και έχει κολόνες ιβ΄

Και έτρωγεν αυτός ο άγιος κάππαριν ωμήν.*

Αναμέσον δε τριών βουνών κείται το άγιον μοναστήριον, εκκλησία ωραιοτάτη και περιφανής· έναι και μολυβοσκέπαστη και έχει κολόνες ιβ΄ μαρμαρένιες ωραιότατες.

Περί των κολόνων

Και εις πάσαν κολόνα έχει όλου του χρόνου των αγίων, όσους έχει το συναξάρι, τα λείψανα βαλμένα με τέχνη μέσα εις τες κολόνες. Και πάσα κολόνα έχει μίαν εικόνα και πάσαν εικόνα έχει τους αγίους όλους ιστορισμένους καταλεπτώς, μάρτυρας και ιερομάρτυρας, αρχιερείς και ιερείς, οσίους τε και οσιομάρτυρας, άνδρας τε και γυναίκας. […] Και αυτές οι κολόνες, οπού έχουν τα άγια λείψανα μέσα, είναι βουλλωμένες με χρυσές βούλλες από τον καιρόν αυτού του βασιλέως Ιουστινιανού, οπού έκτισε το αυτό μοναστήριον.

*

Και πλησίον των δύο χορών, ήγουν εκεί όπου ψάλλουν οι πατέρες εις τον ναόν μέσα, έχει μίαν εικόνα μεγάλη και έναι εις την μέσην η υπεραγία Θεοτόκος ζωγραφισμένη πάνυ ωραία και γύροθεν της εικόνος έχει όλες τες εορτές αυτής ιστορισμένες. Και λέγουν τινές ότι αυτή η εικόνα ελάλησε τινός καλογήρου. Άπτει έμπροσθεν αυτής της εικόνος κανδήλι ένα ακοίμητον, ομοίως και εις την εικόνα της Υπαπαντής έτερον κανδήλι ακοίμητον. Και εκ δεξιών της Αγίας Βάτου έναι μέσα εις τον τοίχον τα λείψανα των αγίων πατέρων, ήγουν των αββάδων των εν Σινά και Ραϊθού αναιρεθέντων υπό βαρβάρων ανθρώπων [...]

*

Εβουλήθη δε [ενν. ο βασιλεύς Αλέξανδρος ο Μακεδών] να εβγάλει και το χώμα να κάμει τόπον να σμίξει την Ερυθράν Θάλασσαν με την άλλην θάλασσαν, όπου έναι εις το μέρος της Παλαιστίνης γής και του Γαζίου. Και έναι απαυτού έως την χώραν του Γαζίου τριών ημερών διάστημα. Λοιπόν ο Θεός δεν ήθελε να γένει το έργον τούτο, ήγουν να ενωθούν οι δύο θάλασσες, και αφήκεν αυτήν την βουλήν ο Αλέξανδρος και υπήγε και επολέμησε τόπους πολλούς και έλαβεν αυτούς.

*

Και αυτού εις το όρος απάνω ανέβαιναν οι καλόγεροι και είδαν εις το μοναστήρι του Αγίου Ηλίου του προφήτου πως άναψεν ως κάμινος όλον το μοναστήρι και εσέβησαν μέσα και ουκ εφλογίσθησαν.

και εγένετο βασιλεύς του ματαίου βίου
και την ψυχήν του εζημίωσεν.**

Σ. Καδά, Προσκυνητάρια του αγίου και θεοβάδιστου όρους Σινά από δέκα ελληνικά χειρόγραφα 16ου-17ου αι. (έκδ. Ιδρύματος Όρους Σινά, Αθήνα 2003, σσ. 75-76, 76-77, 79-80, 83). Αποσπάσματα εκ της «Διηγήσεως περί του όρους Σινά» κατά το χειρόγραφο Μεγίστης Λαύρας Μ 39.20 – Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 83), ενώ το δεύτερο, για τον Μεγαλέξανδρο, είναι εκ του χειρφ Δοχειαρίου Φ. 393.2 (ό.π., σ. 223).

και έναι η λάρναξ μαρμαρένια

Και αποκάτωθεν είναι η Ζωοδόχος Πηγή
και αποδεκεί έτρεχεν ένα καιρόν το λάδι.*

Και μέσα το άγιον βήμα έναι ιστορισμένον μετά ψηφίου η αγία Μεταμόρφωσις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Και εις τα βημόθυρα έναι κολόνες πάγχρυσες και έναι ζωγραφισμένος ο Χριστός, ο μέγας Αρχιερεύς, και η Θεοτόκος και ο προφήτης Μωυσής και η αγία Αικατερίνα. Και εις το δεξιόν μέρος του βήματος στέκει η λάρναξ της αγίας Αικατερίνης και έχει το άγιον λείψανον μέσα και βρύει μύρον πάντοτε· και έναι η λάρναξ μαρμαρένια.

*

Το δε όρος της Αγίας Αικατερίνης έναι υψηλότερον παρά όλα. Εκεί άνωθεν ήτον το λείψανόν της χρόνους τ΄ και εβλέπαν το δύο άγγελοι και όταν το εκατέβασαν κάτω εις το καθολικόν, ώ του θαύματος! επροτύπωσεν το κορμίν της εις την πέτραν, ώσπερ μία γυναίκα. Και έναι και η εκκλησία της απάνω οπού ιερουργούν οι πατέρες.

Και παρέμπροσθεν είναι το Βεελφεγώρ,
όπου έκαψαν οι Εβραίοι το ασήμιν τους και χρυσίον.**

Σ. Καδά, Προσκυνητάρια του αγίου και θεοβάδιστου όρους Σινά από δέκα ελληνικά χειρόγραφα 16ου-17ου αι. (έκδ. Ιδρύματος Όρους Σινά, Αθήνα 2003, σσ. 87, 89). Αποσπάσματα κατά το χειρόγραφο Ιβήρων 535.22 – Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 88-89) και το δεύτερο, ομοίως (ό.π., σ. 90).

οπίσθια Θεού μου

εικόνα δε ολόγυρα λεπτότατα γραμμένη *

Του τέμπλου τα παραστατά όλά 'ναι χρυσωμένα,
[μ]ε τέχνην ευμορφώτατη είναι εκεί βαλμένα
τ[α αγ]ιοβημόθυρα ασημοχρυσωμένα,
με ιστορίαν λεπτότατην είναι ζωγραφισμένα.

*

Στες κολόνες ανάμεσα ευρίσκουνται καθέδρες
οπού στέκουνται μοναχοί αυτείνοι <οι> πατέρες.
Και κάτωθεν στο έδαφος είναι μετά μαρμάρων,
λεπτοτεχνουρ<γο>κάμωτον που δεν ευρίσκεται άλλον.

*

Απέξω εις την εκκλησιάν αυτείνη την μεγάλην
βρίσκεται ωραιότατον του Μωυσή πηγάδι.
Εκεί στο γύρον της πηγής, λέγω εις το πηγάδι,
ο Μωυσής εφύτευσεν ροδία μία μεγάλη·
βλαστάνει έως την σήμερον, καρποδοτεί και θάλλει,
στον κόσμον δεν ευρίσκεται παλαιότερη άλλη.
Με μέτρος δίδει τον καρπόν, ως είν' απεσταλμένη,
'που τον καιρόν του Μωυσή, οπού 'ναι φυτεμένη.
Και θαύμα θέλεις το ιδεί στα ρόδια οπού φέρει,
εις μέτρον γίνουνται και αυτά όσοί 'ναι καλογέροι·
όσοι λοιπόν ευρίσκουνται στου Μωυσή την μνήμην,
τόσα δε ρόδια γίνουνται να τά 'χουσιν εκείνοι.

*

Εκεί [ενν. στην Αγίαν Κορυφή] εδέχθην Μωυσής τας πλάκας γεγραμμένας,
σαράκοντα ενήστευσεν νύκτας τε και ημέρας·
και[ι όλ]ος αλλοιώθηκε στην άνω θεωρίαν
και [ό]λος δε ευφραίνετον εις του Θεού ομιλίαν.
Εκεί [ήκ]ουσεν και είδεν γαρ οπίσθια Θεού μου,
οπί[σ]θια δε νόει γαρ σάρκωσιν του Χριστού μου.

*

Περβόλιν ωραιότατον με δενδρικά περίσσα,
ευτρεπισμένα εύμορφα, σα νά 'ταν κυπαρίσσα:
ελιές, μηλιές και απιδιές, κλήματα και νεράντζα,
στον κόσμον δεν ευρίσκονται ωσάν εκείνα άλλα.

Εκεί σιμά ευρίσκεται κάστρο των Μουσουλμάνων,
Σουέσι [= Σουέζ] ονομάζεται, καθώς τ' αναθιβάνω [= διηγούμαι]·
εκεί ξεφορτώνουσι μέρος δε τα καράβια,
που φέρνουσι σπετζερικά [= εδέσματα, τρόφιμα] πάσα λογής μπαχάρια.**

Σ. Καδά, Προσκυνητάρια του αγίου και θεοβάδιστου όρους Σινά από δέκα ελληνικά χειρόγραφα 16ου-17ου αι. (έκδ. Ιδρύματος Όρους Σινά, Αθήνα 2003, σσ. 95, 96, 97, 98, 99). Αποσπάσματα εκ του Προσκυνηταρίου του αγίου και θεοβαδίστου όρους Σινά και Ραϊθού. Διά στίχων, κατά το χειρόγραφο Ιβήρων 535.28 – Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 96) και το δεύτερο, ομοίως (ό.π., σ. 104).

φθάνοντα έως τον ουρανόν

Και έμπροσθεν του Προδρόμου έναι οπού
έδωκεν ο Μωυσής με την ράβδον του
και ερρύησαν ύδατα και χείμαρροι κατεκλύσθησαν
και επότισεν τους Εβραίους.*

Και παρακάτω έναι ο λίθος οπού εκάθισεν ο άγιος Ιωάννης ο Κλίμακος χρόνους σαράντα και από εκεί οπού εκάθετον, ήγουν από το ασκητήριον αυτού, έβλεπε και την Αγίαν Κορυφήν. Αυτού είδε και την αγίαν κλίμακα εις την Αγίαν Κορυφήν φθάνοντα έως τον ουρανόν από τον τόπον όπερ αγωνίζετον. <Α>πέχει δε και ο λίθος οπού εκαθέζετον αυτός ο Ι<ω>άννης της Κλίμακος έως το μοναστήριο [[του Σινά]] μίλια οκτώ.

*

Έξωθεν δε της αγίας πόλεως, σιμά εις την πόρταν της προ Δαμασκού, έναι ο αγρός του Αγρίππα, οπού έστειλεν ο προφήτης Ι<ε>ρεμίας τον μαθητήν αυτού Αβιμέλεχ διά να κόψει σύκα διά τους ασθενείς και εκοιμήθη χρόνους εβδομήντα. Και ο Βαρούχ εκάθισεν εις μνημείον έξω από την Ι<ε>ρουσαλήμ και εκεί τού ήλθεν και αυτού ύπνος, καθώς του Αβιμέλεχ, χρόνους εβδομήντα. Και τούτο ήτον οικονομία Θεού διά να μηδέν ιδούν την αιχμαλωσίαν της Ιερουσαλήμ. Όταν δε ηχμαλώτευσεν την Ιερουσαλήμ ο Ναβουχοδονόσωρ και ηπήρεν αιχμάλωτον τον Ι<ε>ρεμία και τους Εβραίους και έκαμαν εκεί πολύν καιρόν και όταν ελύτρωσεν αυτούς ο Θεός από την αιχμαλωσίαν και αυτός ο Αβιμέλεχ έξυπνος γενόμενος, ήλθεν εις την Ιερουσαλήμ και ηύρεν την πόλιν ερημωμένην και έγινεν εξεστηκώς.

Σ. Καδά, Προσκυνητάρια του αγίου και θεοβάδιστου όρους Σινά από δέκα ελληνικά χειρόγραφα 16ου-17ου αι. (έκδ. Ιδρύματος Όρους Σινά, Αθήνα 2003, σσ. 113-114, 115-116). Αποσπάσματα εκ της Αρχής της εξηγήσεως και διηγήσεως συν Θεώ αγίω του όρους Σινά του αγίου και των λοιπών αγίων τόπων πάνυ ωραιότατον, κατά το χειρόγραφο Ιβήρων 694.4 – Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 113).

φώς του Σαν Έλμο

Χριστέ μου! σάπισ' ο βυθός και πλάσματα αβέρτα
γλοιώδη έρπουν – τί ν' αυτό να μάς συμβεί ακόμα; -

'πά στη γλοιώδη θάλασσα και νάχουνε ποδάρια.
Και γύρω-γύρω συρφετός κυκλώνανε ολούθε
φωτιές του ολέθρου*, χόρευαν τη νύχτα στα κατάρτια·
σάμπως βερνίκια μάγισσας και το νερό χοχλούσε

άσπρο, γαλάζιο, πράσινο. Κάποιοι στα όνειρά τους
Τελώνιο που μάς μάστιζε ήτανε πεπεισμένοι […]

* Φώς των Διοσκούρων ή φώς του Αγίου Έλμου, φαινόμενο ατμοσφαιρικού ηλεκτρισμού πάνω στους ιστούς και στη σχοινοδεσία των πλοίων που επιστεύετο από προληπτικούς ναυτικούς ότι προοιώνιζε καταστροφή.

Samuel Taylor Coleridge, Η ρίμα του αρχαίου Θαλασσοπόρου (μτφρ. επιμελ. Αθ. Οικονόμου, έκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2017, σσ. 16-17).

ουκ έστιν ευρείν της αλυπίας τέχνην

προσλαλεί σοι τω μέλει
φιλωδός αντίμολπον αλκυών μέλος *

Εις τον βίον Β΄

Ψυχή, τί φεύγεις τους καθημέραν πόνους;
Ουκ έστιν ευρείν της αλυπίας τέχνην.
Την γήν ακάνθας, τον βίον δε φροντίδας
φέρειν ο Πλάστης εξεθέσπισε. Φέρε.

(= Γιατί αποφεύγεις τα καθημερνά, ψυχή μου,
βάσανα; Δεν θα βρείς της αλυπίας την τέχνη.
Θέσπισε ο Πλάστης νά 'χει αγκάθια η γή από κάτω
και μύριες έγνοιες η ζωή μας. Βάσταξέ τες.)

*

Εις την απόστασιν

Νυν, ουρανέ, στάλαξον όμβρους αιμάτων·
αήρ, επενδύθητι πένθιμον σκότος·
η γή, καταξάνθητι και ράγηθί μοι,
κόψον τα δένδρα, ρίψον οία βοστρύχους,
όλην στολήν μέλαιναν, αντί της χλόης,
το σον πρόσωπον αμφιέσασα, στένε.
Το συγγενές μεν αίμα πάσαν την Έω
πρώτον νέμει τε και μερίζεται ξίφος
τα συμφυή, φευ, και γένη τε και μέλη.
Πατήρ μεν οργά προς σφαγήν των φιλτάτων·
και δεξιάν παις πατρικώ χραίνει φόνω·
αίρει δε και μάχαιραν, ώ πικρού πάθους!
ανήρ αδελφός εις αδελφού καρδίαν·
η γή δε πολλοίς συσπαραχθείσα τρόμοις,
κάτω δονείται, και κεραυνών αι φλόγες
άνωθεν αυτήν εκτεφρούσι την κόνιν.
[…]

(= Στην αποστασία

Αίμα να ρίξεις σα βροχή, ουρανέ μου, τώρα·
τώρα ντύσου με πένθιμο σκοτάδι, αέρα·
η γή, απ' τον πόνο με τα νύχια σου ξεσκίσου,
ξερίζωσε τα δέντρα, ρίξ' τα σαν πλεξούδες
και βόγγηξε, σκεπάζοντας με μαύρο ρούχο
το πρόσωπό σου τώρα αντί για το χορτάρι.
Δικό μας αίμα την Μικράν Ασίαν όλη
τη διαφεντεύει και το ξίφος διαχωρίζει,
ωιμέ!, γονείς και συγγενείς, παιδιά κι αδέρφια.
Τρέχει ο πατέρας να σκοτώσει το παιδί του·
και το παιδί μετά φονεύει τον πατέρα·
μαχαίρι βγάζει ο αδερφός, ώ πικρή τρέλα,
για να το μπήξει μες στο στέρνο τ' αδελφού του.
Κάτω από μας η γή σπαράζεται και σειέται
από τον τρόμο κι από πάνω μας οι φλόγες
των κεραυνών κάνουνε στάχτη και τη σκόνη. [...])

Ιωάννης ο Γεωμέτρης, ποιήματα, εκ της συλλογής Ιωάννης Γεωμέτρης - Χριστόφορος Μυτιληναίος – Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης. Τρεις μεγάλοι Βυζαντινοί ποιητές (επιλ.-μτφρ. Γ. Βαρθαλίτης, έκδ. Αρμός, Αθήνα 2017, σσ. 64-65, 24-25).

-----
* Στο motto στιχάκι του ιδίου εκ του ποιήματος Είς τινα μουσικόν (ό.π., 36-37), το οποίο αποδίδει ο μεταφραστής: «κι η φιλόμουση Αλκυόνα / με το δικό της σού αποκρίνεται τραγούδι».

όλοι στη γή να γυρίσουμε πρέπει

[… Διώξε, πατέρα,
κάθε μας άθεο πόθο. Ας μην ψάχνουμε πάντα τα μάταια
και την πατρίδα ας θυμόμαστε. Κι αν με τα πήλινα μάτια
δεν θα σε δούμε, ας σε δούνε του νού μας τα μάτια!] *

Terrae [= Ύμνος στη γή]

[… Δεν συλλογιόμαστε που όλοι στη γή να γυρίσουμε πρέπει
που τον φτωχό από τον άρχοντα δεν ξεχωρίζει κι αιώνια
όλους στο στήθος της παίρνει αγαπώντας μας όλους το ίδιο.
Και συ μεγάλη γενέτειρα, αφού κάθε ελπίδα γαλήνης
είναι μακριά μας, για στάσου κοντά μας και φέρε μας δίπλα
στους πεθαμένους, και τα βάσανά μας λυπήσου, Μητέρα.]

Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης, μεταφράσματα από νεολατινικά του ποιήματα, εκ της συλλογής Ιωάννης Γεωμέτρης - Χριστόφορος Μυτιληναίος – Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης. Τρεις μεγάλοι Βυζαντινοί ποιητές (επιλ.-μτφρ. Γ. Βαρθαλίτης, έκδ. Αρμός, Αθήνα 2017, σ. 121).

*

Τοιαύτα των σων και τα μικρά πλασμάτων,
αριστοτέχνα Σαβαώθ παντοκράτορ.
Τοις ουν μεγίστοις ουδέ προσβαλείν σθένων
εκ των μικρών υμνείν σε τολμώ τον μέγαν.*

-----
* Στο motto μεταφρασμένοι οι καταληκτήριοι στίχοι του ιδίου εκ του ποιήματος Iovi Optimo Maximo [= Ύμνος στον κράτιστο μέγιστο Δία] (ό.π., 111).

** Στην κατακλείδα το τελευταίο μόλις τετράστιχο εκ του πονήματος του Χριστόφορου Μυτιληναίου Εις τον (αράχνην) (ό.π., σ. 88). Αποδίδει ο μεταφραστής: «Τέτοια, αριστοτέχνη Σαβαώθ παντοκράτορα, είναι και τα μικρότερα των πλασμάτων σου. Τα μέγιστά σου δεν μπορώ να τα αγγίξω. Γι’ αυτό, τολμώ, να σε υμνήσω, μέγα, απ' τα μικρά».