η εσχάτη απελευθέρωσις

Η πιο πολλή εντύπωση που μού έκαμε ήταν
που έβλεπα όλα τ' αγόρια των 18 χρονών
να είναι κοπέλες καμωμένα,
με ξυρισμένο το μουστάκι για να μπορέσουν να περάσουν.
Δυστυχώς όμως όλα αυτά τα έπιασαν τελευταία
και λάβανε τον πιο σκληρό θάνατο.*

- Από Χαλδαίων μέχρι αλχημιστών και Ψελλού Μιχαήλ και μέχρι Ροΐδου Εμμανουήλ, πόσα τα ετή;
- Μία μόνο στιγμή.
- Και από Ροΐδου μέχρι Μπόρχες Λουίς Χόρχε;
- Ούτε λεπτότατον.
- Και αυτού η μεταμόρφωσις πότε συνέβη;
- Απέραντος της Αρκαδίας ο χρόνος.
- Αριστοτέλης και Ροβεσπιέρος και Ουλιάνοφ, ποίας πόλης πολίτες;
- Της αυτής;
- Το όνομά της;
- Αθήνα καλείται συχνάκις, επίσης Παρίσι, ενίοτε δε και Πετρούπολη.
- Πότε έκαστο όνομα προτιμάται;
- Άνοιξη, θέρος, φθινόπωρο.
- Και άλλα διαθέτει ονόματα;
- Σπανίως, Βαρκελώνη καλείται· ενδομύχως.
- Πότε αυτό;

- Όταν Αλαμανία βρυχάται, υπό το πέπλο της νύχτας.
- Μόνον εξ Ευρώπης της πόλεως ονόματα;
- Μίαν ημέρα του έτους, καλείται Υόρκη.
- Διατί;
- Νικόλαος Κάλας εκεί μεγαλούργησε.
- Τί ήτο αυτός;
- Μαξιμιλιανού το διαφεύγον υπόλοιπον.
- Μακρύ το από Ιθάκης μέχρι Δουβλίνου ταξίδιον;
- Εν ημερόνυκτο, μόλις.
- Από ασμάτων Άσματος μέχρι Ρωμανού μελωδίες, πόσος ο χρόνος;
- Ουκ έστιν χρόνος.
- Και από Ρωμανού μέχρι Καβάφη ποιήματα;
- Οι ολίγες, πρωΐας και εσπέρας ενδιάμεσες ώρες.
- Και από Άσματος μέχρι Σεφεριάδου τα σκαριφήματα;
- Αιώνες αμηχανίας, άπειροι.
- Πότε δημοκρατίας η έναρξη;
- Μεταρρυθμίσεις Κλεισθένους ως αρχή μνημονεύονται.
- Άρα, Ελλήνων εφεύρημα;
- Οτάνης, ο Πέρσης, προ δεκαετίας την ιδέα εξέθεσε.
- Πόσον η δημοκρατία διαρκεί εν Αθήναις;
- Ολίγον· μόνο πολίτευμα Σπάρτης μακροημέρευσε.
- Έλλην ο Μέγας Αλέξανδρος;
- Του παλαιού χρόνου -του προ δημοκρατίας και πόλεως- θλιβερό αναβλάστημα.
- Από Τζακ του καβαλάρη μέχρι Αντωνίου του έγκλειστου, και εκείθεν μέχρι Μάρκος του αρνησιάρχοντος, πόσος ο χρόνος;.
- Όλος μία στιγμή, φευγαλέα.
- Ήτις;
- Η ουτοπία της εκ των κάτω αναπλάσεως.
- Από Υπατίας μέχρι Αβερρόου, πόσοι αιώνες;
- Μία στιγμή.
- Έστω, αλλά αυτή μακρυτέρα του ανθρώπινου βίου.
- Ουχί κατ' ανάγκην.
- Πώς άλλως;
- Θεολόγος Γρηγόριος έδειξε, νησίδες του χρόνου αθέατες, όπου ανθρώπινος βίος και αιώνων μακρύτερος.
- Εις ποίαν θάλασσαν τούτες ευρίσκονται;
- Της Ιστορίας, καλείται η θάλασσα.
- Γνωρίζεις των νησίδων το γεώγραφο στίγμα;
- Ο αυτός Γρηγόριος, τραγωδία Ευριπίδου επί μίας ανέστησε.
- Χριστός πάσχων, του δράματος όνομα;
- Γραφή πασχουσα, κατά τους χρόνους εκείνους.
- Της νησίδος το όνομα;
- Ερημόλαλη.
- Πού ευρίσκεται αύτη;
- Στον καιρό της ανέχειας.

Κώστας Βούλγαρης, Στον καιρό της ανέχειας. Ερημόλαλες ιστορίες και εξουσίες (έκδ. Βιβλιόραμα, εκτός εμπορίου, Αθήνα 2017, σσ. 84-86).

-----
* Στο motto απόλογος απο ενθύμημα νεαρής μικρασιάτισσας εκ της επιτομής Έλλη Παπαδημητρίου, Κοινός λόγος (έκδ. Θέατρο του Νέου Κόσμου, Αθήνα 2004, σ. 44).