Επικρίνουν πολλοί τον ποιητή για τον ερμητικό χαρακτήρα της τέχνης του και για την αδιαφορία του απέναντι στους ανθρώπους που τον περιτριγυρίζουν. Η γυναίκα του ποιητή απαντά: Γνωρίζω ότι το κλείσιμο αυτό στον εαυτό του τού είναι αναγκαίο. Πάει καιρός τώρα που όλη η ζωή του είναι στραμμένη προς τα μέσα. Και κατά την άποψή μου έχει αποκτήσει αυτή την εσωτερικότητα. Και ο ποιητής απαντά: Η πρόθεσή μου είναι να 'μαι χρήσιμος και πιστός στο χρέος μου. Πρώτο μου χρέος είναι ο Θεός και το έργο που μού ανέθεσε να κάνω είναι να ενώσω τα πάντα μ' αυτόν. Θεώρηση του Κλειστού Σπιτιού [ενν. της 5ης αυτής Ωδής], όπου τα πάντα είναι στραμμένα προς τα μέσα και το κάθε πράγμα προς τους άλλους, σύμφωνα με το πρόσταγμα του Θεού. Η ευσπλαχνία μου συμπορεύεται με το μέτρο του Σύμπαντος, είναι καθολική, αγκαλιάζει τα πάντα και όλα τού είναι αναγκαία. Για να είναι ικανός να τα βάλει μέσα του όλα αυτά, θα πρέπει ο ποιητής ο ίδιος να είναι ερμητικός, κατά μίμηση του Σύμπαντος, που ο Θεός το δημιούργησε ανεξάντλητο και τέλειο. Μάθετε να είστε ερμητικοί, όπως εγώ. Το φως είναι από μέσα και τα σκοτάδια είναι έξω. Ο ποιητής αναθυμάται εκείνη την κλειστή εκκλησιά όπου παλαιότερα συνάντησε το Θεό...
[από την περίληψη της 5ης Ωδής]
Πωλ Κλωντέλ, Πέντε μεγάλες ωδές και ένας 'Υμνος για να χαιρετίσουμε τον καινούργιο αιώνα (μτφρ. Μ. Ζουμπούλη – Ε. Μόσχος, έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2000, σ. 151).
-----
Από το ίδιο έργο ένα άλλο απόσπασμα εδωδά.
13 σχόλια:
Τα λέει όλα, πυκνά και (γιατί όχι;) αποφατικά!!!
Καλήν ημέραν Άρχοντα!
Πραγματικά σεβαστέ μου π.Π.Κ., πρόκειται για ένα πυκνό κείμενο, είναι πεζό - περίληψη στην 5η ωδή της μεγάλης αυτής σύνθεσης του Πωλ Κλωντέλ και με συντάραξε για την απόδοση ιερατικού φρονήματος στη φύση του ποιητή! Βλέπε τον στίχο: "και το έργο που μού ανέθεσε να κάνω είναι να ενώσω τα πάντα μ' αυτόν". Εύχαρις το λοιπόν. Ο ίδιος. Υγιαίνετε!
Με την ευκαιρία σημειώνω εδωδά το δοξαστικό των αποστίχων του σημερινού εσπερινού, όπως περιέχεται στο βιβλίο του Πεντηκοσαταρίου.
Στιχηρό προσόμιο (ήχος δ')
Την καταβάσαν φύσιν του Αδάμ εις τα κατώτερα μέρη της γης, ο Θεός καινοποιήσας σεαυτώ, υπεράνω πάσης αρχής και εξουσίας ανήγαγες σήμερον·
ως αγαπήσας γαρ, συνεκάθισας·
ως συμπαθήσας δε, ήνωσας σεαυτώ·
ως ενώσας συνέπαθες·
ως απαθής παθών δε, συνεδόξασας.
Αλλ' οι Ασώματοι,
Τίς εστιν ούτος, έλεγον, ο ωραίος ανήρ; αλλ' ουκ άνθρωπος, το συναμφότερον το φαινόμενον.
'Οθεν
έξαλλοι 'Αγγελοι, εν στολαίς περιϊπτάμενοι,
τους Μαθητάς, 'Ανδρες, εβόων, Γαλιλαίοι, ος αφ' ημών πεπόρευται, ούτος Ιησούς άνθρωπος Θεός,
Θεάνθρωπος πάλιν ελεύσεται,
κριτής ζώντων και νεκρών·
πιστοίς δε δωρούμενος,
αμαρτιών συγχώρησιν,
και το μέγα έλεος.
Εξαιρετικό απόσπασμα, θυμίζει έντονα τον Rilke.
Το έργο τέχνης ως αίνιγμα-πηγή νοήματος... στον αντίποδα του άγονου contemporain...
A.
Nομιζω οτι αποτυπώνεται θαυμασια
η αναγκαιότητα για "απομόνωση"ως προϋποθεση για δημιουργία.
Πως ομως η απομόνωση αυτή συνδυάζεται με το concept της κοινωνικής ταυτότητας που πρέπει να έχουν τα έργα του καλλιτεχνη?
Σύγχρονοι οι δύο ποιητές. Ο Κλωντέλ μεταστράφηκε στον καθολικισμό, υπέμεινε την επί διετία μετάνοια πριν να γίνει αποδεκτός στην κοινωνία του Corpus Cristi. Νομίζω η τελευταία φράση του αποσπάσματος το δηλώνει αυτό.
Αίνιγμα λοιπόν το έργο τέχνης, δεδομένης της ερμητικότητας έργου και καλλιτέχνη. Προϋπόθεση της δημιουργίας είναι η απομόνωση. Αλλά όχι χωρίς ερεθίσματα. [Σαφώς... και κοινωνικά, τα οποία θα έχουν τις ανάλογες προεκτάσεις]. Ερεθίσματα τα οποία έχουν ήδη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δοθεί στον καλλιτέχνη σε διάφορες στιγμές του βίου, χάριν ακριβώς της καθολικής, τουτέστιν συμπαντικής, ευσπλαχνίας του, όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στο κείμενο.
Η απομόνωση πάλι, βοηθά στην εσωτερικότητα. Αλλά την εσωτερικότητα μπορεί να επιτύχει κανείς και χωρίς την απομόνωση, ως έναν τουλάχιστον βαθμό, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του και τις αντοχές του. Γι' αυτό άλλωστε στον αγώνα του αυτόν, τονίζει εδώ ο στοχαστής, όλα τού είναι αναγκαία, κάθε στοιχείο που υπάρχει στο σύμπαν μπορεί να αποτελέσει λιθαράκι σ' αυτήν την γονιμοποιό ενέργεια και δράση του καλλιτέχνη, ο οποίος καλείται να ενώσει τα πάντα με τον δημιουργό τους. Τα σα εκ των σων, όπως λέγεται στην κατ' εξοχήν αναρχική [του κόσμου] λειτουργική γλώσσα. Δηλαδή, καλείται να φέρει [ουσιαστικά] ο καλλιτέχνης στον κόσμο το φως του Θεού!
Σάς ευχαριστώ. Για τις νέες παρουσίες και τα σχόλιά σας. Νύξεις ευπρόσδεκτες. Ο ίδιος, με την χαρά της συμμετοχής σε μίαν απόκριση, χάριν εκείνης.
Υ.Γ. Για την ποιητική λειτουργία όμως δες κι εδωδά.
"Εν νεφέλαις ως είδόν σε,
επαιρόμενον Κύριε,
οι σοφοί Απόστολοι οδυρόμενοι, και κατηφείας πληρούμενοι,
εβόων συν δάκρυσι·
Μη εάσης ορφανούς, ους δι' οίκτον ηγάπησας,
αλλ' απόστειλον, εφ' ημάς,
ως υπέσχου πανοικτίρμον,
το πανάγιόν σου Πνεύμα,
φωταγωγούν τας ψυχάς ημάν".
Τροπάριο εις το Κύριε εκέκραξα του σημερινού εσπερινού Τρίτης της Ζ' εβδομάδος από του Πάσχα. Εκ του Πεντηκοσταρίου και πάλιν.
Tι όμορφο απόσπασμα! Υπερβολικά θρησκευτικό γιά τα γούστα μου βέβαια, αλλά ναι, οι στιγμές σε μιά εκκλησία μπορούν να είναι άκρως ποιητικές. Εστω κι' αν είναι χωρίς λόγια, χωρίς άλλους ανθρώπους, σ'ένα ταπεινό εκκλησάκι μόνο εσύ,το κεράκι και η θεία χάρη. Και ΤΟ συναίσθημα. Εκείνη η αγάπη που σε πλυμμηρίζει. Ναι την έχω νοιώσει την θεία χάρη κι' ας δηλώνω ειδωλολάτρισσα.
Είχα πάει στο αγαπημένο μου drive in εκκλησάκι πριν λίγες μέρες και τράβηξα φωτογραφίες. Αν έχω κέφι θα τις ανεβάσω. Ηταν πανέμορφη μέρα.
Το φως, ναι ξέρω τι εννοείς. Είναι άραγε το φως του θεού; Και πρέπει να το μεταφέρουμε στους άλλους ανθρώπους ή πρέπει να το κρατάμε γιά τον εαυτό μας; Αυτό ήθελα να περιγράψω σ' εκείνο το ποιήμα που σου άρεσε. Η εσωστρέφεια μοιραία οδηγεί και στην αυτολογοκρισία.
Τέσπα να μην μακρυγορώ αλλά αυτό το ποιήμα ήταν μιά επίπονη διεργασία που συντελείται μέσα μου εδώ και πολύ πολύ καιρό.
Να είσαι πάντα καλά τραγάκι να μας φωτίζεις.
"drive in εκκλησάκι"; - Γκάβλα!
Θέλω να το επισκεφτώ. ;-)
Υ.Γ. Είμαστε όλοι ειδωλολάτρες αγαπητή ελληνίς!
Υ.Γ.2 Φυσικά το τροπάριο καταλήγει ως "τας ψυχάς ημών" κι όχι "ημάν"!
Σχετικα με το σχόλιο μου περι συνδυασμού των όρων απομόνωσης και κοινωνικης ταυτότητας στο πλαισιο δημιουργιας του καλλιτεχνη.Αναρωτιεμαι μηπως να το βλεπαμε καπως διαφορετικά-ισως να το οριοθετησουμε χρονικα-Ο,τι δηλαδή ο καλλιτεχνης βρισκεται σε μια συνεχη πορεια αναζητησης εμπνευσης με βασικό εργαλειο το να αφουγκραζεται τον παλμο της κοινωνιας και τη στιγμη που θα βρει αυτο το ερεθισμα τότε θα απομονωθεί ωστε να επεξεργαστέί αυτό το ερεθισμα και να το μετατρεψεισε δημιουργία.και εδώ ακριβως ερχεται η εσωτερικοτητα.....για να μπορεί δηλαδή να δημιουργήσει σε συνθηκες απομονωσης θα πρεπει να εχει κατακτησει την εσωτερικότητα.
Αν και εδώ παλι κατι δε μου χτυπαει καλά......μιλάμε για εσωτερικοτητα δηλ.για καλλιεργεια εσωτερικού κοσμου.....και αυτο δεν ειναι κατι στατικο.....μεταβαλλεται συνεχως ποσοτικα και ποιοτικα με το περασμα των χρονων αφου μαλλον εχει να κανει με συσσωρευση και γονιμη επεξεργασια γνωσης και εμπειριας
"Σήμερον εν ουρανοίς αι ανω δυνάμεις,
την ημετέραν φύσιν θεώμεναι,
θαυμάζουσαι του ξένου τρόπου την άνοδον,
διηπόρουν αλλήλαις λέγουσαι·
Τίς ούτος ο παραγενόμενος;
Βλέπουσαι δε τον οικείον Δεσπότην,
τας ουρανίους πύλας αίρειν διεκελεύοντο.
Μεθ' ων απαύστως υμνούμεν σε,
τον μετά σαρκός εκείθεν πάλιν ερχόμενον,
ως κριτήν των απάντων,
και Θεόν παντοδύναμον".
Το ως άνω στιχηρό προσόμοιο είναι το δοξαστικό των αποστίχων του σημερινού [της Τετάρτης της ζ' εβδομάδος από του Πάσχα] εσπερινού.
"Yμνούμε σε... ως.....και Θεόν παντοδύναμον" Με τι πνευμα πρεπει αραγε να υμνείται η παντοδυναμία του Θεού"Και τι απαντηση θα μπορουσε να δοθει το ερωτημα πως συμβιβαζεται η παντοδυναμια του Θεού με την ταυτοχρονη ( και δυστυχως συνεχή) παρουσία πονου στον κοσμο?
Καταλαβαίνω. 'Ολοι ταλανιζόμαστε από ερωτήματα. Εύχομαι να απαλυνθεί η ψυχούλα σας και να βρείτε την πιο πρόσφορη απάντηση. Ασφαλώς θα είναι κάτι το δύσκολο. 'Ολοι αγωνιούμε γι' αυτό.
Ας καθαρογράψω όμως εδωδά και ένα τροπάριο (και πάλι στιχηρό προσόμοιο, ήχος πλάγιος β' -ο οποίος ψάλλεται συχνά στα ρεμπέτικα τραγούδια) από τους αίνους του σημερινού όρθρου που ίσως ενδιαφέρει:
"'Ολον με Χριστέ,
προσλαβόμενος αφράστως,
όλω μοι τη ση,
συνεκράθης θεία φύσει,
φυρμόν ουχ υπομείνας,
ου τροπήν,
ου διαίρεσιν.
Δόξα τη φρικτή σου καταβάσει,
τω πάθει και τη αναστάσει,
τη αναβάσει τε·
δι 'ων η πριν χαμαιριφής,
ανύψωται φύσις ημών".
Εκ του Πεντηκοσταρίου. Ο ίδιος.
Δημοσίευση σχολίου