Όλη η αλήθεια -η θετική ενότητα των πάντων- υπάρχει εξαρχής στη ζωντανή συνείδηση τού ανθρώπου και σταδιακά πραγματώνεται στην ζωή της ανθρωπότητας με συνειδητή διαδοχή (γιατί η αλήθεια που δεν αναφέρεται στην διαδοχή δεν είναι αλήθεια).
Χάρη στην αέναη ελαστικότητα και συνέχεια της διαδοχικής του συνείδησης ο άνθρωπος, ενώπιος ενωπίω, μπορεί να κατανοήσει και να εκπληρώσει την ατελείωτη πληρότητα τού Είναι, γι' αυτό και δεν τού χρειάζονται και δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν άλλες ανώτερες μορφές ύπαρξης.
Στα πλαίσια της συγκεκριμένης δραστηριότητας ο άνθρωπος είναι απλά μέρος της φύσης, αλλά μονιμώς και με συνέπεια καταργεί τα όρια αυτά.
Στις πνευματικές του αναζητήσεις -στην θρησκεία και στην επιστήμη, στην ηθική και την τέχνη- αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως κέντρο της γενικής συνείδησης, ως ψυχή του κόσμου, ως δυνατότητα που μπορεί να πραγματώνει την απόλυτη ενότητα και, επομένως, υπεράνω αυτού μπορεί να υπάρχει μόνο το ίδιο το απόλυτο στην πιο τέλειά του μορφή, ή το αιώνιο Είναι, δηλαδή ο Θεός.
*
Το πλεονέκτημα του ανθρώπου έναντι των υπολοίπων πλασμάτων της φύσης είναι η ικανότητά του να κατανοεί και να πραγματώνει την αλήθεια· και μάλιστα όχι μόνο την ατομική αλήθεια ή την αλήθεια του γένους.
Κάθε άνθρωπος είναι ικανός να κατανοήσει και να πραγματώσει την αλήθεια, κάθε άνθρωπος μπορεί να γίνει ζωντανή αντανάκλαση του απόλυτου όλου, συνειδητό και ανεξάρτητο εργαλείο της οικουμενικής ζωής.
Και στην υπόλοιπη φύση υπάρχει αλήθεια (ή η μορφή του Θεού), μόνο όμως στην αντικειμενική κοινότητα, άγνωστη στα διάφορα πλάσματα. Αυτή τα σχηματίζει και επιδρά σ' αυτά και μέσω αυτών ως μοιραία δύναμη, ως άγνωστος σ' αυτά νόμος τού Είναι τους, στον οποίο υποτάσσονται άβουλα και ασυνείδητα.
Αυτά τα πλάσματα, παρά τα εσωτερικά τους συναισθήματα και τη συνείδηση, δεν μπορούν να εξυψωθούν υπεράνω της συγκεκριμένης μερικής ύπαρξης, βρίσκουν τον εαυτό τους μόνο σ' αυτή την ιδιαιτερότητα, ξένα προς το όλο, και επομένως εκτός της αλήθειας.
Γι' αυτό και η αλήθεια ή το όλο μπορούν να θριαμβεύσουν μόνο μέσα στην εναλλαγή των γενεών, στην εμφάνιση του γένους και τον χαμό της ατομικής ζωής, η οποία δεν έχει εντός της την αλήθεια.
Η ανθρώπινη όμως ατομικότητα, ακριβώς επειδή μπορεί να εμπεριέχει την αλήθεια, δεν καταργείται από αυτή, αλλά διατηρείται και ενισχύεται με το θρίαμβό της.
Για να μπορέσει όμως η ατομική ύπαρξη να βρεί στην αλήθεια -στην ενότητα των πάντων- την δικαίωση και την επιβεβαίωση, δεν αρκεί μόνο από την πλευρά της η συνείδηση της αλήθειας. Πρέπει στην αλήθεια -πρωταρχικά και άμεσα ο ατομικός άνθρωπος, όπως και το ζώο- να είναι εν αληθεία: εκεί βρίσκει τον εαυτό του ως μεμονωμένο τμήμα του οικουμενικού όλου· και βεβαιώνει στον εγωισμό για τον εαυτό του το μερικό ως όλο και ζητάει να βρίσκεται σε απόσταση απ' το οικουμενικό όλο, δηλαδή εκτός αληθείας.
Ο εγωισμός ως υπαρκτή βασική αρχή της ατομικής ζωής ολοένα και την διαπερνά και την κατευθύνει, καθορίζει τα πάντα συγκεκριμένα, και αυτό γιατί δεν μπορεί μόνη η θεωρητική συνείδηση της αλήθειας να τον υπερκεράσει και να τον καταργήσει.
Όσο η ζώσα δύναμη του εγωισμού δεν συναντά μέσα στον άνθρωπο μια άλλη ζώσα δύναμη, αντίθετη με αυτόν, η συνείδηση της αλήθειας είναι απλά μια επιφανειακή λάμψη, μια λάμψη ενός ξένου φωτός.
Αν ο άνθρωπος μόνο υπ' αυτή την έννοια μπορούσε να εμπεριέχει την αλήθεια, τότε η σχέση της ατομικότητάς του με αυτή δεν θα υπήρχε ως εσωτερική και ακατάλυτη. Η ατομική του ύπαρξη θα παρέμενε, όπως στα ζώα, εκτός αληθείας, θα ήταν καταδικασμένη (ως προς την υποκειμενικότητά της) στο χαμό, και θα παρέμενε μόνο ως ιδέα στις σκέψεις του απόλυτου πνεύματος.
Βλαδίμηρος Σολοβιόφ, Το νόημα του έρωτα (μτφρ. Δημ. Β. Τριανταφυλλίδης, έκδ. Αρμός, Αθήνα 2018 (2008), σσ. 49-50, 50-52).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου