[…] η Γαία είναι στην αρχή μόνη της και όλα βρίσκονται μέσα της ακόμη συγκεχυμένα. Από την στιγμή που η Γαία εξάγει από τα σπλάχνα της τον Ουρανό, γίνονται διακριτές δύο οντότητες [Ουρανός-Γη]. Όμως δεν υπάρχει ακόμη ανάμεσά τους ένας μόνιμος χώρος, ώστε και τα άλλα δημιουργήματα να πάρουν μια θέση σ' αυτόν.
Ο Κρόνος, ευνουχίζοντας τον Ουρανό στο σμίξιμό του με τη Γαία, κόβει ένα δεσμό που ενώνει αυτό το πρωτογενές ζεύγος. Τώρα, ο Ουρανός και η Γη απομακρύνονται μεταξύ τους αρκετά, και τα παιδιά τους μπορούν πια να βγούν στο φώς.
Ο μύθος του ευνουχισμού του Ουρανού είναι η πιο συνήθης ελληνική παραλλαγή ενός μύθου που τον γνωρίζουμε κι από άλλους λαούς: είναι ο μύθος του διαχωρισμού Ουρανού και Γης. [...]
*
Ο Ουρανός είναι ένα στοιχείο αρσενικό, του οποίου η σεξουαλική δραστηριότητα, αρχικά, είναι ακατάπαυστη όσο τα δύο μέλη του αρχέγονου ζεύγους [Γαία-Ουρανός] βρίσκονται κοντά το ένα στο άλλο. Αλλά η συνέχιση αυτής της δραστηριότητας θα απέβαινε ατελέσφορη. Κατά ένα παράδοξο τρόπο, ο ευνουχισμός του Ουρανού είναι απαραίτητος για τη γέννηση των ίδιων του των παιδιών.
Ο ευνουχισμός αυτός, που απέχει πολύ από το να ισοδυναμεί με στείρωση, κάνει τη σεξουαλική πράξη αποτελεσματική και αληθινά γόνιμη. Μια απόσταση πρέπει να παρεμβληθεί και να χωρίσει το αρσενικό από το θηλυκό ώστε η ένωσή τους ν' αποκτήσει ισορροπία. Ο πόθος του αρσενικού πρέπει να βρεί το μέτρο για νά 'ναι αναπαραγωγικός και ν' ανταποκρίνεται επίσης στο κάλεσμα του θηλυκού […].
*
Όσο για τη θεολογική σημαντική του μύθου του Ουρανού, δύο μόνο παρατηρήσεις έχω να κάνω. Οι θεϊκές ιδιότητες βρίσκουν την πλήρη τους πραγμάτωση μέσα στο σύμπαν και στη διάταξη του σύμπαντος.
Βλέπουμε όμως ότι κάθε [θεϊκό] ον, μέσα από την πορεία διαφοροποίησης που ακολουθεί, αποκτά έναν καλύτερα προσδιορισμένο και πιο συγκεκριμένο χαρακτήρα, σε καθεμιά από τις εκδηλώσεις του. Παράλληλα, οι αρμοδιότητες και οι ιδιότητές του περιορίζονται ολοένα, όπως φαίνεται πάλι από τις εκδηλώσεις του αυτές: ο Ήλιος δεν είναι τόσο απέραντος, ο Απόλλων ή ο Διόνυσος δεν είναι τόσο συμπαντικοί όσο ο κοινός τους πρόγονος, ο Ουρανός, στην πρώτη του κατάσταση.
Από αυτή την άποψη, η κοσμογονική πρόοδος μας φαίνεται αινιγματική: προϋποθέτει μια σειρά από -μειωτικές, οπωσδήποτε- υποβαθμίσεις, των οποίων το πρώτο σημάδι βρίσκουμε στην περίπτωση του ευνουχισμού του Ουρανού.
Η συγκεκριμένη αυτή υποβάθμιση αντισταθμίστηκε εντούτοις με την ένταξη όλων των δημιουργημάτων μέσα σε μια κοσμική τάξη, όπου το απλό και το πολλαπλό συμφιλιώνονται και το ον ξαναβρίσκει τελικά την πληρότητά του.
*
Είναι αναμφισβήτητο ότι ο ακρωτηριασμός του Ουρανού περιόρισε το αυθόρμητο όπως και τη διάρκεια του πόθου του, αλλά ο μύθος μάς πληροφορεί επίσης ότι δεν καταβλήθηκαν οριστικά οι θεϊκές ικανότητες. Αυτό που χανόταν σε πόθο αναπληρώθηκε, υπό άλλη μορφή στη θεά που προήλθε από τα κομμένα γεννητικά όργανα του Ουρανού.
Η Αφροδίτη, θεά της ερωτικής έλξης, της ομορφιάς, των θελγήτρων και των καλλωπισμών, είναι τώρα εκείνη που θα διεγείρει τον πόθο και θα τού ξαναδώσει την χαμένη του δύναμη, γεφυρώνοντας έτσι την απόσταση που παρεμβλήθηκε μεταξύ των δύο φύλων.
Ο Ουρανός δε βγαίνει τελικά χαμένος: Τώρα η σχέση του με τη Γή δεν είναι πια μια μονομερής επιβολή εκτός πραγματικότητας, όπως ήταν παλιότερα. Μέσα στο διαλεκτικό παιχνίδι μεταξύ πόθου και σαγήνευσης, οι δύο συμπαίκτες της ερωτικής σχέσης θα έχουν από δω και πέρα ο καθένας το δικό του μερίδιο πρωτοβουλίας.
Έτσι, με τον ευνουχισμό του Ουρανού δεν καταργείται η σεξουαλικότητα, αλλά ορίζονται οι συνθήκες υπό τις οποίες θα περάσει σ' έναν κόσμο με ολοένα πιο εξειδικευμένη ποικιλομορφία. Σ' αυτές τις καινούργιες συνθήκες, η ερωτική έλξη θα συνεχίσει να εκπληρώνει την κοσμογονική λειτουργία που τής αναγνωρίσαμε, κάτω όμως από τη συνδυασμένη τώρα δράση του Έρωτα και της Αφροδίτης.
Jean Rudhardt, Έρως και Αφροδίτη στα κοσμολογικά συστήματα των αρχαίων Ελλήνων (μτφρ. Ν. Πετρόπουλος, έκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1996, σσ. 36, 37, 39-40, 41-43).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου