* θεότητι γαρ καθ' υπόστασιν ήνωται,
και δύο φύσεις εν τω μεταλαμβανομένω υφ' ημών σώματι του χριστού,
ηνωμέναι καθ' υπόστασιν εισίν αδιασπάστως,
και των δύο φύσεων μετέχομεν:
του σώματoς, σωματικώς,
της θεότητος, πνευματικώς.
μάλλον δη άμφοιν κατ' άμφω.
υφιστάμεθα γαρ πρώτον, και τότε ενούμεθα.
αλλά κατά συνανάκρασιν του σώματος και αίματος.
Ιωάννης ο Δαμασκηνός, (Μedieval Sourcebook, page 102).
Ξετυλίγει, κανείς, το κουβάρι αφ' εσπέρας. Το αφήνει όλη νύχτα να μουλιάσει στις σκεπές. Μέχρι που πάει να ροδίσει και να χαράξει πίσω απ' το βουνό. Τότε μαζεύεται.
Την σχολαστική θεολογία στον τόπο μας πρώτος ανατάραξε ένας ελληνοαμερικανός, νεαρός τότε (1957), ορθόδοξος ιερέας. Ο π.Ιωάννης Ρωμανίδης. Βαθύς γνώστης της πατερικής μας γραμματείας και παράδοσης. Καθηγητής, κατόπιν, στο Αριστοτέλειο. 'Ελαβε μέρος σε συνομιλίες με ετεροδόξους και κατάφερε, επειδή ακριβώς ήταν άνθρωπος προσευχής, να διακρίνει που χωλένει η σχέση μας μαζί τους. Ορθοτομώντας, ακριβώς, την αλήθεια του βιώματος, ήτοι την ακριβή θεολογία. Στα κείμενά του παρατηρούμε, ωστόσο, κάποιες παράξενες εκφράσεις -ίσως και να προκαλούν θυμηδία- πράγμα που οφείλεται στην δυσκολία του να εκφραστεί στην καθομιλουμένη ελληνική, αφού ως πρώτη του γλώσσα έλαβε την αγγλική της αμερικής, όπου έζησε και ανδρώθηκε. Την δυσκολία του αυτή περιγράφει και ο ίδιος στην προσωπική του αλληλογραφία με ρωμηούς (εκδόθηκε από τον Γ. Μεταλληνό, πρ. Ιω. Ρωμανίδης, ο «προφήτης της Ρωμηοσύνης» προσωπογραφούμενος μέσα από άγνωστα ή λίγο γνωστά κείμενα, έκδ. Αρμός 2003) και δεν διέλαθε της προσοχής και του σχολιαστή του (ο.π. σημ.32, σσ.100-101).
Μίλησε για την Θεραπευτική Θεολογία, θεραπευτική της ψυχής, με την νηπτική προσευχή. Την προσήλωση και επιστροφή, δηλαδή, του δίκην οφθαλμού νοός στην καρδιακή ενδοχώρα, απ' όπου αναπέμπει τω Θεώ θυσίαν αινέσεως. Διέκρινε, σύμφωνα πάντα με την ορθόδοξη παράδοση, πως ο Θεός είναι φωτιά, μόνο που άλλος την βλέπει και αισθάνεται να καίγεται ενώ ο θεόφιλος δροσίζεται. Καυτηριάζοντας συγχρόνως το γελοίο της σχολαστικής-παπικής θεολογίας περί κολάσεως. Αντιλήφθηκε πρώτος την αλλοπρόσαλλη θεολογία του Αυγουστίνου, μέγα κεφάλαιο της λατινικής σκέψης, και την συνετάραξε εκ θεμελίων. Αν ο σημερινοί δεσποτάδες εκλέγονταν μεταξύ των εχόντων νηπτική σχέση με τον Θεό, όπως είχαν οι αρχαίοι, στην πρώτη εκκλησία, η εκκλησία μας θα είχε άλλη όψη σήμερα. Τα κείμενά του δεν έχουν όλα μεταφραστεί στην ελληνική. Πέθανε το 2001.
Ο λόγος του καίριος όσο δεν φαντάζεσαι γεννά από μόνος του τον σεβασμό προς τον λυόμενο. Τον γράφοντα εννοώ, και προσευχόμενο.
8 σχόλια:
Είδες... Δεν ανέφερα πως το aποψινό post σού είναι χαρισμένο, γλυκύτατε π., μιάς κι 'σαι ερωτευμένος μ' εκείνον που "Ωραίος κάλλει παρά τοις υιοίς των ανθρώπων"...
Κρίμα που το ιντερνέτιον τον φιλοξενεί στην πρώτη του γλώσσα. Κάποιος θα πρεπε να μεταφράσει το Προπατορικό του Αμάρτημα. Σε περίπτωση που σας διέφυγε βρίσκεται εδώ
-----> "Ξετυλίγει, κανείς, το κουβάρι αφ' εσπέρας. Το αφήνει όλη νύχτα να μουλιάσει στις σκεπές. Μέχρι που πάει να ροδίσει και να χαράξει πίσω απ' το βουνό. Τότε μαζεύεται".
Για μια στιγμή νόμισα οτι θελατε να γράψετε "μαζευετε", με έψιλον αλλά μετά συνηδειτοποίησα πως δεν πρόκειται για κάποια συνταγη ;)
Ποσο παράξενα γράφεις αγαπητό μου τραγάκι
"Στα κείμενά του παρατηρούμε, ωστόσο, κάποιες παράξενες εκφράσεις [...] πράγμα που οφείλεται στην δυσκολία του να εκφραστεί στην καθομιλουμένη ελληνική"
*
Αν ωστόσο επιλέγεις να γράψεις (αντί να σιωπήσεις) επιτρέπεται να αγνοήσεις, έστω και μια στιγμή, το "πρόβλημα"; Στο κάτω-κάτω δεν μετράει μόνον ό,τι γράφει κανείς, αλλά κι ό,τι δεν γράφει.
*
Όσοι, όπως ο Ρωμανίδης, θέλησαν να περπατήσουν σε τεντωμένο σκοινί, ήξεραν ότι μια λάθος κίνηση συνεπαγόταν βουτιά στο βάραθρο.
*
Κι εδώ το βάραθρο είναι τα πάρε-δώσε της ακαδημαϊκής κοινότητας. Τα publish or perish. Το να διαθέτεις έργο.
*
Κάτι ήξερε (υποθέτω) κι ο Κουτρουμπής από σχολαστική θεολογία. Ελάχιστα δημοσίευσε...Η μορφή του, όπως αναδύεται από τις σελίδες του Γιανναρά, με συγκινεί περισσότερο από τα κείμενα του Ρωμανίδη (όσο μπόρεσα να τα διαβάσω). Υπάρχουν κι άλλοι πολλοί μου φαίνεται...
*
Ο σεβασμός προς τον Ρ. παραμένει, χάρη και στη δική σου συγκίνηση. Το βιβλίο του Μεταλληνού δεν το ήξερα. Θα το ψάξω.
*
Έχει όμως τον τρόπο της κι η θυμηδία να γίνεται θεραπευτική...
*
Οίστρε μου, εννοείς να μεταφραστεί στο διαδίκτυο, γιατί ως βιβλίο κυκλοφορεί από τον "Δόμο" σε δεύτερη (από το 1989) έκδοση.
Ναί, γράφω κι εγώ παράξενα, ψυχή.
kuk: 'Οχι, βέβαια! Καθόλου δεν πρέπει να αγνοήσεις το "πρόβλημα". Κάθε άλλο!
Ωστόσο, το "βάραθρο" που αναφέρεις ήταν ήδη μεγάλο. Οι ακαδημαϊκοί της θολολογίας μας ήταν βουτηγμένοι μέχρι το κόκκαλο στον σχολαστικισμό. Αυτόν που και γνώρισαν με τις σπουδές τους. Ο Ρωμανίδης απ' την άλλη, κόμιζε τον άλλο αέρα. Κεντρισμένος στα κείμενα των πατέρων, ήρθε σε ρήξη τότε με τον Τρεμπέλα, που ποτέ δεν δέχτηκε τα γραπτά αυτού του "φοιτητή".
Η ακαδημαϊκή θεολογία υποδουλωμένη στο πνεύμα της Δύσεως μέτρα απείχε από τον λαό που δούλευε σ' αυτήν, ακριβώς, την σωτηριολογική περιπέτεια, γνωστή στα βάθη της παραδόσεώς μας, αυτό δηλ. το αυτονόητο για τη μάνα μου και τη μάνα σου, που προσεύχονται με μεγαλύτερη συχνότητα κι από την ανάσα τους. Σε μιά αποστροφή καταλήγει ο ίδιος:
"Ο λόγος που δεν υπάρχει στοχαστική θεολογία εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν είναι το γεγονός ότι η νόσος της θρησκείας είναι νευρο-βιολογική και η θεραπεία της δεδομένη. "Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι τον Θεόν όψωνται"."
M' αυτό θέλει να τονίσει τί είναι η εκκλησία. Πάντως όχι στοχαστική θολολογία.
Ο Κουτρουμπής, φαντάζομαι, θα ήξερε πολλά από σχολαστική θεολογία, δεδομένου του περάσματός του από τους Ιησουίτες (καθά λέγει ο Γιανν.) αλλά εντάσσεται σ' αυτούς που είχαν καθαρά καρδία και κατ' επέκτασιν πνευματικότητα-προσωπική σχέση με τον Θεό. Ναί, δεν έγραψε πολλά. Τί να γράψει, άλλωστε; ('Εναν μόνο τόμο δικό του φυλλομετρούν εκεί στου "Δόμου". Γραπτά που συνέλεξαν οι "μαθητές" του.
Στο βιβλίο, λοιπόν, που εξέδωσε από τον "Αρμό" ο Μεταλληνός, θα βρείς είτε θα διαισθανθείς και άλλα στοιχεία για τον χαρακτήρα του πατρός Ρωμ. Μιλάνε ακόμη και οι φωτογραφίες, με την δική τους, έστω, γλώσσα. (Και αυτό το λέω από κάθε πλευρά).
Ενώ και σε άλλο του βιβλίο, με ομιλίες που απομαγνητοφώνησαν ακροατές του, και φέρει τίτλο: «Πατερική Θεολογία», (πολύ αξιόλογο!) και κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του, επίσης θα βρείς κάποιες παράξενες εκφράσεις. Θα έλεγα πως πρόκειται για μιά γλώσσα «μάγκικη», κατά τόπους, προφορική. Δεν ξέρω κατά πόσο χωρά στα κεφάλαια που εξετάζει. Ομολογώ πως δεν είναι ό,τι το καλύτερο.
Επιστρέφω, όμως, σε κείνο το «κυκλικώς» που το δέχομαι μόνον ως έκφραση του βιώματος. Προσωπικής εμπειρίας, δηλαδή. Αυτό, λοιπόν, αναφέρεται από τον ίδιο τον Γρηγόριο τον Παλαμά, σε χωρίο, μάλιστα, που [ο Παλαμάς] διατρέχει τις αρεοπαγειτικές συγγραφές (Υπέρ των Ιερώς Ησυχαζόντων, Ι,β,5). [Κάθε φορά που θα αναφερθώ στον Παλαμά, δεν γίνεται να μην θυμηθώ ένα κατωχωρίτικο βενεδικτίνικο μοναστήρι, όπου ένας γερμανός το γένος καθολικός μοναχός με ξεναγούσε ποτε στην βιβλιοθήκη της μονής τους].
Με τον εκ πρώτης όψεως αδόκιμον, έστω, όρο «νευροβιολογική ασθένεια», θέλει να πεί πως: το να θρησκεύει ο άνθρωπος είναι μάλλον... μία ασθένεια. 'Ενα κάποιο έλλειμμα δηλώνεται με την προσήλωση στην όποια θρησκεία. Η δε εκζήτηση της ευδαιμονίας, ακόμη περισσότερο! Θεραπεία, όμως, υπάρχει, όπως υπάρχει και σε κάθε ασθένεια του ανθρώπου. Εδώ, λοιπόν, στην ασθένεια αυτή της βιολογικής μας ύπαρξης, θεραπεία είναι η Ορθοδοξία. Με την νηπτική της θεωρία, καλλιεργεί στις ψυχές (και άρα στα νεύρα μας, νευρώνες, αισθητήρια είτε εγκεφαλικά κύτταρα) την ενότητα του ανθρώπου γύρω από το κέντρο της καρδίας. Ο νούς καθίσταται όργανο, όπως και πρώτα (στην προπτωτική κατάσταση του ανθρώπου) μιάς συνεχούς-αδιαλείπτου προσευχής και άρα θεολογίας-σχέσης με τον Θεό (λέγε με: θεραπεία), ενώ η λογική-εγκέφαλος είναι που παραμένει σε ανοιχτή επαφή με τον περιβάλλοντα κόσμο. Τονίζεται, πως το να δεσμεύται αυτό το όργανο (ο νούς) εντός του κόσμου, αυτό συνιστά τον «σκοτασμό» του. Την έλλειψη επαφής με τον Θεό, και άρα την προαναφερθείσα ασθένεια-νοσούσα κατάσταση.
Χαρακτηριστικά σημειώνει: 'Έτσι [στην ασθενούσα κατάσταση] τα νοήματα του εγκεφάλου, που είναι όλα από το περιβάλλον, γίνονται νοήματα της νοεράς ενεργείας ριζωμένη πάντα στην καρδίαν. 'Έτσι ο παθών γίνεται δούλος του περιβάλλοντός του. Ως εκ τούτου συγχέει ορισμένα προερχόμενα εκ του περιβάλλοντός του νοήματα με τον θεόν ή τους θεούς του.
Αντιθέτως: Εις την φυσικήν του κατάστασιν το πνεύμα του ανθρώπου ενεργεί ωσάν στρόβιλος εντός της καρδίας, ενώ εις την πεπτωκείαν του κατάστασιν ευρίσκεται διάχυτον εις τον εγκέφαλον ταυτιζόμενον με τα νοήματα και τα ρήματά του και υπόδουλος εις αυτά.
Και: 'Έτσι ο επί κεφαλής του νευρικού συστήματος εγκέφαλος απασχολείται με τας καθημερινάς δραστηριότητας και τον ύπνον, ενώ συγχρόνως το πνεύμα του ανθρώπου προσεύχεται εν τη καρδία αδιαλείπτως.
Από προσωπική του πείρα στην Αμερική του '50 και του '60, είχε διακρίνει πόσο ενδιέφεραν τους νέους κυρίως (που πάντα διψούν για αυθεντική ζωή, ως εκ της φύσεώς τους) τα κεφάλαια περί της νηπτικής ζωής και πρακτικής της εκκλησίας μας.
Τα χωρία όλα, παρμένα από το κείμενο που εσύ υποδεικνύεις.
Καλώς ήρθες, ωρέ kuk.
Τα σχόλια σας "κυκλότερα" του αρχικού κειμένου.
Δεν ξερετε πόσο εντύπωση μου κανει που μας δίνετε, αγαπητό μας τραγί, τα κείμενα με τρόπο που μπορώ και μόνη μου μετά να διαπιστώσω αυτά που λέτε. Λέτε Πήγαινε εκεί να βρείς, εδώ να βρείς, παντού... Ανοίγω κι εγώ στην κάθε σελίδα που μάς στέλνετε. Βέβαια πού να τα έχει κανείς όλα αυτά τα βιβλία. Εχετε πολλά τραγί μου, έτσι δεν είναι;
καθόσον ο Ρωμανίδης είχε λαμπρή καταγωγή,απο την οικογένεια δηλαδή του αδικοχαμένου αυτοκράτορος Ρωμανού Δ' του Διογένους,μόνον λαμπρό θα ήτο το πέρασμά του απο τη γή.Επιπλέον εκείνος δεν είχε κανένα προσωπικό Μαντζικέρτ...
Δημοσίευση σχολίου