για το κάλλος και τον καλλωπισμό ξανά

Θα μπορούσαμε, χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής να παραθέσουμε, εντελώς σχηματικά σειρά διαφορών και αντιθέσεων, μεταξύ αυτών των δύο μεγεθών. Το Κάλλος είναι μια δίψα αγάπης που συνοδεύεται από επίμονες απαρνήσεις· ο καλλωπισμός συνιστά μια τεχνική διαδικασία, που χρειάζεται μόνο χρηματική άνεση· το πρώτο ελευθερώνει, ο δεύτερος βασανίζει· το πρώτο μεταμορφώνει, ο δεύτερος παραμορφώνει· το πρώτο εικονίζει, ο δεύτερος μορφάζει· το πρώτο σώζει, ο δεύτερος εμπαίζει. Το πρώτο απαιτεί την άσκηση, ο δεύτερος εξαντλείται στην ηδονή· το πρώτο καλλιεργεί την πνευματική αίσθηση, ο δεύτερος εκτρέφει τις σαρκικές αισθήσεις· το πρώτο προσκαλεί προς θαυμασμό, ο δεύτερος προκαλεί προς ακολασία· το πρώτο υψώνει προς τον απαθή έρωτα, ο δεύτερος παρακινεί προς τον εμπαθή ερωτισμό· το πρώτο συνυφαίνεται με το δημιουργικό, ο δεύτερος προς το κατασκευασμένο· το πρώτο οδηγεί προς το αυθεντικό, το δεύτερο παραμένει επίπλαστο· το πρώτο είναι τέχνη του Θεού, ο δεύτερος είναι τεχνική του ανθρώπου· το πρώτο –το Κάλλος- ελκύει προς τον προσωπικό Θεό, ο δεύτερος –ο καλλωπισμός- εγκλείει στον αυτοθεοποιηθέντα, ή μάλλον αυτοειδωλοποιηθέντα, άνθρωπο.

π. Μιχαήλ Καρδαμάκης, Μαθητεία στην ομορφιά. Φιλοκαλικές δοκιμές (έκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2007, σσ. 193-194).