ilham

Σ' ανατολή είδε 

μενεξεδένιο στρώμα 

και να το σκίζει 

μαυροκίτρινος δράκος 

πριν καούν στο χρυσάφι * 

Α! Μα δεν υπάρχει Ανατολή, ξέχασα, 

μάς σώθηκε ο ήλιος προπολού. **

             κρασί SHARAB 
             μεθυσμένος SARKHOSH
             αγαπημένος SOZ  
             χαρά SAAD
             μάνα DAIK  
             άνδρας PYAW  
             γυναίκα AFRAT, JIN
             εραστής DILDAR, ASHIK (αρβτουρκ.)
             φίλος HAWRE  
             ειρήνη ASTI  
             πόλεμος SAR  
             σελήνη HEYVA
             ημέρα ROS        
             σχολείο KUTABHANA  
             δάσκαλος MAMOSTA  
             νόμος YASA
             πελαργός LAKLAK 

             όνομα NAUM
             κούρδος KURDEM
             έλληνας JUNANIM  
             δώρο θεού ILHAM


'Από το ίδιο συναγμένο ελληνοκουρδικό γλωσσάρι άλλες λεξούλες εδωδά.



----- 
* Το πρώτο motto είναι ένα 'τάνκα' του Δ.Ι. Αντωνίου (έκδ. Ερμής, Αθήνα 1972 (2η 1981), σ.61). Το επόμενο, όμως, είναι στιχάκι του Τάσου Πανανουδάκη, από το σμικρό του βιβλιαράκι Με μιά κιμωλία (ποίματα - σκέψεις) (Κοκινιά 1978). Τηρήθηκε η ορθογραφία του ποιητή. Κατά τα λοιπά, για να γυρίσουμε στο γλωσσάρι, η κουρδική γλώσσα έχει 4 διαλέκτους (SORANI, KRMANG κλπ.) και 36 γράμματα.

το σχήμα

1. Προς Αλέξανδρον.

Άγ[ρ]ιον όρος [της ψυχής], 31.8.1914

Αγαπητέ εν Χριστώ κ. Αλέξανδρε Μωραϊτίδη,

[...]

Επειδή δε προς τοις άλλοις λέγεις περί σού, ότι ο μεν πόθος ήτο και είναι πάντοτε αυτός της ψυχής σου, αλλά δεν ηυδόκησε ακόμη ο Κύριος, εγώ ο ελάχιστος νομίζω, ότι ακριβώς τούτο ηυδόκησε και διά σε ο Κύριος και ο της ευδοκίας ήλθε καιρός, καθώς η κατά την μακαρίτιδα Αθανασίαν οικονομικά υποσημαίνει.

Σπεύσον λοιπόν εις απάντησιν του Κυρίου την νυμφικήν στολήν του αγγελικού σχήματος αναδησάμενος και την μοναχικήν τάξιν της Ευαγγελικής αρετής αναλαβών καθώς επιποθείς εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. Αμήν.

Ο σος εν Κυρίω ελάχιστος αδελφός

Ιερώνυμος μοναχός Σιμωνοπετρίτης.

2. Προς έτερον, αρχιμ., εις Λονδίνο.

[...]

Το σχήμα εν γένει συμβολίζει τα πάθη του Σωτήρος, τα δε γράμματα είναι αρχικά λέξεων αι οποίαι εκδηλούσι την μυστικήν χάριν και δύναμιν και ενέργειαν του Σταυρού εις τους πιστούς κατά των δαιμόνων ως μέσου σωτηρίας καθώς και του Βαπτίσματος...

Ιερώνυμου Σιμωνοπετρίτου, απόσπασμα από επιστολές του, δημοσιευμένες στο: Μωϋσέως Μοναχού [τα νυν Αγιορείτου], Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης. Ο γέρων της «Αναλήψεως» (έκδ. Ι. Μ. Σίμωνος Πέτρας, 'Αγιον 'Ορος 1982, σσ. 296, 298).

πόλεμος των παθών

Ας μη σε κάμνη να διστάζης 

ο λόγος του πολέμου των ατόπων λογισμών. 

Θαυμασιώτερος γίνεται ο στρατιώτης αφού πληγωθή 

και έπειτα πάλιν να σηκωθή 

και πολεμήση και νικήση τον εχθρόν. * 

Ο εχθρός μάς πολεμεί με τα πάθη και ημείς αυτόν με την προσοχήν εις τας κακούργους μηχανάς του και με τας αρετάς∙ εκείνος με την γαστριμαργίαν, την σάρκα και τας ηδονάς, ημείς να τον πολεμώμεν με νηστείαν, αγρυπνίαν, προσευχήν∙ εκείνος με την φιλοκοσμίαν, ημείς με την άρνησιν του κόσμου και την ησυχαστικήν ζωήν. Εκείνος με την φιλαργυρίαν, ημείς με την απροσπάθειαν και την ακτημοσύνην. Εκείνος με την αμέλειαν, ημείς με την σπουδήν. Εκείνος με τον θυμόν, ημείς με την μακροθυμίαν και την πραότητα. Εκείνος με την βλασφημίαν, ημείς με την δοξολογίαν και την πραότητα. Εκείνος με την υπερηφάνειαν, το πρώτον του και μεγαλύτερον όπλον, ημείς με την ταπείνωσιν, τον φοβερώτερον εχθρόν του.

[...] επειδή ζείς ακόμη εις τον κόσμον, αντιπολέμει τον και συ εις τους κακούς λογισμούς, με την σωτήριον προσευχήν, εσωτερικώς με το, Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με.

Ιερώνυμου Σιμωνοπετρίτου, απόσπασμα από επιστολή του, δημοσιευμένη στο: Μωϋσέως Μοναχού [τα νυν Αγιορείτου], Ιερώνυμος Σιμωνοπετρίτης. Ο γέρων της «Αναλήψεως» (έκδ. Ι. Μ. Σίμωνος Πέτρας, 'Αγιον 'Ορος 1982, σσ. 300-301. Στο motto, του ιδίου, σ. 304).

για την ελευθερία

Εδώ σού γράφω

τα δε σού θέλει φέρει

ο ταχυδρόμος *

Η λέξη που σημαίνει 'ελευθερία' πρωτοβρίσκεται γραμμένη σε σουμεριακό κείμενο των τελευταίων αιώνων της 3ης χιλιετηρίδας. Εδώ και λίγο [καιρό], ωστόσο, παρατηρήθηκε πως η λέξη τούτη, amargi, σημαίνει κατά γράμμα "Γυρισμό στη Μητέρα". Γιατί οι Σουμέριοι μεταχειρίζουνται το σχήμα αυτό για να διατυπώσουν την ιδέα της ελευθερίας, οι Σουμεριολόγοι δεν το ξέρουν. Το κείμενο όμως όπου πρωτοχαράζεται η λέξη αυτή, αναγράφει πολλά από τα δεινά της μεταμητριαρχικής και στυγνά πατριαρχικής πολιτικής κοινωνίας. 'Ισως έτσι ο "Γυρισμός στη Μητέρα" να σημαίνει, σαν 'ελευθερία', τη λύτρωση απ' αυτά τα δεινά, το γυρισμό του ανθρώπου στην ισοκρατία των φυλετικών θεσμών, στη σφαίρα της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, και της γαλήνης μιάς νοσταλγικής εποχής, που στην κορφή της αφέντευε η δίκαια κρίση, η προστασία και το φίλτρο της Μάνας.

Παναγής Λεκατσάς, Η Μητριαρχία. Και η σύγκρουσή της με την ελληνική Πατριαρχία (έκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006 (1977), σσ. 37-38).




----- 
* Στο motto ολίγος Ζήσιμος Λορεντζάτος και το υπό στοιχείον Α τρίστιχο, από την συλλογή με τα haiku «Αλφαβητάρι» (στον τόμο Ποιήματα, έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σ. 111).

επετειακόν

ΜΝΗΜΗ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Το πάρκο του Νοέμβρη με τα πεσμένα φύλλα και οι φοιτητικές πορείες με τα ξεθυμασμένα συνθήματα, μού φέρανε στο νού τον λοκατζή τον Γιάννη. 'Ηταν οι μέρες με τα γεγονότα∙ τον είχα χάσει. 'Οταν τον ξαναβρήκα, «'Ημασταν στην Αθήνα», μού είπε∙ «μάς πήγαν στο Πολυτεχνείο και τα κάναμε γυαλιά-καρφιά. Δυο μέρες σπάναμε, τίποτα όρθιο δεν αφήσαμε-κατάλαβες: δήθεν οι φοιτητές». «Καλά, εσείς δε δείρατε, δε μπαγλαρώσατε;» ρώτησα ταραγμένος. «'Οχι, αυτά τα κάνουν άλλοι, από πριν». 'Εφυγε ένα βάρος από πάνω μου: άσκημο πράμα νά 'χεις φίλους πραιτωριανούς, να αγκαλιάζεις πόδια που κλοτσούσαν θύματα πριν από λίγο.

Ντίνος Χριστιανόπουλος, Νεκρή πιάτσα. Πεζά ποιήματα (3η έκδ. Διαγώνιος, Θεσσαλονίκη 1990, πρώτη έκδοση 1981 με τίτλο «Νέα ποιήματα», σ. 39). 




----- 
* Αναφορά στο Πολυτεχνείο από έναν ποιητή που λάτρεψε ιδιαιτέρως τους φαντάρους [και τα άρβυλά τους]. 'Αραγε, για τούτο του το ποίημα να τον εβράβευσε η Χούντα; Πάλι καλά που τούς εγύρισε πίσω το βραβείο. [Δεν είναι και λίγο οι άλλοι να γιορτάζουν το Πολυτεχνείο και σένα να σού 'ρχεται στο νου ένας λοκατζής μονάχα!].

de malo

Αυτή τη νύχτα 

τζιτζίκια μεθυσμένα 

σαν μεσημέρι... * 

Το μεν γάλα λευκόν∙ το δε μέλι χλωρόν∙ μόνον δε τον της συκής καρπόν ονομάζειν οίδεν 'Ομηρος γλυκερόν∙ αγλαόν δε ουδέ τούτον τολμά καλείν∙ μόνον δε τούτο φυλάττει τω μήλω, και λέγει που των επών τας μηλέας αγλαοκάρπους∙ και ου τούτο μόνον αυτήν, αλλά και τη τάξει κοσμεί. […] και μηλέαι, φησίν, αγλαόκαρποι∙ συκέαι τε γλυκεραί∙ και ελαίαι τηλεθόωσαι.

[...]

Και έστι το μήλον ιδείν μεν ρόδον, οσφρήσασθαι δε μύρον, γεύσασθαι δέ τι άλλο, ή πάλιν αυτό μήλον ούτω και τοσούτον ηδονή τάλλα νικά, και προς τούτο κακείνα μάλλον εικάζεται∙ κάν τις επαινείν εθέλοι τι κατά γεύσιν∙ ή μήλον ερεί πάντως ή μέλι∙ και ταύτα μεν ουν τον 'Ομηρον έπεισε πάντα αγλαόν ονομάσαι τον μηλέας καρπόν.

[...]

και ότι σύκον μεν εν ονείροις δυσοιώνιστον∙ μήλον δε κάν τούτοις ευάγγελον∙ δόξαν γαρ και στέφανον επαγγέλλεται.

Ιωάννου Πρωτόθρονου του Γεωμέτρου, Περί του μήλου (PG 106∙ 848, 852, 853).

*

Ωστόσο, συνιστάται προσοχή, διότι: "Το άωρον μήλον φέρει γαστρικάς διαταράξεις, δια τούτο δε τα μη εντελώς ώριμα και τα υπόξινα μήλα πρέπει να τρώγωνται εψημένα ή βεβρασμένα με ολίγην σάκχαριν" (η πρόσθετη αύτη σημείωσις απ' εδωδά είν' αντλημένη). 




-----
 * Στο motto ένα αρκούντως θερμό ει και θερινό εν μέσω ψύχους χάϊ – κάϊ του Δ.Ι. Αντωνίου (έκδ. Ερμής, Αθήνα 1972 (2η 1981), σ.23).
 

ελευθερία από το εγώ;

Το γρηγοριανό, όπως και το σήμερα λεγόμενο βυζαντινό λειτουργικό μέλος, είναι τέχνη μουσική που αποβλέπει σε ό,τι θα ονομάζαμε ελευθερία από το εγώ: έξοδο από την ατομική τέρψη-συγκίνηση-έξαρση, προκειμένου να κατορθωθεί η μετοχή σε κοινωνία τρόπου κοινής (εκκλησιαστικής) αναφοράς-δέησης-ευχαριστίας.

Αντίθετα, η πολυφωνική μουσική (τέχνη αναμφισβήτητα θαυμαστή σε επιτεύγματα) ανταποκρίνεται κυρίως στη θρησκευτική ανάγκη και απαίτηση: Απευθύνεται στο άτομο για να υπηρετήσει το άτομο, την αισθηματική-ψυχολογική ευαισθησία του ατόμου, τις θρησκευτικές ικανοποιήσεις που ζητάει να καταναλώσει το άτομο – την υποβλητική μεγαλοπρέπεια, τη μυστικιστική ευπιστία, τη μεταρσίωση και συναισθηματική αγαλλίαση.

Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 154-155).





-----
 * Το ερωτηματικό του τίτλου αναφέρεται ακριβώς στην σκοπούμενη αυθαιρεσία που εμπεριέχει η διατύπωση στην δεύτερη παράγραφο. Αναζητούνται τα κριτήρια εκείνα που οδήγησαν την σκέψη σε αυτή την διατύπωση περί 'ανάγκης' και 'απαιτήσεως'. Τί είναι, άραγε, αυτό που ενώ καταξιώνει την δοκιμασία της τέχνης στην πρώτη παράγραφο δεν ισχύει για την οβελισταία στην πεποίθηση του συντάκτη της δεύτερη; Ποιό το κριτήριο, λοιπόν; Ο ίδιος.

εξωτερικές επιφάσεις

Πρώτα ας περιστραφεί καθένας 

- σαν φακίρης! 

(Ν' ανακινείς την ύπαρξη 

πριν την σερβίρεις...) 

Ζυλ Λαφόργκ * 

Το ακαταγώνιστο κύρος της θρησκευτικής εξουσίας το ορέγονται αναπόφευκτα και άτομα που με δυσκολία (ή ουδέποτε) θα κέρδιζαν, με τη δική τους ποιότητα και προσπάθεια, τον σεβασμό των συνανθρώπων τους. Δύσκολο να διαπιστώσει κανείς αν τέτοιου είδους άτομα, ακατάλληλα ή ανάξια για το λειτούργημά τους, καθιέρωσαν (σε όλες σχεδόν τις θρησκευτικές παραδόσεις) τις εξωτερικές επιφάσεις ή τα αντικειμενικά γνωρίσματα που κάνουν αμέσως διακριτό το «σχήμα» του λειτουργού και απαιτητό τον σεβασμό του.

 
Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σ. 38).




----- 
* Στο motto στιχάκι από το ποίημα «Θρηνωδία του Λόρδου Πιερρότου», δοσμένο από τον Γιώργο Κοροπούλη, (Στο άστρο αυτό ακόμη. 9 ποιήματα του Ζυλ Λαφόργκ με τέσσερα σχέδια του Μανώλη Ζαχαριουδάκη, έκδ. εκτός εμπορίου, γκαλερί 'Αστρα, Αθἠνα 1999, σ. 17).

η στάση του Αυγουστίνου

Προτιμότερο να συναναστρέφεσαι 

με μικρότερα 

παιδιά της ηλικίας σου, που είναι 

Αγγελάκια, 

παρά με μεγαλύτερα ή της ηλικίας σου, 

όταν είναι διαβολάκια. *

Η στάση του Αυγουστίνου, σε δυο καίρια θέματα του χριστιανικού προβληματισμού: στην ερμηνεία της λεγόμενης «προπατορικής πτώσης» του ανθρώπου και στην αιτιολόγηση του σταυρικού θανάτου του Χριστού, λειτούργησε πραγματικά σα καταλύτης για μια ριζική μεταβολή νοο-τροπίας του χριστιανικού κόσμου. Ο χριστιανικός Θεός έπαψε να είναι Νυμφίος, εραστής μανικότατος του ανθρώπου, κατανοήθηκε σαν Θεός στυγνής εκδίκησης, αμείλικτος τιμωρός του σύνολου ανθρώπινου γένους, εξ αιτίας του πρωτόπλαστου ζεύγους ανθρώπων που έκανε δυσάρεστη για τον Θεό χρήση της ελευθερίας του.

Και στη συνέχεια ο ίδιος Θεός ταυτίζεται με την εικόνα «σαδιστή πατέρα», αφού δεν διστάζει να θανατώσει με φριχτό θάνατο τον Υιό του, μόνο για να εισπράξει η δικαιοσύνη του ικανοποίηση αξίας ίσης με την προσβολή που τού έγινε. Σαφέστατα οι καταβολές της εφιαλτικής αυτής διαστροφής βρίσκονται στους θεολογικούς αυτοσχεδιασμούς του Αυγουστίνου. Και αν ο κατά τα άλλα «πανάγαθος» Θεός ικανοποιεί με τον σταυρικό θάνατο του Χριστού τη δικαιοσύνη του, γιατί να μη συμπεράνει παραπέρα ο Αυγουστίνος ότι αντίστοιχα και οι δίκαιοι στον παράδεισο ευφραίνονται βλέποντας τον βασανισμό των αμαρτωλών στην κόλαση!

Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 232-233).

-----
* Το motto εκ του Γέροντος Παϊσίου αγιορείτου, Επιστολές (έκδ. Ι.Ησυχ. Ευαγγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσ/νίκης 1994, σ. 27).

μαζί με μένα και ο Αλύπιος

Προτιμότερο στον νέο είναι 

να αγωνίζεται σκληρά, όταν η σάρκα του 

είναι ζωηρή ή όταν είναι πλαδαρή, 

για να αποκτήση ανδρισμό, 

παρά να τραυματίζεται από 

την άτακτη σάρκα του, ή από 

τον χαλαρό γυναικείο χαρακτήρα του ο πλαδαρός, 

δηλαδή από τα γυναικεία συναισθήματα 

και τις χαυνότητες. *

[...] φύγαμε από την εξοχή και επιστρέψαμε στο Μιλάνο.

Μαζί με μένα και ο Αλύπιος είχε αποφασίσει να ξαναγεννηθεί στην πίστη σου. Είχε ήδη ενδυθεί το ρούχο της ταπεινότητας που ταιριάζει στο μυστήριό σου και είχε δαμάσει τόσο το κορμί του, που κατόρθωνε να περπατά ξυπόλυτος στο παγωμένο χώμα της Ιταλίας με ασυνήθιστη τόλμη.

Μάς συντρόφευε και ο μικρός Αδεοδάτος, το παιδί της σάρκας μου, το γέννημα της αμαρτίας μου. Τού είχες δώσει πολλά χαρίσματα. Πλησίαζε τα δεκαπέντε και ξεπερνούσε στην ευφυΐα άνδρες σοβαρούς και σπουδαγμένους. 'Ηταν δικά σου δώρα, Κύριε και Θεέ μου, και σε δοξάζω γι' αυτά, εσένα που δημιούργησες τα πάντα, που έχεις τη δύναμη να δίνεις μορφή στα άμορφα. Γιατί εγώ δεν έβαλα τίποτε δικό μου στο παιδί αυτό, εκτός από την αμαρτία μου. Εσύ, και όχι άλλος, μάς ενέπνευσες να τον αναθρέψουμε σύμφωνα με τον νόμο σου, που κι αυτόν εσύ μάς τον δίδαξες, και όχι άλλος. Είναι δικά σου δώρα, και σε δοξάζω γι' αυτά. [...]

Αυγουστίνου, Εξομολογήσεις, βιβλίο IX, 14 (μτφρ. Φρ. Αμπατζοπούλου, έκδ. Πατάκης, Αθήνα 1997, τ. 2, σσ. 58-59).




-----
* Το motto εκ του Γέροντος Παϊσίου αγιορείτου, Επιστολές (έκδ. Ι.Ησυχ. Ευαγγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, Σουρωτή Θεσ/νίκης 1994, σ. 29).