Το περιεχόμενο της μουσικής δε διαγράφεται τόσο καθαρά όσο το περιεχόμενο της λογοτεχνίας ή των εικαστικών τεχνών· αυτός είναι ο λόγος που η μουσική προσφέρεται τόσο εύκολα για κατάχρηση ως μέσο άμβλυνσης της συνείδησης.
Κι όμως το περιεχόμενο της μεγάλης μουσικής δεν είναι τόσο ολοκληρωτικά αόριστο ώστε να μην έχει σημασία [...]. Παρόμοια άποψη -την άποψη δηλ. πως η μουσική εκφράζει μόνο γενικές και αναίτιες συγκινήσεις- βρίσκουμε στο Σοπενάουερ («Ο κόσμος ως Θέληση και Ιδέα»):
«Η μουσική, επομένως, δεν εκφράζει τη μιά ή την άλλη ιδιαίτερη και ορισμένη χαρά, τη μιά ή την άλλη λύπη, τον ένα ή τον άλλο πόνο, τη μιά ή την άλλη φρίκη ή ευχαρίστηση ή ευθυμία ή ψυχική γαλήνη, εκφράζει την ίδια τη χαρά, τη λύπη, τον πόνο, τη φρίκη την ευχαρίστηση, την ευθυμία, την ψυχική γαλήνη, ως ένα βαθμό αφηρημένα, εκφράζει την ουσιαστική τους φύση, χωρίς παρεπόμενα και γι' αυτό χωρίς τις αιτίες τους».
[...]
Ο Χέγκελ κρίνει διαφορετικά όταν γράφει:
«Θεωρείται απλή συγχορδία της διάθεσης το καθαρά συγκινησιακό άδραγμα που κάνει η ψυχή της εσωτερικής φύσης της μουσικής και το παιχνίδι με μουσικούς ήχους αυτής της σύλληψης... πάρα πολύ γενικά και αφηρημένα... (και διατρέχει τον κίνδυνο) να καταντήσει γενικά άδεια και τετριμμένη... Αν, π.χ., ένα τραγούδι γεννά τη συγκίνηση του πένθους, το θρήνο κάποιου χαμού, αναρωτιόμαστε αναπόφευχτα, ποιά είναι η φύση του χαμού;...
Η μουσική κοντολογής, δεν ασχολείται πρώτιστα με τη γυμνή μορφή της έσω ψυχής, αλλά με την εσώτατη αυτή ζωή, που έχει ένα ειδικό περιεχόμενο συνδεόμενο στενότατα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της συγκίνησης που έχει προκληθεί, έτσι ώστε ο τρόπος έκφρασης θέλει, ή θα πρέπει αναπόφευκτα να επιβάλλεται με ουσιαστικές διαφορές, σύμφωνα με την ποικίλη φύση του περιεχομένου».
Έρνστ Φίσερ, Η αναγκαιότητα της τέχνης (μτφρ. Φ. Χατζηδάκη, έκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1966, σσ. 218, 219).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου