κυνικά καύματα

αυτάρ επεί πάντη παρακάββαλον

άσπετον ύλην *

"Πρώτος μεν ο γέρων Πρίαμος με τους οφθαλμούς (του) είδεν αυτόν [ενν. τον Αχιλλέα], ότι ώρμα εν τη πεδιάδι λάμπων ως αστήρ, ο οποίος την οπώρα έρχεται, αι δε πασίδηλοι ακτίνες αυτού φαίνονται μεταξύ πολλών αστέρων εν τω σκότει της νυκτός· τον οποίον με το επώνυμον κύνα Ωρίωνος ονομάζουσι· λαμπρότατος μεν ούτος βέβαια είναι, κακόν όμως σημείον είναι, και φέρει και πολύν πυρετόν εις τους δυστυχείς ανθρώπους". (Χ 25-31)

Στο σμικρό αυτό απόσπασμα από την Ιλιάδα, ο γέρο-Πρίαμος παρομοιάζει τον ορμητικό Αχιλλέα, έτσι όπως ορμάει στις Σκαιές πύλες της Τροίας κυνηγώντας τον Έκτορα (Απόλλωνα) και τους λοιπούς Τρώες, με τον λαμπρό εκείνο αστέρα του καλοκαιριού, τον Σείριο, το Α του Μεγάλου Κυνός, που δεν είναι παρά το έξυπνο λάμπον μάτι του μεγάλου σκύλου του κυνηγού Ωρίωνα που προπορεύεται στον ουρανό τον Ιούλη και φέρει τα κακά εκείνα κυνικά καύματα (καύσωνες) εκείνων των ημερών (20-27 Ιουλίου, τότε ακριβώς που γίνηκαν και οι αγώνες προς τιμήν του νεκρού Πατρόκλου ώστε να κατεβεί ήσυχα ο νεκρός στον Άδη).

[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"τον δ' ο γέρων Πρίαμος πρώτος ίδεν οφθαλμοίσι
παμφαίνονθ' ώς τ' αστέρ' επεσσύμενον πεδίοιο,
ό ρά τ' οπώρης είσιν, αρίζηλοι δέ οι αυγαί
φαίνονται πολλοίσι μετ' αστράσι νυκτός αμολγώ·
όν τε κύν' Ωρίωνος επίκλησιν καλέουσι.

Λαμπρότατος μεν ό γ' εστί, κακόν δέ τε σήμα τέτυκται,
καί τε φέρει πολλόν πυρετόν δειλοίσι βροτοίσιν·"

ίδεν = εκ του πύργου των Σκαιών πυλών, εις όν ανέβη μετά τα εν Φ 529 εξ.
παμφαίνοντα = υπόκειται εις την μετοχήν επεσσύμενον
ώστ' αστέρα = τον Σείριον, Όρα Ε 5 εξ. και Λ 62 εξ.
οπώρης = γενική χρονική. Η οπώρη ήρχιζε λήγοντος Ιουλίου
είσιν = εδώ έχει ενεστώτος σημασίαν = επιτέλλει, εμφανίζεται
αρίζηλοι αυγαί = αρίδηλοι, όρα Θ 480
μετ' αστράσι = μεταξύ πολλών αστέρων, ών την λάμψιν υπερβάλλει η του Σειρίου
αμολγώ = όρα Λ 173
κυν' Ωρίωνος = ο Σείριος είναι ο λαμπρότερος αστήρ του αστερισμού Κυνός. Ο Κύων έρχεται μετά τον Ωρίωνα· διό και κύων Ωρίωνος ονομάζεται. Η επιτολή αυτού συμπίπτει με την θερμοτάτην ώραν του έτους, όθεν κυνικά καύματα και κυνικαί ημέραι. Ο ποιητής ονομάζει αυτόν σήμα κακόν· διότι κατά την εποχήν ταύτην εις τας ημετέρας χώρας αναπτύσσονται ασθένειαι και δή πυρετοί.
επίκλησιν = όρα Π ή Η138
κακόν... τέτυκται = και τούτο της παραβολής κείται μετ' αναφοράς προς τον Αχιλλέα διά τον αυτού όλεθρον των Τρώων.
πυρετόν = εδώ μόνον απαντά. Τινές μεν εννοούσι την νόσον πυρετόν, την παρ' ημίν θέρμην, τινές δε καύσωνα ατμοσφαιρικόν.
παρακάββαλον = αντί του παρακατάβαλον = κατέβαλον πλησίον του τόπου, όπου επρόκειτο να γείνη ο τύμβος.


(απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.

-----
* Στο motto το ομηρικόν Ψ 127, στίχος που εμφανίζει πώς ανασταίνεται ο τύμβος προς τιμήν του τεθνεώτος Πατρόκλου. 'Ασπετος ύλη, σημαίνει· άπειρα ξύλα.-