'Ομηρο, της αγαπημένης λέξης 'οδίτης', που θα βρείς και στον Παρακλητικό Κανόνα και στα εμά εγκαύματα! Ο ίδιος.



'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά, αλλά κι εδώ, κι ακόμη μια φρασούλα εδωδά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: