να χορεύουν στη γής και να τη σηκώνουν στον ουρανό

Το θέμα του βιβλίου προέκυψε από ερώτηση που υπέβαλαν ένα χρόνο πριν
μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αγίας Νάπας σε πρόσφυγα από την Αμμόχωστο.
Καταγράφω την απάντηση όπως τη συγκράτησα:
«Τα πρώτα είκοσι χρόνια έλπιζα. Μετά συνειδητοποίησα πως
πάει πια... "Δαμέ θα πεθάνω", είπα... Κι έπιασα να χτίζω σπίτι.*

[...]

Πήγε στον πόλεμο ο Μιχάλης. Τα νιάτα είναι για τις πλατείες, τα πανηγύρια, τις εκδρομές. Να χορεύουν στη γής και να τη σηκώνουν στον ουρανό. Ν' αστράφτουν οι ματιές και ν' ανασταίνουν τις ελπίδες, να χτίζουν όνειρα και με τα όνειρα να χτίζουν.

Πήγε στον πόλεμο ο Μιχάλης. Και ποιός έμαθε γι' αυτόν ή για τους άλλους τί έγινε στις μάχες; Ήξερε ο Μιχάλης να σκοτώνει; Ο Μιχάλης ήξερε να βουτά στη θάλασσα με τα χέρια διάπλατα και να βγαίνει οργιές μακριά και να ρουφά ουρανό και φώς. Ο Μιχάλης ήξερε να βουτά τις αδελφές του και να τίς πετά ψηλά και να τίς γυρίζει γύρω γύρω ακολουθώντας ένα ρυθμό που μόνο αυτός άκουγε αλλά όλοι τον ένιωθαν στην παρουσία του. Ο Μιχάλης ήξερε ν' αγκαλιάζει, να δουλεύει, να πεισμώνει, να προσεύχεται , να βρίζει, να παίζει ποδόσφαιρο, να τραγουδά. [...]

*

[...] είμαστε στο «μας» και ποιοί είναι στο «τους»... Αυτό κι αν θέλει διάβασμα! Ρε κουμπάρε, ξέρεις ποιοί ήταν χωρισμένοι; Οι Μακαριακοί με τους Εθνικόφρονες, αυτοί είχαν ξεχωριστά καφενεία. Με τους Τουρκοκύπριους δεν ήμαστε χωρισμένοι. Ήταν έμποροι Ελληνοκύπριοι, ήταν έμποροι Τουρκοκύπριοι... Εμείς βιοπαλαιστές ήμαστε όλοι. Και οι Τουρκοκύπριοι πούθε ήταν;

Οι περισσότεροι ήταν «λινομπάμπακες» και άλλοι παιδιά στρατιωτικών που ήρθαν τον καιρό των Οθωμανών. Έχει στα αρχεία της Αρχιεπισκοπής καταλόγους με αυτούς που δήλωναν Τούρκοι για να μην πληρώνουν χαράτσι. Ο παππούς μου είχε φίλο που τον έλεγαν Μαχμούμ στα τουρκικά και Μιχάλη σε μάς. Στην Αγγλοκρατία που μπορούσε, φανερώθηκε χριστιανός.

Κι όλοι δε λαλούμε και τώρα «πέρκι-μου» και «πέρκι»;
Τούτες οι λέξεις έχουν το δικό τους χρώμα. Και μένα μ' αρέσει αυτό.
Λες «κιοφτές» και σού μυρίζει κιόλας.**

Νεκτάριος Στελλάκης, Πόσο κρατά η ελπίδα; (έκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2021, σσ. 10-11, 36). -Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 6). Κι η κατακλείδα ομοίως (ό.π., σ. 37).