Τα Ελευσίνια από την εποχή που καθιερώθηκαν από τους Αθηναίους ως λατρεία πανελλήνια (πιθανόν στους χρόνους του Πεισίστρατου) γίνονταν δύο φορές το χρόνο. Την άνοιξη, το μήνα Ανθεστηριώνα (Μάρτιο), στην Άγρα - προάστιο των Αθηνών κοντά στον Ιλισό - τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια που αποτελούσαν το πρώτο στάδιο της μύησης.
Κατά τη διάρκειά τους οι ιερείς των μυστηρίων, που προέρχονταν από τα ιερατικά γένη της Ελευσίνας, των Ευμολπιδών και των Κηρύκων, προετοίμαζαν τους πιστούς για να δεχτούν τη μύηση στα Μεγάλα Μυστήρια.
Το φθινόπωρο, το μήνα Βοηδρομιώνα (Σεπτέμβριο) γιορτάζονταν στην Ελευσίνα τα Μεγάλα, που διαρκούσαν εννιά μέρες, όσες δηλαδή είχε διαρκέσει και η περιπλάνηση της Δήμητρας. Την πρώτη μέρα των Ελευσινίων, 14 Βοηδρομιώνος, οι πιστοί θυσίαζαν στους βωμούς των θεαινών και στην εσχάρα, στην αυλή του ιερού. Έπειτα σχηματιζόταν πομπή με επικεφαλής την ιέρεια της θεάς που κρατούσε μέσα σε μια κίστη (κιβώτιο) τα ιερά σύμβολα και τα μετέφερε, ακολουθώντας την Ιερά Οδό, στο Ελευσίνιο το «εν άστει», στην αρχαία αγορά, κάτω από την Ακρόπολη των Αθηνών.
Στις 15 του μηνός, στην Ποικίλη Στοά της αθηναϊκής Αγοράς ο ιεροκήρυκας κάνει την «πρόρρηση», την επίσημη δηλαδή κήρυξη της έναρξης της γιορτής. Αποκλείονταν απ' αυτήν οι ένοχοι φόνου, οι ιερόσυλοι και εκείνοι που δε μιλούσαν την ελληνική γλώσσα.
Στις 16 του μηνός, γινόταν η τελετή του καθαρμού των πιστών στη θάλασσα του Φαλήρου και θυσία χοιριδίων, ενώ στις 17 θυσία στο Ελευσίνιο το «εν άστει». Μεγάλες προσωπικότητες της εποχής μπορούσαν ν' αρχίσουν τη μύηση στα μυστήρια στις18 του μηνός, σ' ανάμνηση του Ασκληπιού που έφτασε καθυστερημένος στα Ελευσίνια.
Στις 19 του μηνός, η πομπή των πιστών, ο Ίακχος, όπως λεγόταν από το άρμα του θεού Ιάκχου που προηγείτο, διά της Ιεράς Οδού επανέφερε τα ιερά στην Ελευσίνα. Σε ορισμένα σημεία της οδού, όπου υπάρχουν βωμοί και ιερά, οι πεζοπόροι προσέφεραν θυσίες και έψαλλαν ύμνους. Η πομπή κατέληγε στη μεγάλη εξωτερική αυλή του ιερού, όπου οι ιερείς την υποδέχονταν και όπου ετελούντο ολονύχτιοι χοροί προς τιμήν της θεάς.
Ακολουθούσε, στις 20 και 21 του μηνός στο Τελεστήριο το δεύτερο στάδιο της μύησης. Το περιεχόμενο της τελετής της μύησης παραμένει άγνωστο. Γνωρίζουμε μόνο ότι μέσα στο Τελεστήριο γινόταν κάποια αναπαράσταση, «τα δρώμενα» (υποθέτουμε ότι ήταν αναπαράσταση της αρπαγής της Κόρης), ακούγονταν μυστικές φράσεις, «τα λεγόμενα», και αποκαλύπτονταν τα ιερά, «τα δεικνύμενα».
Στις 21 τέλος του μηνός ετελείτο η εποπτεία, το τρίτο και ανώτερο στάδιο της μύησης. Σ' αυτό μπορούσαν να φτάσουν εκείνοι από τους πιστούς που είχαν ήδη μυηθεί πριν ένα χρόνο στα μυστήρια. Κατά την εποπτεία ο ιεροφάντης έδειχνε στους μύστες ως το μεγαλύτερο μυστήριο «στάχυν εν σιωπή τεθερισμένον» (στάχυ θερισμένο αμίλητα).
Στις 22 οι μύστες έκαναν σπονδές στους νεκρούς με ειδικά αγγεία, τις πλημοχόες, που περιείχαν υγρό για τις προσφορές, και στις 23 γύριζαν στους τόπους τους βελτιωμένοι ηθικά, ευτυχισμένοι, με μειωμένο φόβο για το θάνατο και με αυξημένη ελπίδα για καλύτερη ζωή.
Καλλιόπη Πρέκα - Αλεξανδρή, Ελευσίς (έκδ. ΤΑΠ, Αθήνα 2007 4η (1991 1η), σσ. 19-21).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου