έθνος ονείρων

λήμμα: ηΐθεος

Κατά το νεώτερο Λεξικόν Σταματάκου:

ο νεανίας άγαμος έτι, "παλληκάρι", παρθένος νεάνις.

Κατά το Λεξικόν Σουΐδα (10ος μ.Χ. αι.)
1η ερμηνεία:

άφθαρτος προς γυναίκας. Εν επιγράμματι [ΑΡ 5(: ή S) 297] "ηϊθέοις ουκ έστι τόσος πόνος οππόσος ημίν τοις αταλοψύχοις".

και 2η ερμηνεία:

ο ίσος τοις θεοίς.

Κατά το Λεξικόν Etymologicon Magnum:

ο άπειρος γάμου νέος, από ετών δεκατεσσάρων έως δεκαοκτώ.
Ιλιάδος δ': "ηΐθεον θαλερόν Σιμοείσιον".
'Η μάλλον δια το αμίαντον είναι και άπειρον μολυσμού γυναικός, ή γάμου.

-----
Στον τίτλο του παρόντος δυό λεξούλες από την Ευρώπη του Μόσχου (στ. 5). Και ένα παράπονο: Βλέπω το σπίτι απέναντι που είναι για χρόνια γιαπί. Και συγκρίνω τον βίο μας με το τί κατορθώνουμε σε τούτη την μικρούλα τη ζωή. Ο ίδιος. Αγλαόκαρπος μεσ' στον ξανθόν απρίλη... τε και Σεβαστός.

[lex naturalis]

Μισώ κι αγαπώ.
Γιατί το κάνω; Δεν ξέρω,
το νιώθω να συμβαίνει
και σταυρώνομαι.

Κάτουλλος (84-54 π.Χ.), ποίημα αριθμ. 85 (μτφρ. Μίμης Σουλιώτης, περιοδ. Ποίηση, τ. 7, έκδ. Νεφέλη 1996, σ. 192).



------
Τον τίτλο έθεσα εγώ, όχι ο Κάτουλλος. Σημαίνει τον "φυσικό νόμο".

["ευδία" ή "αισιόδοξον";]

'Ενας μπαξές γεμάτος αίμα
είν' ο ουρανός
και λίγο χιόνι
έσφιξα τα σκοινιά μου
πρέπει και πάλι να ελέγξω
τ' αστέρια
εγώ
κληρονόμος πουλιών
πρέπει
έστω και με σπασμένα φτερά
να πετάω.

Μίλτος Σαχτούρης, Ο ελεγκτής

από τη συλλογή Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο (1958),
(στον τόμο Ποιήματα 1945-1971, έκδ. Κέδρος, Αθήνα 1977, σ. 138).

-----
Ο τίτλος του παρόντος δικός μου. Καλό ΣΚ σου. Ο ίδιος (χωρίς στίχο από το Πεντηκοστάριο σήμερα).

[οι μεγάλες ιδέες μου για το θάνατο...]

Οι μεγάλες ιδέες μου για το θάνατο
μοιάζαν, αλήθεια, με τα σχοινιά των πηγαδιών
όπως τεντώνονται απ' τους γεμάτους κουβάδες

και διψασμένο τ' άλογο ζυγώνει
χώνοντας το λαμπρό κεφάλι του
μέσα στου μπόλικου νερού την ηδονή
και με γοργό της δίψας ήχο την αποστραγγίζει.

Νίκος Καρούζος, Οι βράχοι της 'Υδρας (απόσπασμα, στιχ. 9-15. Ολόκληρο εδωδά. Από την συλλογή Πενθήματα (1969), στον τόμο Τα ποιήματα Α' 1961-1978 (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 1993, σ. 227)).



-----
Το ποίημα ο Ζήσιμος Λορεντζάτος χαρακτήρισε σε δοκίμιό του "αυστηρά ελληνικό". 'Ενας ακόμη στίχος (ο 16ος):

Ο πόνος απλώνεται χαράματα στη φύση.

[καθώς έμπαινε...]

Καθώς έμπαινε μέσα [στον Πιλάτο] ο Ιησούς και οι στρατιώτες κρατούσαν τα λάβαρα, οι ανάγλυφες εικόνες των αυτοκρατόρων πάνω στα λάβαρα έσκυψαν να προσκυνήσουν τον Ιησού. 'Oταν είδαν οι Ιουδαίοι την κίνηση αυτή που έκαναν τα λάβαρα, πως έσκυψαν δηλαδή και προσκύνησαν τον Ιησού, ωρύονταν ενάντια στους στρατιώτες. Λέγει τότε ο Πιλάτος στους Ιουδαίους: "Δεν σάς εκπλήσσει ότι οι ανάγλυφες εικόνες των αυτοκρατόρων έσκυψαν και προσκύνησαν τον Ιησού;". "Εμείς είδαμε ότι οι στρατιώτες έσκυψαν και προσκύνησαν", τού απαντούν οι Ιουδαίοι. Κάλεσε λοιπόν ο έπαρχος τους σημαιοφόρους και τούς λέει: "Γιατί το κάνατε αυτό;". "Εμείς είμαστε Έλληνες και δούλοι στα ιερά", απαντούν αυτοί στον Πιλάτο. "Ποιό λόγο έχουμε να τον προσκυνήσουμε; Αλλά, ενώ κρατούσαμε τις εικόνες, από μόνες τους έσκυψαν και τον προσκύνησαν". Λέει ο Πιλάτος στους αρχισυναγώγους και τους πρεσβυτέρους του λαού: "Διαλέξτε εσείς άνδρες δυνατούς και γεροδεμένους, για να κρατήσουν αυτοί τα λάβαρα, και θα δούμε αν από μόνα τους σκύβουν". Πήραν, λοιπόν, οι πρεσβύτεροι των Ιουδαίων δώδεκα γεροδεμένους άνδρες και τους έβαλαν να κρατούν ανά έξι τα λάβαρα, και στάθηκαν μπροστά στο βήμα του έπαρχου. Λέγει ο Πιλάτος στον αγγελιοφόρο του: "Βγάλ' τον έξω από το πραιτώριο και οδήγησέ τον ξανά μέσα". Διέταξε τότε ο έπαρχος για δεύτερη φορά να μπει μέσα ο Ιησούς. Και καθώς έμπαινε, τα λάβαρα έσκυψαν πάλι και προσκύνησαν τον Ιησού. 'Οταν το είδε αυτό ο Πιλάτος κατατρόμαξε.

Aπόσπασμα από το Απόκρυφον Ευαγγέλιο του Νικοδήμου, κατά την έκδοση του Καραβιδόπουλου, όπως δημοσιεύθηκε στο Βήμα στις 26.4.2003 και ανέσυρε για το διαδίκτυο ο Κλέαρχος (βλ. εδωδά). Στον απόηχο των Παθών ει και ανάστασιν γευθήκαμεν. 'Ηδη Κυριακή των Μυροφόρων ξημερώνει. Ο ίδιος.


-----
"Ποικίλην εβουλήθην ποιήσαι την γραφήν, Ομήρου ζηλωτής γενόμενος". Γράφει ο Ηρόδοτος για τον εαυτό του. Και όντως το κατάφερε!

η Αθηνά και η Παρθένος στο όρος

Στη Λαύρα εικονίζονταν πολλοί άλλοι [αρχαίοι] σοφοί που δε μπόρεσα να διαβάσω τα ονόματα ολονών, ζωγραφισμένοι στην ίδια στάση με τους αναχωρητές της ερήμου και τους ορθόδοξους Αγίους, αλλά προφανώς χωρίς φωτοστέφανα. Η τελευταία ζωγραφισμένη ταινία, πάνω πάνω, ήταν ακόμα πιο εκπληκτική: παρίστανε τη θεά Αθηνά να φεύγει απ' τον ουρανό διωγμένη από την Παρθένο. Λέω διωγμένη γιατί αυτό ήταν το πραγματικό νόημα της ζωγραφιάς, αλλά η σκηνή δε θύμιζε με κανέναν τρόπο βία. Η Αθηνά έφευγε από μόνη της, για να κάνει τόπο σ' εκείνην που αναγνώριζε σαν τη καινούρια αρχόντισσα του ουρανού και της γης.

Jacques Lacarriere, Το ελληνικό καλοκαίρι. Μια καθημερινή Ελλάδα 4000 ετών (μτφρ. Ι. Χατζηνικολή, έκδ. Χατζηνικολή, Αθήνα 1980, σ. 70).


-----
Το παρόν postάκι κατατίθεται στον απόηχο της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής (την προηγούμενη εβδομάδα), ήτοι της εορτής της Παρθένου Θεοτόκου. Στις εικονογραφικές συντομογραφίες η ίδια καλείται "Μήτηρ Θεού". Περί αυτού πρόκειται.

για τον Πεντζίκη προσευχόμενο

Μια ημέρα, εκεί που κοιτάζαμε την εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων [στη Θεσσαλονίκη προφανώς], ο Πεντζίκης με πήρε και μπήκαμε μέσα. 'Αναψε ένα κερί και προσευχήθηκε. Κατόπιν, σα να συνέχιζε φωναχτά τη σιωπηλή προσευχή του, μού είπε: "όλ' αυτά, αυτές οι εικόνες, αυτά τα φρέσκα, αυτός ο στρόβιλος από ζωγραφιές, είναι μια ελεγχόμενη τρέλα, σημάδια πληγές από τα χτυπήματα του ζωγράφου-καλόγερου πάνω στον αόρατο κόσμο. Αν υπάρχει τόση αυστηρότητα στη σύνθεση, μια επιτακτική οδός στην εκλογή των χρωμάτων, των αναλογιών, της διάταξης των θεμάτων απάνω στον τοίχο, αυτό γίνεται γιατί είναι υποχρεωμένος να ελέγξει, να συγκρατήσει, να καταπνίξει την πίστη που κατασπαράζει, τη γλώσσα της φωτιάς που υπαγορεύουν ανώτερες δυνάμεις. Ειδεμή δεν θα υπήρχε τέχνη αλλά χάος". Αυτή η αυστηρότητα –που πιστεύουνε πετρωμένη- αυτοί οι κανόνες –που πιστεύουν αυθαίρετους- για τον Πεντζίκη ήταν σαν την προφυλακτική μάσκα που φοράει συγκολλητής για ν' αντέξει τη φλόγα που τυφλώνει, καλούπι υπομονής και αντοχής που τού επέτρεπε να μεταγράφει τη θεϊκιά ακτινοβολία, τη φωτιά και το μήνυμα των μορφών και των σημείων.

Jacques Lacarriere, Το ελληνικό καλοκαίρι. Μια καθημερινή Ελλάδα 4000 ετών (μτφρ. Ι. Χατζηνικολή, έκδ. Χατζηνικολή, Αθήνα 1980, σσ. 275-276).

νεκρόν κλαπέντα

Τίς είδε; τίς ήκουσε νεκρόν κλαπέντα ποτέ; μάλιστα εσμυρνισμένον και γυμνόν, καταλιπόντα και εν τάφω τα εντάφια αυτού;

Ρώτημα από τα στιχηρά ανατολικά αναστάσιμα τροπάρια, τα οποία ψάλλονται με τους στίχους εις το "Κύριε εκέκραξα", σήμερον Τετάρτη της Διακαινησίμου, εσπέρας. Κι ο ιερός υμνωδός συνεχίζει...

Μη πλανάσθε Ιουδαίοι· μάθετε τας ρήσεις των Προφητών και γνώτε, ότι αυτός εστιν αληθώς, ο λυτρωτής του κόσμου, και παντοδύναμος.

Εκ του Πεντηκοσταρίου, ήτοι του Χαρμόσυνου Τριωδίου. Ο ίδιος.

πεντζίκειος λόγος (αντιπασχάλιος): η ζαριά

Un Coup de des jamais n' abolira le hasard
"ένα ρίξιμο απ' τα ζάρια ποτέ να καταργήσει δεν μπορεί το τυχαίο"
Μαλλαρμέ

Με τη βοήθεια της παραλλήλου των ονείρων κι αφού προσέξουμε τη θέση τους στο κείμενο, οι λέξεις φωτίζονται. Είναι εύκολο π.χ. να δούμε ότι το χέρι που εξομοιώνεται με λουλούδι και το λουλούδι με παιδί είναι εικόνες του σεξ, όπως και το σπήλαιο και το κοχύλι [σχήμα που χωρά πολλούς αριθμούς και γεωμετρία]. Τα σπίτια και τα δέντρα εικονίζουν σώματα. Ο ουρανός, όπως ξέρουμε γενικά, είναι σύμβολο πατρικό, του Θεού, όπως ο άνεμος δηλώνει το μηδέν.

[...]

Γράφω ένα τετράγωνο. Τα σχήματα, δεν πρέπει να το ξεχνούμε, είναι γεγονότα υπαρκτά. Εξάγονται από την ποιητική εμπειρία, όπως τα ωφέλιμα και κύρια συστατικά από τις πρώτες ύλες. Λέω ότι το τετράγωνο που σχεδιάζω είναι η φύση. Θυμούμαι τους επτά σοφούς και την εβδομάδα με τις επτά μέρες και παίρνω για μέγεθος πλευράς τον πρώτο αριθμό 7. 7x7=49 το τετράγωνο. Η περίμετρος 28, όσες οι μέρες του σεληνιακού μήνα, της περιόδου των υγρών. Το μέγεθος της πλευράς 7, είναι η απόσταση της κατευθείαν διαδρομής που μπορούμε να κάνουμε. Σ' επτά χρόνια τα κύτταρα του οργανισμού ανανεώνονται. Η πράξη της ωριμότητας στη μέση του 7, δίνει αριθμό όχι ακέραιο, τρισίμιση. Φέρω τις κάθετες στη μέση των πλευρών. Το σημείο που τέμνονται, σχηματίζοντας έναν Ελληνικό, Βυζαντινό Σταυρό, κείται σε μισό μήκος του 7. Στο ίδιο ακριβώς σημείο τέμνονται και οι διαγώνιες. 'Ετσι σύμφωνα με τις κάθετες και τις διαγώνιες τούτο το κεντρικό σημείο ακτινοβολεί απευθείας και πλάγια. Μέσα στο τετράγωνο κάθε αίσθημα, ο πλούσιος έρωτας, η δύναμη που κάνει τον καθένα να βλέπει τον εαυτό του όπως θέλει, πλημμυρώντας την καρδιά με αγαπή, έφεση προς το ωραίο, το ιδανικό, όλα αποτείνονται στο κεντρικό αυτό σημείο. Δίχως αυτό τα τραγούδια της αγάπης μένουν ακατανόητα και οι αξίες που στηρίζουν τις σχέσεις γκρεμίζονται.

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, "Επίμετρο: Ο Θέμελης και τα σχήματα", στο: Stephane Mallarme, Ο 'Ιγκιτουρ ή η τρέλλα του Ελβενόν (μτφρ. Ν.Γ. Πεντζίκης, έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 1983 & 1992, σσ. 56, 57-58).




-----
Σε παρακαλώ, διάβασέ το δυό φορές. Θέλω να το καταλάβεις καλά. Να βρείς τί σού λέει ο αγαθός γέρων. Να πιάσεις το νήμα και να ξετυλίξεις το νόημα. 'Ολος εγώ φιλί της Λαμπρής μαζί σου. Ο ίδιος.

τα κοινωνούμενα στο δείπνο

Ο γαρ Νυμφίος δώρον, ως Θεός, πάσι παρέχει
τον άφθαρτον στέφανον.

Τα κοινωνούμενα στο δείπνο είναι ψωμί και κρασί: τα βασικά και συμπεριληπτικά της τροφής μας είδη, που είναι και συγκεφαλαίωση του κάθε ετήσιου κύκλου του ανθρώπινου βίου (σποράς, θέρου, τρύγου). Αναφέρουμε στον Πατέρα την προϋπόθεση της ζωής μας κοινωνούμενη, για να δηλώσουμε έμπρακτα το θέλημα μετοχής μας στον υπαρκτικό τρόπο που αποκάλυψε η σάρκωση του Χριστού: τρόπο ελευθερίας από τις αναγκαιότητες και τους περιορισμούς της κτιστότητας.

Ο Χριστός αποκάλυψε αυτό τον τρόπο όχι με πληροφορίες (διδαχές και νουθεσίες), αλλά με τα «σημεία»-έργα του, τον σταυρικό του θάνατο, την ανάστασή του. Εγκαινίασε (πραγματοποίησε πρώτος ιδρύοντας τη δυνατότητα πραγματοποίησης) την ελευθερία του ανθρώπου από τη φύση του – την πραγματική, με σάρκα και αίμα, υπαρκτική δυνατότητα υπέρβασης των περιορισμών της κτιστότητας.

Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σσ. 122-123).



-----
Ο στίχος ψηλά εκ των καθισμάτων του όρθρου της Μ. Τρίτης (ίδε εις το βιβλίον του Κατανυκτικού Τριωδίου).