Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2023

τούτο το βηβληον...


[...] δεν έχουμε καμιά είδηση για το πότε κτίστηκε ο ναός του Χριστού Δημαρχίας [σημ. 40: τη μεταγενέστερη χρονολογία 1639 σημειώνει μόνο ο Χρ. Ιακωβίδης, Χώρα Πάτμου, 92 και φαίνεται πως αφορά κάποια ανακαίνιση του ναού], η οποία θα ήταν δυνατό να μάς δώσει κάποιο terminus post quem για το τέμπλο, εκτός από μια ενθύμηση του 1558 που βρήκαμε σε μηναίο Οκτωβρίου κατά την εκεί επίσκεψή μας*. Θα πρέπει επομένως να δεχτούμε σαν πιο πιθανή περίοδο στην οποία κατασκευάστηκε το τέμπλο, το α΄ μισό του 16ου αιώνα, εποχή κατά την οποία ο ναός φαίνεται ότι εφοδιάζεται με εκκλησιαστικά είδη, όπως ένας σκαλιστός σταυρός λιτανείας που χρονολογείται από τον Χατζηδάκη επίσης στις αρχές του 16ου αιώνα.

* σημ. 41: «1558 ηουλίου 21 / τούτο το βηβληον το αγόρασα στη / βεναιτηα του σωτηρος χυ δια δ(ουκάτα) χρ(υσά) ... / εγώ διακος του μαϊκαρητου πα(πα) νικολα δι αφέσεως αμα/ρτιών» (δεύτερο παράφυλλο recto). Ας σημειωθεί όμως, ότι το περιεχόμενο δεν είναι σαφές και ότι η φράση «του σωτήρος Χριστού» στον τρίτο στίχο θα μπορούσε να σημαίνει και την ημέρα που αγόρασε το βιβλίο ο Διάκος του παπα-Νικόλα. Αυτό όμως αποκλείεται από την ημερομηνία της ενθύμησης που δίνεται ήδη στον πρώτο στίχο, γιατί η εορτή της Μεταμορφώσεως του Χριστού είναι στις 6 Αυγούστου. Έτσι γίνεται φανερό, ότι το βιβλίο αγοράστηκε για τις ανάγκες του ναού του Χριστού Δημαρχίας, ο οποίος είναι πράγματι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Χριστού. Ύστερα δεν χωράει αμφιβολία ότι το βιβλίο ανήκει σ΄ αυτόν τον ναό, γιατί βρέθηκε στο σεντούκι του, μέσα στο χώρο του Αγ. Βήματος, εκεί που συνηθίζουν οι παπάδες στα Δωδεκάνησα μα τοποθετούν τα άμφιά τους και τα εκκλησιαστικά βιβλία του ναού.

Χαρ. Κουτελάκης, Ξυλόγλυπτα τέμπλα της Δωδεκανήσου μέχρι το 1700 (διδ. διατριβή, έκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1986, σσ. 72-73, ένθα και οι υποσημειώσεις).

Δεν υπάρχουν σχόλια: