μοιρολόγια: άνερ, απ' αιώνος νέος ώλεο, καδ δε με χήρην λείπεις εν μεγάροισι

"πλησίον δε των πυλών απήντησαν (τον Πρίαμον) άγοντα τον νεκρόν ('Εκτορα). πρώται τούτον τιλλόμεναι έκλαιον η προσφιλής σύζυγος και η σεβαστή μήτηρ, (710) πηδήσασαι επάνω εις την καλλίτροχον άμαξαν, απτόμεναι της κεφαλής (του αδικοχαμένου). κλαίων δ' ίστατο πέριξ ο όμιλος. και λοιπόν καθ' όλην την ημέραν μέχρι της δύσεως του ηλίου προ των πυλών θα ωδύροντο τον 'Εκτορα χύνοντες δάκρυα, αν μη εκ του δίφρου έλεγεν ο Πρίαμος προς τον λαόν∙

«Υποχωρήσατε εις τας ημιόνους προς χάριν μου, ώστε να διέλθωσιν∙ έπειτα δε θα κορεσθήτε κλαυθμού, αφού φέρω (αυτόν) εις τον οίκον».

Ούτως είπεν, εκείνοι δε διεχωρίσθησαν και υπεχώρησαν εις την άμαξαν. αφού δ' ούτοι εισήγαγον εις τον περίφημον οίκον, εκείνον μεν έπειτα έθεσαν εν κλίνη καλοτρυπημένη, πλησίον δ' εκάθισαν αοιδούς (720) ως εξάρχους θρήνων, οι οποίοι θρηνώδες άσμα εθρήνουν, εστέναζον δε προσέτι αι γυναίκες. μεταξύ δε τούτων η λευκώλενος Ανδρομάχη έκαμνεν αρχήν θρήνου, έχουσα μεταξύ των χειρών την κεφαλήν του ανδροφόνου 'Εκτορος∙

«'Ανερ, νέος εχάθης από την ζωήν, χήραν δε με αφίνεις εν τω οίκω [...] εις εμέ δε μάλιστα θλιβεραί λύπαι διαρκώς θα μένωσι. διότι θνήσκων δεν μοι εξέτεινας τας χείρας εκ της κλίνης, ουδέ μοι είπες συνετόν τινα λόγον, τον οποίον πάντοτε νυχθημερόν ήθελον ενθυμείσθαι χύνουσα δάκρυα»". (Ω 709-726, 742-745

Ο θάνατος του επισκόπου (κατά το Ω 729) 'Εκτορα είναι το τελευταίο επεισόδιο της Ιλιάδος.


[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"αγχού δε ξύμβληντο πυλάων νεκρόν άγοντι.

πρώται τον γ' άλοχός τε φίλη και πότνια μήτηρ

τιλλέσθην, επ' άμαξαν εύτροχον αίξασαι,

απτόμεναι κεφαλής∙ κλαίων δ' αμφίσταθ' όμιλος.

και νυ κε δη πρόπαν ήμαρ ες ηέλιον καταδύντα

'Εκτορα δάκρυ χέοντες οδύροντο προ πυλάων,

ει μη αρ' εκ δίφροιο γέρων λαοίσι μετηύδα∙

«είξατέ μοι ουρεύσι διελθέμεν∙ αυτάρ έπειτα

άσεσθε κλαυθμοίο, επήν αγάγωμι δόμονθε∙»

ως εφαθ', οι δε διέστησαν και είξαν απήνη.

οι δ' επεί εισάγαγον κλυτά δώματα, τον μεν έπειτα

τρητοίς εν λεχέεσσι θέσαν, παρά δ' είσαν αοιδούς

θρήνων εξάρχους, οι τε στονόεσσαν αοιδήν

οι μεν δη θρήνεον, επί δε στενάχοντο γυναίκες∙

τήσιν δ' Ανδρομάχη λευκώλενος ήρχε γόοιο

'Εκτορος ανδροφόνοιο κάρη μετά χερσίν έχουσα∙

«άνερ, απ' αιώνος νέος ώλεο, καδ δε με χήρην

λείπεις εν μεγάροισι∙

[...] εμοί δε μάλιστα λελείψεται άλγεα λυγρά.

ου γαρ μοι θνήσκων λεχέων εκ χείρας ορέξας,

ουδέ τι μοι είπες πυκινόν έπος, ου τε κεν αιεί

μεμνήμην νύκτας τε και ήματα δάκρυ χέουσα»".

αγχού πυλάων = πλησίον μεν των πυλών, εκτός δε της πόλεως

είξατε ουρεύσι = υποχωρήσατε, τ.έ. κάμετε θέσιν, τόπον

τρητοίς εν λεχέεσσι = η νεκρική αύτη κλίνη βεβαίως ήτο πολυτελεστέρα της εν 589 αναφερομένης. Επί ταύτης έμεινεν ο νεκρός εκτεθειμένος μέχρι της ταφής.

τρητοίς = καλοτρυπημένοις. ίνα διά των οπών περάσωσι τους ιμάντας τους υποβαστάζοντας τα στρώματα.

λέχος και λέκτρον = κλίνη, στρώμα. Εκ ρ. λεχ του λέγω = πλαγιάζω

θρήνων εξάρχους = κατηγορούμενο του αοιδούς. Τοιούτους εξ επαγγέλματος θρηνωδούς δεν αναφέρει αλλαχού ο 'Ομηρος. πρβλ. ω 60 εξ. Σήμερον [1893] πολλαχού της Ελλάδος επί μισθώ θρηνούσιν αι μυρολογήτραις.

απ' αιώνος ώλεο = κατά βραχυλογίαν ελέχθη. = απ' αιώνος οίχεο ολλύμενος. – Το περιεχόμενον των θρήνων των αοιδών φαίνεται ότι ήτο γενικόν, αποβλέπον λ.χ. τας πολεμικάς του ήρωος πράξεις. οι δε θρήνοι των γυναικών είναι ειδικώτεροι, αποβλέποντες την εκάστοτε θρηνούσαν και τας προς τον νεκρόν σχέσεις αυτής. Εκ του κειμένου (πρβλ. 723, 746) δεν εξάγεται, ότι οι θρήνοι ούτοι ήδοντο. – Εν τω θρήνω της Ανδρομάχης εξαίρεται τούτο, ότι θανόντος του 'Εκτορος η γυνή αυτού, το τέκνον και πάντες οι πολίται απώλεσαν τον μόνον προστάτην [επίσκοπον] και πρόμαχον.

εμοί δε μάλιστα = διά τούτων επανέρχεται η θρηνούσα εις την εαυτής τύχην, αφ' ης ωρμήθη.

λελείψεται = διαρκή παριστάνει την έννοιαν

πυκινόν έπος = συνετόν λόγον, ο οποίος ως εκδήλωσις της τελευταίας θελήσεως παρηγορίαν τινά ήθελε παρέχει αυτή εν τη χηρεία.

 (απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.