Το υπογειάκι της Πλατείας Μαβίλη, όπου ο Καρούζος έζησε τα τελευταία χρόνια, γίνεται η πιο αληθινή ποιοτική του κατάθεση: δοκιμάζει λέξεις φωναχτά (με τον τρόπο του αναχωρητή που δοκιμάζει προσευχές για να συνομιλήσει με το θείο).
Μέσα εκεί βρίσκει το δικό του ιερό: τη συνάντηση με το μηδέν. (Η ύπαρξη βαραίνει όταν περισσεύει η ατομικότητα.) Όμως, στο μηδέν του Καρούζου -εντός του- ζούσαν ταυτοχρόνως οι ουρανοί του (το ίδιο λαμπεροί μ' εκείνους του Ζαρατούστρα, ο οποίος μπορούσε να συνεχίζει και χωρίς Θεό γιατί ήταν ο ίδιος Υπεράνθρωπος).
Γι' αυτό άλλωστε, προς το τέλος, εγκατέλειψε κάθε βεβαιότητα που η πίστη δίνει στον άνθρωπο: για να γευτεί τους καρπούς του Αδάμ: την περιπέτεια της απελευθέρωσης (αλλά και την παράταση της οδύνης), την περιπέτεια της ανεξαρτησίας και της αναρχίας, την ελευθερία σκέψης και αίσθησης αντίστοιχα -μια ελευθερία που συμπλέει μόνον με ό,τι είναι ουσιαστικό και αληθές. [2005]
*
Η λεπτότητα είναι μια λέξη που ταιριάζει απολύτως στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη: εκλεπτυσμένες παραστάσεις της γλώσσας, στη δημιουργική της δράση εντός του νοήματος αλλά και στην ύφανση εικόνων που αποτυπώνουν ένα σύμπαν μαγεμένο, σταματημένο μέσα στους ομιλητικούς ψιθύρους της Φύσης.
Ο Ελύτης -όπως ακριβώς πριν απ' αυτόν οι ρομαντικοί ποιητές- έρχεται να αποκαταστήσει το ρήγμα του Διαφωτισμού: την απομάγευση του κόσμου. Έτσι, μέσα σε κάθε φράση, εφευρίσκει την ενότητα των πραγμάτων, τα ίδια τα σύμβολα αυτής της ενότητας, τα οποία ξεπροβάλλουν από παντού ως γλώσσα της μυστικής εμπειρίας και του ιερατικού της χαρακτήρα. […]
Ο Ελύτης προσέρχεται σε ένα θυσιαστήριο, εκεί όπου όλα μετουσιώνονται -βλέμματα, σχήματα, εικόνες, τοπία, συγκινήσεις– για να εκφράσουν την ίδια την αιώρηση του κόσμου εντός του πνεύματος. […] Ο τόπος του Ελύτη είναι ο Ουρανός· και η ποιητική του, μια προσευχή του βλέμματος, η οποία αναβιβάζει τη γή στη φυσική της θέση πριν την «έκπτωσή» της.
Βέβαια, κάτω από το θρησκευτικό ένδυμα του χριστιανού μύστη ο ίδιος φοράει κατάσαρκα ολόκληρη την αρχαιοελληνική παράδοση, έτσι όπως τη συνόψισε ο νεοπλατωνισμός στην απόπειρά του να ενώσει τους δύο κόσμους, αρχαίο και νεώτερο, συνθέτοντας ένα πνευματικό Όλον.
Ο Νίκος Καρούζος κινείται στον αντίποδα του Ελύτη. Γι' αυτόν το ζητούμενο είναι ο Ουρανός να κατέβει στη γή. [...] [2001]
Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Νίκος Καρούζος. Συναντήθηκα με το θαύμα σαν φίλος (έκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2020, σσ. 25, 46-47, 47, 47-48).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου