εταράχθη τα οστά μου

Γυνή πονηρά ανδρί αμαρτωλώ δοθήσεται∙ 

ως πικρά αντίδοτος αυτώ δοθήσεται, 

τους χυμούς των αμαρτιών αναλίσκουσα. *

'Ιασαί με, κύριε, ότι εταράχθη τα οστά μου (Ψλμ. 6,3β). Οστά δε λέγει, ου τα οστά του σώματος, αλλά τας ισχυράς δυνάμεις των λογισμών, αίτινες ως κύματα εταράχθησαν πνεύματι πορνείας κλυδωνιζόμεναι. 'Ωσπερ γαρ εν θαλάσση αρχή και μελέτη των ναυαγίων ο των κυμάτων τάραχος, ούτως εν τη ψυχή αρχή μοιχείας και πορνείας και αμαρτίας ο των λογισμών της διανοίας βορβορώδης τάραχος.

Πρώτον γαρ η ψυχή βορβορούται ταις αισχραίς επιθυμίαις, και ούτως εμπίπτει εις το της πορνείας ναυάγιον.

'Ενθεν ορά τα ηδέα των παθών, εκείθεν τας απειλάς του θεού.

Αλλ’ ώσπερ οι ναύται και οι κυβερνήται, όταν ίδωσιν υπό εναντίων ανέμων αρχομένην ταράττεσθαι θάλασσαν, ταχέως και ανυπερθέτως επί τους λιμένας μεταίρουσι και τον κίνδυνον εκφεύγουσιν, έξω δε απομείναντες κινδυνεύουσιν, ούτως αυτός, τα οστά των λογισμών υπό των ανέμων της φιληδονίας ταραττόμενος, ταχέως επί τον λιμένα της εκκλησίας δράμε, ίνα ακούσης περί σωφροσύνης και αγνείας από των γραφών και των διδασκάλων ότι πόρνους και μοιχούς κρινεί ο θεός, ότι τίμιος ο γάμος (Εβρ. 13,4), ότι λέγει τοις αγάμοις και ταις χήραις ο απόστολος∙ Καλόν αυτοίς εστιν εάν μείνωσιν ως καγώ (Α΄ Κορ. 7,8), ότι απενεχθήσονται τω βασιλεί παρθένοι (Ψαλμ. 44,15), ότι εισίν ευνούχοι οίτινες ευνούχισαν εαυτούς διά την βασιλείαν των ουρανών (Ματθ. 19,12).

Και προ της πορνείας, τα της πορνείας σπέρματα, τα της επιθυμίας τω θεώ εξαγορεύσας ειπέ∙ Ελέησόν με, κύριε, ότι ασθενής ειμι, ασθένειαν φύσεως περικείμενος. 'Ιασαί με, κύριε, ότι εταράχθη τα οστά μου (Ψαλμ. 6,3), τα της ψυχής ενθύμια, εις ασέλγειαν και αμαρτίαν με αιχμαλωτίζοντα∙ 'Οτι ενθύμιον ανθρώπου εξομολογήσεταί σοι (Ψαλμ. 75,11). 'Οτι δε περί των οστέων ου λέγει του σώματος, δηλοί τα εξής. Επάγει γαρ∙ Και η ψυχή μου εταράχθη σφόδρα (Ψαλμ. 6,4α). 'Ινα τοίνυν δείξη ότι ου περί των αισθητών οστέων, αλλά περί των ενθυμίων έλεγε, παραλιπών την σάρκα ψυχής εμνημόνευσε∙ Και η ψυχή μου εταράχθη σφόδρα (Ψαλμ. 6,4α).

Αστέριος ο Σοφιστής, Εκ των υπομνημάτων εις τους ψαλμούς (Ψαλμός ΣΤ', ΒΕΠΕΣ 37, στ. 216,18-217,11).


----- 
* Στο motto αμάρτυρο στην Αγία Γραφή γνωμικό (διότι αν το πούμε «ψαλμικό», ψαλμικό δεν είναι), πιθανώς υπαινισσόμενο το χωρίον Σοφ. Σειρ. 25,16. Εδωδά, ερανισμένο εκ του ιδίου Αστερίου, του και Σοφιστού, ομόφρονος του Αρείου μεν, εκ Καππαδοκίας καταγομένου δε και μαθητού του εν Αντιοχεία Λουκιανού, αλλ' «εκπεσόντος» και «θύσαντος» στους διωγμούς επί Μαξιμίνου... Αστερίου, λοιπόν, του Σοφιστού, Εκ των υπομνημάτων εις τους ψαλμούς (Ψαλμός Γ', ΒΕΠΕΣ 37, σ. 165, 26-27), των αποδοθέντων (ψευδώς) καθ' ολοκληρίαν στον συλλουκιανιστή του, Μέγα Ιερό Χρυσόστομο. Αν και (μετά βεβαιότητος) ο τελευταίος συνέγραψε τα υπομνήματα στους Ψαλμούς δ' έως ιβ', μόνον, σύμφωνα με τις Παρατηρήσεις που δημοσιεύονται εις τα εισαγωγικά του τόμου (ό.π, σσ. 152-153.-Πρβλ. και σσ. 91-92). Ο ίδιος, αυτά σημείωνα.

αντίστασις κατά της αρχής

σπείρας γαρ εν δάκρυσιν, ευφροσύνη θερίζεις *

Ο δε ηγεμών ηνάγκαζεν αυτούς διά να θυσιάσωσιν εις τα είδωλα, αλλ' οι άγιοι ουδόλως αυτό κατεδέχθησαν. Μάλιστα δε ο άγιος Πασικράτης, ότε εφάνη εις αυτόν το είδωλον του Απόλλωνος, υπήγε πλησίον αυτού και το έπτυσεν ειπών ότι αύτη η τιμή πρέπει εις αυτόν. Ευθύς λοιπόν έδεσαν αυτούς με αλύσεις και έρριψαν εις την φυλακήν. 'Εδειχνε δε ο άγιος Πασικράτης ότι έχαιρε διότι τον έδεσαν, όθεν εβάσταζε την αλυσίδα διά τον Χριστόν ως έν χρυσούν ενώτιον ή ένα περιλαίμιον στολισμόν. Επειδή η άλυσις εκείνη ήτον όργανον τού να κοινωνήση με τα πάθη του Χριστού, διά μέσου των οποίων ήλπιζε να σωθή. 'Επειτα έκβαλαν αυτούς από την φυλακήν και τους παρέστησαν πάλιν εις τον ηγεμόνα.

[...]

'Οθεν πλησιάσας εις τον βωμόν ο άγιος θεληματικώς εξήπλωσε την χείρα του διά να την καύσωσι. 'Ελεγε δε προς τον άρχοντα ότι η μεν σαρξ αύτη, επειδή είναι θνητή, διά τούτο και νικάται από την φωτίαν, καθώς βλέπεις, και ακολούθως φθείρεται και αναλύεται∙ η δε ψυχή ούσα άϋλος και αθάνατος και μη έχουσα φύσιν να φθείρεται από τα ορώμενα στοιχεία και πάθη, διά τούτο δεν νικάται, αλλά στέκει ακλινής και ακίνητος, διότι φυλάττεται αυτή διά να ζή εις την ζωήν την αιώνιον.

Εκ του Συναξαριστού Απριλίου (κδ΄) του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου. Ο ίδιος.


----- 
* Στο motto ένα στιχάκι από το Κοντάκιο του αγίου Γεωργίου, όστις θα εώρταζε την εχθές, αν δεν ήτο μεθαύριο το του Κυρίου Πάσχα, οπότε μεταφέρεται η εορτή. Ωστόσο, το εύχομαι σε όλους.

ένας αλλιώτικος διάλογος

[…] θέλοντας να Τον κάνω [ενν. Εκείνον, δηλ. τον Ιησού, τον λεγόμενον Χριστό] να κουραστεί, τού άρπαξα (τον Λάζαρο) και τόν οδήγησα σ' εσένα, αδελφέ μου 'Αδη.

Και ησύχασα, νομίζοντας πως δεν μπορεί να τόν αρπάξει από τα χέρια σου. Και μετά από τέσσερις ημέρες, ήρθε, δεν ξέρω πώς, ή γιατί κοιμόσουν, ή είχες ασχολίες σε άλλους τόπους, και τον άρπαξε από εσένα (πρβλ. Ιω. ια' 1-44).

Τού λέει -τότε- ο 'Αδης:

- Εκείνος είναι, που τότε άρπαξε τον Λάζαρο (και τον ανέστησε); Εάν είναι Εκείνος, ελέησέ με, μη Τον οδηγήσεις εδώ. Εκείνος είναι μέγας. Εκείνου η φωνή και μόνο (με κατέπληξε) και με καταπτόησε και παρέλυσε τη δύναμή μου. Τη φωνή Του -και μόνο- δεν μπόρεσα να υποφέρω και μού λες να κλείσω τον 'Ιδιο εδώ (για να κατακλιθεί); Μη γένοιτο, ελέησέ με, εγώ δεν μπορώ Αυτόν να Τον υποδεχτώ εδώ.

Εάν Εκείνος έρθει εδώ και αυτούς που έχω εδώ (έγκλειστους), θα τούς βγάλει έξω. Εγώ, αδελφέ, τότε, το σώμα του Λαζάρου το κατασάπισα, έχοντάς τον ασφαλισμένον. Είχε αρχίσει ήδη να μυρίζει άσχημα (και να εκπέμπει δυσωδία), και άρχισαν να διαλύονται οι αρθρώσεις των μελών του και τον κατακυρίευσα τελείως. Και όταν ήρθε Εκείνος στη θύρα μου και τον φώναξε δυνατά "έλα έξω" (πρβλ. Ιω. ια' 43) (ήταν η φωνή Του φοβερή και σείσθηκε η άβυσσος και τρόμαξε η γη κι' εγώ ο ίδιος παρέλυσα από τον φόβο μου, και μού έφυγαν τα μυαλά και δεν είχα τη δύναμη να σηκωθώ και να κλείσω τις θύρες, ούτε και μπόρεσα να τον κράτησω. Και την ώρα που ακουγόταν η φωνή Του) αυτός ο σαπισμένος Λάζαρος ξέφυγε από τους κόλπους μου πηδώντας (από το μνήμα) όπως το λιοντάρι που τρέχει από το σπήλαιο για το κυνήγι, κι όπως πετά ορμητικά ο αετός, και αφήνοντας, σε ριπή οφθαλμού, κάθε αδυναμία. (Και εσύ λες να υποδεχτώ Αυτόν εδώ;). Δεν μπορώ να Τον κλείσω. (Δεν μπορώ, σού λέω, Διάβολε, να Τον δεχτώ εδώ. Πήγαινε και κάνε ό,τι θέλεις).

Τού λέει ο Διάβολος:

- Δειλέ και άνανδρε και ολιγόψυχε, σ' εμένα έκανε τόσα κακά και δεν αναχώρησα από τον κόσμο, και δεν έπαψα να πολεμώ τους ανθρώπους, κι εσύ με ένα κακό που έπαθες από Αυτόν, δειλιάζεις (και τρέμεις);

[...]

Ευσεβίου Αλεξανδρείας, Είπε ο διάβολος προς τον 'Αδη... κι αυτός τού απάντησε... (μτφρ. Γ. Μαυρομάτης, έκδ. Τέρτιος, Κατερίνη 2009, σσ. 11-13).



----- 
Εντός της αγγύλης δική μου υπόμνηση, εντός παρενθέσεων παραθέματα από δεύτερη και τρίτη παραλλαγή του σωζόμενου λόγου, κατά την διάκριση του μεταφραστού. Ο ίδιος.

η ταπεινοφροσύνη των Ευαγγελίων

'Οταν μιλούσες 

στ' αγριολούλουδα ο Θεός 

σ' άκουγε μόνο *

Η πηγή που κυλάει ήσυχη και διάφανη στα Ευαγγέλια, μοιάζει στις Επιστολές του Παύλου να ταράζεται και ν' αφρίζει. 'Ετσι τουλάχιστο μού φαίνεται εμένα. Μπορεί και νάναι η δική μου έλλειψη αγνότητας, που με κάνει να βλέπω αναταραχές. Γιατί πώς είναι δυνατό αυτή η έλλειψη αγνότητας να μη μολύνει και το καθάριο; Εγώ πάντως σα να διακρίνω εκεί μέσα πάθος ανθρώπινο και έπαρση ή οργή, πράγματα που δεν εναρμονίζονται με την ταπεινοφροσύνη των Ευαγγελίων. Σα να υπάρχει εκεί ένας τονισμός του προσώπου, ο οποίος μάλιστα προβάλλεται σα θρησκευτική πράξη, πράγμα ξένο προς τα Ευαγγέλια. Θάθελα να ρωτήσω –και είθε να μην είναι τούτο βλασφημία- «Τί θάλεγε άραγε ο Χριστός στον Παύλο;». Αλλά εδώ βέβαια θα μπορούσε κανείς δικαιολογημένα ν’ απαντήσει: «Και τί δουλειά έχεις εσύ με τούτα; Δε νοιάζεσαι καλύτερα για τη δική σου ευπρέπεια; Στην κατάσταση που βρίσκεσαι, δεν είσαι σε θέση να καταλάβεις ποιά μπορεί να είναι εδώ η αλήθεια».

Στα Ευαγγέλια –έτσι θαρώ- είναι τα πάντα πιο λυτά, πιο ταπεινά, πιο απλά. Μόνο καλύβες συναντάς. Στον Παύλο, μια εκκλησία. Εκεί όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, κι ο ίδιος ο Θεός, άνθρωπος κι αυτός. Στον Παύλο υπάρχει κιόλας κάτι σαν ιεραρχία. Τιμές και αξιώματα. Είναι σάμπως η ΟΣΦΡΗΣΗ μου, που μού τα λέει τούτα.

Wittgenstein, Πολιτισμός και αξίες (μτφρ. Μ. Δραγώνα-Μονάχου & Κ. Κωβαίου, έκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000, σσ. 55-56).



----- 
* Στο motto το χάϊ – κάϊ του Δ.Ι. Αντωνίου (έκδ. Ερμής, Αθήνα 1972 (2η 1981), σ.36)

θεοκρεμμάστου σταυρού

ΜΟΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥ ΘΕΟΚΡΕΜΜΑΣΤΟΥ

α 

Νέφος η σάρκα 

κι ο Φώτος εν ασκήσει 

στο Σταυροβούνι. 

β 

Το κομποσχοίνι 

περίβλεπτη συνήθεια 

εντέλει 'Ερως. 

[Κύπρος 1989]

π. Παναγιώτη Καποδίστρια, από τα «Εαρινά Ελάχιστα» της συλλογής 'Οταν ο σπηλαιοκτήτης έρθει (έκδ. Αίολος, Αθήνα 1995, σ. 36).


----- 
* Περισσότερα για την Μονή Σταυροβουνίου στην Κύπρο, εδωδά!