η «αληθινή» τέχνη

...η «αληθινή» τέχνη ελευθερώνει ταυτόχρονα την πιο ενσαρκωμένη πυκνότητα, το ιστορικό και κοσμικό βάρος των προσωπικών υπάρξεων, κι εκείνο που θα μπορούσε κανείς να ονομάση το μέρος τους που είναι αιωνιότητα. Στην συνέντευξη που έδωσε το 1967 στον Σλοβάκο δημοσιογράφο Πάβος Λίκο και που αποτελεί ένα είδος σύντομης βιογραφίας, ο Σολζενίτσυν εκφράζει τη γνώμη πως ο συγγραφέας πρέπει να διατηρή ισορροπία ανάμεσα στην επικαιρότητα και στην αιωνιότητα.

'Ενα έργο, που δεν ξεπερνά το επίπεδο της επικαιρότητας «δεν θ' αργήση να χαθή». 'Ενα έργο που παραβλέπει το παρόν, τις τραγωδίες και τις υποσχέσεις της ιστορίας, στερείται δύναμη και θέρμη: «Ο συγγραφέας βρίσκεται πάντα ανάμεσα στη Σκύλλα και στη Χάρυβδη. Δεν μπορεί να αγνοήση ούτε τη μια ούτε την άλλη» (Cahiers de l' Herne, 117). 'Οσο πιο ενσαρκωμένο είναι το έργο, τόσο απλώνει μέσα στην ίδια την πυκνότητα της ιστορίας, ανάμεσα από τα πρόσωπα και τις σχέσεις τους, ρίζες μετα-ιστορικές. 'Οσο περισσότερο εισδύει στη μοναδικότητα του κάθε προσώπου, τόσο περισσότερο χρειάζεται να περιγράψη την ανθρώπινη και κοσμική ολότητα που προσδιορίζει το πρόσωπο αυτό, και τόσο περισσότερο αφήνει να διαφαίνεται «το κέντρο όπου συγκλίνουν οι γραμμές».

Olivier Clement, Το πνεύμα του Σολζενίτσυν (μτφρ. Ελ. Δαλαμπίρα, έκδ. Εστία, Αθήνα χ.χ., σσ. 82-83).

* 

Σκύλλα, βέβαια, εκτός από τα στενά της Μεσσίνας, λέγεται και το γνωστό αποτροπαϊκό εκείνο φυτό, το οποίο θέτουμε την Πρωτοχρονιά σε εμφανές σημείο έξω από το σπίτι, στην εξώπορτα, για το 'καλό' - κάτι που αναφέρει ήδη και ο Πλίνιος στην Φυσική Ιστορία του (Historia Naturalis, 19, 94).