γύρω από την Καμάρα

Όταν κάποτε κλέφτες πήγαν να πατήσουν το μαντρί
του [αγίου Σπυρίδωνος Τριμυθούντος, του βοσκού],
όχι μόνο τούς χάρισε πάλι την όρασή τους,
διότι τιμωρήθηκαν μπαίνοντας με αορασία,
αλλά τούς δώρησε και ένα κριάρι για να μην
φαίνονται ότι ματαίως και χωρίς πληρωμή
είχαν ξαγρυπνήσει όλη τη νύχτα.*

Γύρω από την Καμάρα πύκνωναν οι συνοικίες των υποτελών Ελλήνων κατά την τουρκοκρατία. Καταλαμβάνουν το ανατολικό μέρος της πόλης, από την παραλία μέχρι τη Μονή Βλατάδων, το Μπαΐρι, όπως λεγόταν η Άνω Πόλη, αναμιγμένοι σε μερικά σημεία με τους Οθωμανούς. Μικρά σπίτια με εσωτερικές αυλές, μαγαζάκια, αλλά και σπίτια μεγαλύτερα. Στον Κάμπο, στην Κάτω Πόλη, κατά μήκος της παραλίας, κατοικούν οι Φράγκοι και οι Εβραίοι, που χωρίζονται μεταξύ τους από την αγορά.

Το θριαμβικό τόξο του Γαλερίου σχετίζεται με την εκστρατεία του κατά των Περσών.

Στο κάτω διάζωμα απεικονίζεται μια σκηνή από πόλη της Ανατολής, με ελέφαντες και άλλα ζώα. Στη σκηνή της θυσίας, στη δεύτερη από κάτω ζώνη, παριστάνεται ο Γαλέριος με στρατιωτική στολή δεξιά και αριστερά ο Διοκλητιανός, προσφέροντας την επινίκια ευχαριστήρια θυσία. Ένα τρόπαιο παριστάνεται δεξιά στην άκρη της ζώνης, και ένα αριστερά. Ανάμεσα στους δύο είναι ο βωμός.

Η μία πλευρά του βωμού κοσμείται με ανάγλυφη παράσταση του Δία, και η άλλη του Ηρακλή. Πϊσω από τον βωμό απεικονίζονται δύο γυναικείες μορφές. Πάνω από τη γυναικεία μορφή προς τη μεριά του Διοκλητιανού υπάρχει η επιγραφή ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ, ενώ δεξιότερα διακρίνεται η επιγραφή ΕΙΡΗΝΗ.

Στην πρώτη ζώνη από πάνω ο Γαλέριος, ο οποίος είχε παρασύρει τον πεθερό του στον κατά των χριστιανών μεγάλο διωγμό του 303, οπότε μαρτύρησε και ο Άγιος Δημήτριος, φαίνεται πάνω σε άρμα να κατευθύνεται προς μια πόλη της οποίας ο πληθυσμός έχει βγεί να τον υποδεχτεί, ενώ στην αριστερή άκρη οι κάτοικοι μιας άλλης πόλης τον αποχαιρετούν.

Στη μέση του διαζώματος που χωρίζει την επάνω ζώνη από την παρακάτω, απεικονίζεται ένας αετός με ανοιχτά φτερά, και κάτω από τον αετό παριστάνεται ο Γαλέριος, έφιππος σε μάχη.

Στην επόμενη ζώνη προσωποποιούνται ως δύο γυναίκες η Μεσοποταμία και η Αρμενία, να δέχονται τη συγγνώμη του Γαλερίου μετά την υποταγή τους.

Στην τελευταία ζώνη, χαμηλά, μέσα σε μια σειρά κογχών, φαίνονται αγάλματα φτερωτών Νικών.

Ασύλληπτη η πορεία της πνευματικής ζωής εν τη καρδία,
στα κατάβαθα της οποίας δεν υπάρχει πλέον καμία πορεία.
Οι δρόμοι που περπάτησες έχουν στραγγίξει το βουητό τους,
κουβαλάς την ιστορία τους πριν ακόμη υπάρξουν ως ονομασίες,
τα σκοτεινά πέλματα των προγόνων κουβαλάς,
κι αυτά σού ανοίγουν δρόμο προς το αΐδιον φώς.
Δεν υπάρχει οδός να εισέλθει κανείς στην άκτιστο Εκκλησία του Χριστού,
αν δεν εμπιστευθεί και δεν εναποθέσει την ύπαρξή του στα χέρια Του.
Δεν υφίσταται στην Εκκλησία ατομική δικαίωση,
μήτε μπορούμε να εισέλθουμε σ' αυτήν ως ταγοί.
Άλλα είναι τα μέτρα που θα μάς κρίνουν.*

Αλέξανδρος Κοσματόπουλος, Ο πιο σύντομος δρόμος (έκδ. Αθ. Αλιντζή, Θεσσαλονίκη 2022, σσ. 149-150). - Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σσ. 155-156). Εκ του αυτού και η κατακλείδα (ό.π., σσ. 160-161).