Στη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων που προηγήθηκαν της εμφάνισης του Ισλάμ, η ρωμαϊκή και στη συνέχεια η βυζαντινή Αυτοκρατορία, μαζί με την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών, αποτελούσαν, αυτές οι δύο, τον «πολιτισμένο κόσμο», «τους δύο οφθαλμούς στους οποίους ο Θεός εναπόθεσε το καθήκον να φωτίζουν τον κόσμο», όπως έγραφε ένας Πέρσης Αυτοκράτορας στον Βυζαντινό ηγεμόνα. «Με αυτές τις δύο μεγάλες αυτοκρατορίες, πρόσθετε, ελέγχονται οι ταραχοποιοί και πολεμοχαρείς λαοί και, γενικά, οργανώνεται και κυβερνάται η ζωή των ανθρώπων». Στην πραγματικότητα, το Ιράν αποτέλεσε το πρότυπο της πολιτικής, στρατιωτικής και ιδεολογικής αναδιοργάνωσης της ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στη χιλιόχρονη εξέλιξη, το τέλος της οποίας σφραγίζεται από τον ολοκληρωτισμό της όψιμης (?) ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το πρότυπο του κράτους των Σασσανιδών έπαιξε αποφασιστικό ρόλο και κατέκτησε κεντρική θέση. Η Περσία είναι η πρώτη που εφάρμοσε τον ιεροποιημένο αυταρχισμό.
Από την Περσία προέρχονται οι περίπλοκες τελετουργίες της λατρείας του Αυτοκράτορα. Ο Λακτάντιος κατηγορούσε τον Αυτοκράτορα Γαλέριο ότι είχε εισαγάγει τις τελετουργίες και τα έθιμα των Περσών στη ρωμαϊκή επικράτεια (42).
Πράγματι, η επιρροή του κράτους των Σασσανιδών στον μετασχηματισμό του ρωμαϊκού αυτοκρατορικού καθεστώτος αρχίζει με τους Ιλλυριούς αυτοκράτορες (τον Αυρηλιανό, που πέθανε το 275, και τον Διοκλητιανό, 284-305) και θα διαρκέσει μέχρι τις τελευταίες ημέρες της βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
[Σημ. 42. Λακτάντιος: De mortibus persecutorum 21, 2-3: «Μετά την ήττα των Περσών, των οποίων το τελετουργικό και το έθιμο είναι να παραδίνονται οι άνθρωποι σαν σκλάβοι στους βασιλείς τους, και για τους βασιλείς να χρησιμοποιούν τον λαό τους σαν υπηρέτες τους, αυτός ο εγκληματίας (ο Γαλέριος) θέλησε να εισαγάγει μια παρόμοια συνήθεια στο ρωμαϊκό έδαφος. Μετά τη νίκη του, την εκθείαζε χωρίς αιδώ...»].
Κώστας Παπαϊωάννου, Η κληρονομιά του Αλεξάνδρου (μτφρ. Χριστίνα Σταματοπούλου, έκδ. Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα 2013, σσ. 61-62).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου