Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016

μόνη δε η αμαρτία και περί θελήματος



θ΄ Περί πάθους.
Πάθος εστί φυσικόν κίνησις φύσεως παθητική του πάσχοντος. Ήτις της μεν φύσεώς εστιν ενέργεια, πάθος δε τού, περί ό η ενέργεια, οίον γένεσις, χαρά, λύπη, αγωνία, αδημονία, φόβος, όκνος, κόπος, ύπνος, ηδονή, πόνος, θυμός, επιθυμία, τομή, ρεύσις και φθορά και τα τοιαύτα.
Ταύτα και τα τοιαύτα πάθη φυσικά εισι και αδιάβλητα ουκ εφ' ημίν όντα. Μόνη δε η αμαρτία παρά φύσιν εστίν εκούσιον και αυθαίρετον της ψυχής πάθος κάκιστον και φθορά.


*

ι΄ Περί θελήματος.
Θέλησις εστι φυσική λογική όρεξις. Και πάλιν θέλησις εστι φυσική λογική και αυτεξούσιος ορεκτική του νού κίνησις.
Τα μεν γαρ άλογα ουκ αυτεξουσίως κινείται προς όρεξιν· φυσικώς γαρ κινουμένης εν αυτοίς της ορέξεως μή έχοντα επιστατούντα τον λόγον άγονται υπό της φύσεως, τη ταύτης ορέξει ηττώμενα.
Όθεν ευθέως ορμά προς την πράξιν, ει / μή υφ' ετέρου κωλυθή. Διό ουκ αυτεξούσιά εισιν, αλλ' υπεξούσια.
Η δε λογική φύσις εξουσίαν έχει υποκύψαι τη φυσική ορέξει και μη υποκύψαι αλλά νικήσαι, και δηλοί η φύσις ζωής έφεσις φυσική ούσα και υποκύπτουσα τω λόγω· πολλοί γαρ ταύτην τω ηγεμόνι λόγω νικήσαντες εκουσίως εχώρησαν προς τον θάνατον και τροφής όρεξιν ανεβάλοντο και ύπνου και των λοιπών, άγοντες την φύσιν τω αυτεξουσίω λόγω, ουχ υπό ταύτης αγόμενοι.
Ώσπερ ουν η φυσική όρεξις πάση αισθητική φύσει έγκειται, ούτως η αυτεξουσιότης πάση λογική φύσει έγκειται· παν γαρ λογικόν αυτεξούσιον, και τούτο εστι το κατ' εικόνα θεού.
Θέλησις ουν εστι φυσική ή λογική και αυτεξούσιος ορεκτική δύναμίς τε και κίνησις.
Τα δε τη θελήσει υποκείμενα, ων εφίεται η θέλησις, λέγονται θελήματα γνωμικά· οικεία γαρ γνώμη ορμά προς την τούτων χρήσιν ο νους αυτεξούσιος ων.
Ταύτα δε εισιν οίον φαγείν – μη φαγείν, πιείν – μη πιείν, οδεύσαι – μη οδεύσαι, γήμαι – μη γήμαι και τα τοιαύτα, άτινα εφ' ημίν εισιν, άτινα και αυτά δυνάμεθα και τα αντικείμενα αυτοίς.


Ιωάννης ο Δαμασκηνός, «Εισαγωγή δογμάτων στοιχειώδης» (εν Διαλεκτικά, έκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 1978, σσ. 30-32).

Δεν υπάρχουν σχόλια: