της μητρός μόνον παραμύθιον...

τη κθ' του αυτού μηνός απριλίου μνήμη των Αγίων επτά Μαρτύρων ληστών, οί, δια του Αποστόλου Ιάσονος πιστεύσαντες τω Χριστώ, εν λέβητι πίσσης κοχλαζούσης βληθέντες, τελειούνται.

Λησταί, μαθόντες την Εδέμ ληστού λάχος, Πίσση λαχείν έσπευσαν αυτήν εμφλόγω.

Εκ του Συναξαρίου του κανόνος του όρθρου της κθ' στο Μηναίον, μηνός Απριλίου.

*

ΜΠΑΞΕ ΤΣΙΦΛΙΚΙ

Ανάμεσα Μπαξέ τσιφλίκι κι Αγια-Τριάδα,
στο υψωματάκι πάνω από το δρόμο,
χόρτασα πέρσι έρωτα με την ψυχή μου.

Τώρα περνώ καμιά φορά με το υπεραστικό
κι αμέσως κάτι κελαηδάει μέσα μου∙
ξυπνούν τα χείλη που μουδιάζαν απ' το δάγκαμα,
μοσχοβολούν σαν πρώτα οι μασχάλες σου,
λάμπει ξανά ο μπρούντζος του κορμιού σου
και ζωντανεύει πάλι η αγάπη μας,
πού 'γινε τώρα λίπασμα γι' άλλες αγάπες.

Ντίνος Χριστιανόπουλος, από τη συλλογή∙ "Ανυπεράσπιστος καημός", στο τομίδιο Ποιήματα (β' έκδοση, Διαγώνιος, Θεσ/νίκη 1992, σ. 87 ).





-----
Ο τίτλος του παρόντος στιχάκι από το δοξαστικό εις το Κύριε εκέκραξα του εσπερινού των μυροφόρων. Αφορά το νεκρό σώμα του "εν τοις μνήμασι" Θεού, το "γυμνόν" και "εσμυρνισμένον".
'Οτι θερίζει ο έρωτας τούτες τις ήσυχες νύχτες. Πρβλ. το στίχο από το ποίημα 'Ερωτας της ιδίας συλλογής του Ντ. Χρ.∙ " Την άνοιξη στρώναμε το μπουφάν σου, / μοσκοβολούσε θυμάρι." (ό.π. σ. 86). Ο ίδιος.

τη κβ' του αυτού μηνός απριλίου...

μνήμη του οσίου πατρός ημών Θεοδώρου του Συκεώτου, επισκόπου Αναστασιουπόλεως.

Ούτος κατήγετο εκ της χώρας των Γαλατών
από χωρίον ονομαζόμενον Συκεόν∙
φαίνεται δε ότι
δεν εγεννήθη ο άγιος ούτος με τρόπον τίμιον και επαινετόν,
διότι ήτο νόθος και σκότιος.
Η μήτηρ του δηλαδή Μαρία
ωραία ούσα
είλκυσεν εις τον έρωτά της ένα ταχυδρόμον βασιλικόν,
Κοσμάν ονομαζόμενον,
από τον οποίον συνελήφθη ούτος ο όσιος.
Η αρετή όμως του γεννηθέντος εσκέπασεν, είτι ηκολούθησε προ της γεννήσεώς του
κατηγορημένον και άτιμον,
διότι η τούτον γεννήσασα είδεν εις το όνειρόν της κατά την νύκτα εκείνην,
κατά την οποίαν εκοιμήθη με τον άνδρα,
ότι κατέβη από τον ουρανόν εις αστήρ και εμβήκεν εις την κοιλίαν της,
εδήλωνε δε το όνειρον την λαμπρότητα, ην έμελλε να λάβη ύστερον το παιδίον.

Εκ του Συναξαριστού Απριλίου του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτου.

-----
Παράβαλε το χωρίον: "παν άρσεν το την μήτραν διανοίγον, άγιον Θεώ", σχολιασμένο εδωδά. Ο ίδιος.

προσδέξονται όναγροι εις δίψαν αυτών

Είναι κι αυτοί μοναχικοί,

χωρίς όμως να νιώθουν μοναξιά,

αφού τη θεωρούν αυτονόητη. *

[...] και γαρ ηυτύχει η πόλις τότε και είχεν έτι απόρθητον το του Σωτήρος ιερόν...

Μαρίνος, Πρόκλος ή περί ευδαιμονίας (29).

Στην ως άνω φρασούλα γίνεται ευθεία αναφορά, αναμεμιγμένη με πικρία, από έναν εθνικό, τον Μαρίνο, μαθητή του νεοπλατωνικού διδασκάλου της φιλοσοφικής σχολής των Αθηνών Πρόκλου (410-485 μ.Χ.), στην μη μετατροπή (για όσο διάστημα ζούσε, ακόμη, ο δάσκαλός του Πρόκλος) του γνωστού ιερού του Ασκληπιού Σωτήρος (θεού, ο οποίος θεωρούνταν ιαματικός της μαλακίας* και πάσης ασθενείας) στην νότια κλιτύ της Ακροπόλεως, σε χριστιανικό ναό και δη, αντίστοιχα, του Σωτήρος Χριστού! Σώζει γαρ ο Σωτήρ! Εκειδά, στο πλάι, και η σπηλιά με το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, που εορτάζει (και συνήθως άπαξ του έτους λειτουργεί) μεθαύριο, Παρασκευή της Διακαινησίμου.

-----

1. Το αρχαίο παράθεμα-καημός του Μαρίνου εκ του Ν. Γκιολές, Η Αθήνα στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Πολεοδομική εξέλιξη (Αθήνα 2005, σσ. 53-54 και σημ. 132).

2. Μαλακία, φυσικά, η ελαφρά ασθένεια. Αρρώστια δε, η βαρειά ασθένεια, αυτή δηλαδή που ελαττώνει την ευρωστία του σώματος.

3. Το motto, ψηλά, εκ του Γ. Σακελλαράκη, Ανασκάπτοντας το παρελθόν (έκδ. 'Ικαρος, Αθήνα 2006, σ. 34), πάνυ ενδεικτικό της φύσεως του αρχαιολογικού έργου, του τόσον μοναχικού!

4. Ο τίτλος, πάλι, του παρόντος είναι στίχος εκ του Προοιμιακού, που πολύ μ' αρέσει. Ο ίδιος.-

αγάπη - ερωτικό γράμμα - ό,τι γυρεύουμε

Κοριτσάκι μου, 
Θαλασσωμένο απόψε το Αιγαίο. 

Το ίδιο κι εγώ... *

Η Θεία Αγάπη κατέβη πάλι στα Πράγματα. Επλημμύρισε τα φύλλα του ανοιχτού βιβλίου, του πηλού τη μαλακήν ύλη και του μαρμάρου την αδάμαστη σκληράδα. Με θείο φως έντυσε του λύχνου την αδύνατη λάμψη. Στην παρουσία της ακτινοβολούν οι γήινοι τοίχοι, το ταπεινό κατώφλι. 'Ενα φως περνάει τα σκοτάδια της νύχτας, και οι άνεμοι βουίζουν για τη δόξα Της.

Βάλσαμο θείο στην πονεμένη ψυχή σταλάζει, παρηγοριά, ειρήνη. Τις χρυσές ελπίδες αναφτερώνει. Και συγγνώμην όλη γεμάτη, στην περασμένη ζωή, στα έργα της Λήθης ρίχνει για μια στιγμή την απάτη της Αιωνιότητας.

Δημήτρης Πικιώνης, Κείμενα [και δη και από τα "Πεζά Ποιήματα (1918)"](έκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985, σ.49). 

----- 

* Στο motto ενάμισης στίχος - απόσπασμα από το ποίημα 'Ερωτικό γράμμα' του Κόλια (τουτέστιν, του Νίκου Καββαδία), ο οποίος προς το τέλος της ζωής του ερωτεύθηκε μια κοπέλα, την Θεανώ, και της έστελνε γράμματα. Απ' εδωδά παρμένο, όπου και το πλήρες όνομά της, καταχωρισμένο στα ανένταχτα εκειδά ποιήματα.

Υ.Γ. Το πεζό ποίημα του τρυγητή της φυλής, κυρ-Δημήτρη του Πικιώνη, έστω δοσμένο στον εσπερινό της αγάπης, δοσμένο στο τέλος (ή την αρχή, να πω) της πιο ερωτικής εβδομάδος των ενιαυτών με τις κουτσουπιές πλουμισμένες ένα γύρω. Ερωτική εβδομάδα την Μεγάλη λέω, στην οποία, άλλωστε, έχει άρτι καταχωρισθεί και ημέρα μνήμης σχετικής (την Μεγάλη Τετάρτη, εννοώ) "ότε και μνείαν ποιούμεθα της αλειψάσης μύρω πολυτιμήτω τον Κύριον πόρνης γυναικός, της σωφρονεστέρας πάντων αναδειχθείσης", κατά την σύγχρονη πατριαρχική ρήση (βλ. εδωδά), με μόνη απτή απόδειξη τον... "εκ του πολλού προς τον Χριστόν αυτής πόθου"!. Στην ίδια κατεύθυνση και το ευαγγέλιο της προηγουμένης Κυριακής, των Βαΐων, όπου ελέχθη, απ' αφορμή άλλης αλειψάσης (της πονεμένης Μαρίας, εκεί, αδελφής του αναστημένου Λαζάρου, που γεύτηκε την ανάσταση του δικού της ανθρώπου στο πετσί της και άρα απέδωσε τιμές με το πολύτιμο μύρο "και εξέμαξε ταις θριξίν αυτής τους πόδας αυτού" -πράξη σαφέστατα ηδονική γι' αυτόν που την αποδέχτηκε-): "η δε οικία επληρώθη εκ της οσμής του μύρου"... (Ιωάν. ιβ'3). Χωρίς αιδώ τα σημειώνω εδωδά, στο άωρον τετράδιό μου, κι υπογράφω, ο ίδιος.-

το καλούμενον Θεού πρόσωπον

μετά δε ταύτα ποιησάμενος την εισβολήν 

κατά το καλούμενον Θεού πρόσωπον 

ήκε προς Βηρυτόν

Γράφει ο Πολύβιος (Ιστοριών Ε' 68, μτφρ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, έκδ. Στιγμή, Αθήνα 1998, σσ. 128-129) για τον Αντίοχο, ο οποίος, στα 218 π.Χ., έκαμε εισβολή από το μέρος που λέγεται Θεού Πρόσωπον και έφτασε στη Βηρυτό, κατά πως λέει και το ως άνω motto. 

* 

Σε τρεις παραγράφους [88-90], λίγο πιο κάτω, του ίδιου βιβλίου Ιστοριών, ο Πολύβιος εξιστορεί τα του σεισμού της Ρόδου. Συνέβηκε λίγο πριν από το 224 π.Χ. και κατέστρεψε τον Κολοσσό του λιμανιού [εν ω συνέβη τον τε κολοσσόν τον μέγαν πεσείν (88, 1)] αλλά και την πόλη [τα πλείστα των τειχών και των νεωρίων (ό.π.)] φυσικά. Αμέσως μετά τα ελληνιστικά κράτη ένα γύρω ευδόκησαν να συνδράμουν την πληγείσα πόλη με μεγάλες δωρεές∙ σε είδος, πρώτες ύλες, τρόφιμα, αλλά και χρήμα. 'Αλλωστε, η πληγείσα πόλη της Ρόδου ηγεμόνευε σε θέματα ναυτικού δικαίου, διότι η ναυτική αυτή δύναμη (της ελληνιστικής εποχής) είχε στα χέρια της τόσο το διαμετακομιστικό εμπόριο όσο και την ασφάλιση/εξασφάλιση των διακινούμενων εμπορευμάτων (ασφαλιστικά προγράμματα της εποχής!). Το παρόν postάκι αντιχάρισμα στα του σεισμού εν ω το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη, όπως μνημονεύει ο μεγαλοπαρασκευιάτικος ευαγγελιστής. Ο ίδιος.

Υ.Γ. 'Ετερα νεώτερα από του Μεγάλου Σαββάτου το πρωϊνό με την προφητεία του Ιωνά να καταλέγει ότι μετενόησεν κι ο Θεός... "Και είδεν ο Θεός τα έργα αυτών, ότι απέστρεψαν από των οδών αυτών των πονηρών και μετενόησεν ο Θεός επί τη κακία ή ελάλησε του ποιήσαι αυτοίς. και ουκ εποίησε". Και κατόπιν με το φοβερό και τρομερό σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία, όπου καταλέγεται ρητώς: "ο γαρ Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων προσέρχεται σφαγιασθήναι και δοθήναι εις βρώσιν τοις πιστοίς"! Τούτα κρατώ. Ο ίδιος ξανά, ολίγον προ της αναστάσεως.-

μοιρολόγια: άνερ, απ' αιώνος νέος ώλεο, καδ δε με χήρην λείπεις εν μεγάροισι

"πλησίον δε των πυλών απήντησαν (τον Πρίαμον) άγοντα τον νεκρόν ('Εκτορα). πρώται τούτον τιλλόμεναι έκλαιον η προσφιλής σύζυγος και η σεβαστή μήτηρ, (710) πηδήσασαι επάνω εις την καλλίτροχον άμαξαν, απτόμεναι της κεφαλής (του αδικοχαμένου). κλαίων δ' ίστατο πέριξ ο όμιλος. και λοιπόν καθ' όλην την ημέραν μέχρι της δύσεως του ηλίου προ των πυλών θα ωδύροντο τον 'Εκτορα χύνοντες δάκρυα, αν μη εκ του δίφρου έλεγεν ο Πρίαμος προς τον λαόν∙

«Υποχωρήσατε εις τας ημιόνους προς χάριν μου, ώστε να διέλθωσιν∙ έπειτα δε θα κορεσθήτε κλαυθμού, αφού φέρω (αυτόν) εις τον οίκον».

Ούτως είπεν, εκείνοι δε διεχωρίσθησαν και υπεχώρησαν εις την άμαξαν. αφού δ' ούτοι εισήγαγον εις τον περίφημον οίκον, εκείνον μεν έπειτα έθεσαν εν κλίνη καλοτρυπημένη, πλησίον δ' εκάθισαν αοιδούς (720) ως εξάρχους θρήνων, οι οποίοι θρηνώδες άσμα εθρήνουν, εστέναζον δε προσέτι αι γυναίκες. μεταξύ δε τούτων η λευκώλενος Ανδρομάχη έκαμνεν αρχήν θρήνου, έχουσα μεταξύ των χειρών την κεφαλήν του ανδροφόνου 'Εκτορος∙

«'Ανερ, νέος εχάθης από την ζωήν, χήραν δε με αφίνεις εν τω οίκω [...] εις εμέ δε μάλιστα θλιβεραί λύπαι διαρκώς θα μένωσι. διότι θνήσκων δεν μοι εξέτεινας τας χείρας εκ της κλίνης, ουδέ μοι είπες συνετόν τινα λόγον, τον οποίον πάντοτε νυχθημερόν ήθελον ενθυμείσθαι χύνουσα δάκρυα»". (Ω 709-726, 742-745

Ο θάνατος του επισκόπου (κατά το Ω 729) 'Εκτορα είναι το τελευταίο επεισόδιο της Ιλιάδος.


[στο πρωτότυπο έχει ως εξής:]

"αγχού δε ξύμβληντο πυλάων νεκρόν άγοντι.

πρώται τον γ' άλοχός τε φίλη και πότνια μήτηρ

τιλλέσθην, επ' άμαξαν εύτροχον αίξασαι,

απτόμεναι κεφαλής∙ κλαίων δ' αμφίσταθ' όμιλος.

και νυ κε δη πρόπαν ήμαρ ες ηέλιον καταδύντα

'Εκτορα δάκρυ χέοντες οδύροντο προ πυλάων,

ει μη αρ' εκ δίφροιο γέρων λαοίσι μετηύδα∙

«είξατέ μοι ουρεύσι διελθέμεν∙ αυτάρ έπειτα

άσεσθε κλαυθμοίο, επήν αγάγωμι δόμονθε∙»

ως εφαθ', οι δε διέστησαν και είξαν απήνη.

οι δ' επεί εισάγαγον κλυτά δώματα, τον μεν έπειτα

τρητοίς εν λεχέεσσι θέσαν, παρά δ' είσαν αοιδούς

θρήνων εξάρχους, οι τε στονόεσσαν αοιδήν

οι μεν δη θρήνεον, επί δε στενάχοντο γυναίκες∙

τήσιν δ' Ανδρομάχη λευκώλενος ήρχε γόοιο

'Εκτορος ανδροφόνοιο κάρη μετά χερσίν έχουσα∙

«άνερ, απ' αιώνος νέος ώλεο, καδ δε με χήρην

λείπεις εν μεγάροισι∙

[...] εμοί δε μάλιστα λελείψεται άλγεα λυγρά.

ου γαρ μοι θνήσκων λεχέων εκ χείρας ορέξας,

ουδέ τι μοι είπες πυκινόν έπος, ου τε κεν αιεί

μεμνήμην νύκτας τε και ήματα δάκρυ χέουσα»".

αγχού πυλάων = πλησίον μεν των πυλών, εκτός δε της πόλεως

είξατε ουρεύσι = υποχωρήσατε, τ.έ. κάμετε θέσιν, τόπον

τρητοίς εν λεχέεσσι = η νεκρική αύτη κλίνη βεβαίως ήτο πολυτελεστέρα της εν 589 αναφερομένης. Επί ταύτης έμεινεν ο νεκρός εκτεθειμένος μέχρι της ταφής.

τρητοίς = καλοτρυπημένοις. ίνα διά των οπών περάσωσι τους ιμάντας τους υποβαστάζοντας τα στρώματα.

λέχος και λέκτρον = κλίνη, στρώμα. Εκ ρ. λεχ του λέγω = πλαγιάζω

θρήνων εξάρχους = κατηγορούμενο του αοιδούς. Τοιούτους εξ επαγγέλματος θρηνωδούς δεν αναφέρει αλλαχού ο 'Ομηρος. πρβλ. ω 60 εξ. Σήμερον [1893] πολλαχού της Ελλάδος επί μισθώ θρηνούσιν αι μυρολογήτραις.

απ' αιώνος ώλεο = κατά βραχυλογίαν ελέχθη. = απ' αιώνος οίχεο ολλύμενος. – Το περιεχόμενον των θρήνων των αοιδών φαίνεται ότι ήτο γενικόν, αποβλέπον λ.χ. τας πολεμικάς του ήρωος πράξεις. οι δε θρήνοι των γυναικών είναι ειδικώτεροι, αποβλέποντες την εκάστοτε θρηνούσαν και τας προς τον νεκρόν σχέσεις αυτής. Εκ του κειμένου (πρβλ. 723, 746) δεν εξάγεται, ότι οι θρήνοι ούτοι ήδοντο. – Εν τω θρήνω της Ανδρομάχης εξαίρεται τούτο, ότι θανόντος του 'Εκτορος η γυνή αυτού, το τέκνον και πάντες οι πολίται απώλεσαν τον μόνον προστάτην [επίσκοπον] και πρόμαχον.

εμοί δε μάλιστα = διά τούτων επανέρχεται η θρηνούσα εις την εαυτής τύχην, αφ' ης ωρμήθη.

λελείψεται = διαρκή παριστάνει την έννοιαν

πυκινόν έπος = συνετόν λόγον, ο οποίος ως εκδήλωσις της τελευταίας θελήσεως παρηγορίαν τινά ήθελε παρέχει αυτή εν τη χηρεία.

 (απόδοση, υπό Α.Ξ. Καραπαναγιώτου (1893), έκδοση βασισμένη στην Ιλιάδα του J. La Roche.)

'Αλλο απόσπασμα από το ίδιο έργο εδωδά.

μην απρίλιος (όνομα και πράμα)

έχων ημέρας λ', η ημέρα έχει ώρας ιγ' και η νυξ ώρας ια'. Απρίλιος δεν είναι όνομα Ελληνικόν, αλλά Λατινικόν ή Ιταλικόν, και θα ειπή ανοικτός ετυμολογούμενον από το απερίρε Λατινικόν, ό δηλοί ανοίγω. Καθότι εν τω Απριλίω μηνί ανοίγουσιν όλα τα δένδρα και κάμνουσιν άνθη και εις αυτόν γίνεται η γλυκυτάτη άνοιξις.

Εις την Α', μνήμη της οσίας μητρός ημών Μαρίας της Αιγυπτίας, ήτις έζησε εν έτει φκ'.

Απήρε πνεύμα, σαρξ απερρύη πάλαι, 

Τον όστινον γη κρύπτε νεκρόν Μαρίας. 

Πρώτη Απριλίου Μαρίη θάνεν εύχος ερήμου. 

Σχόλον πάνυ αγλαόκαρπον εκ του Συναξαριστού των δώδεκα μηνών του ενιαυτού (και δη και μηνός Απριλίου), του οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του αγιορείτου.

-----

Υ.Γ.1. Το παρόν έστω και ως δριμεία αναφορά στο κελάδησμα των κοσσυφιών που στήνουνε φωλίτσα, μια βδομάδα τώρα, στα κλαδιά της δενδρωμένης δάφνης, στο ένα μέτρο από το μπαλκόνι μου και τα παρατηρώ από το γραφείο μου ο επιούσιος. 'Ο,τι καιρός του σιγάν και κλώσσειν (τα πεπραγμένα).
Υ.Γ.2. Με τις κουτσουπιές ήδη πια ανθισμένες κι ο γέρο-Φιλιππότης στη Σόλωνος σημειώνει στη βιτρίνα: "Ωράριο βιβλιοπωλείου Φιλιππότη: Δευτέρα έως Σαββάτο: 7:00-13:30 μ.μ. Κυριακή: εκκλησιασμός". Ο ίδιος.-