MAPIANNA KOPOMHΛA, εν τω σταδίω

Στα σχόλια που παραθέτουν οι ακροατές της Μαριάννας Κορομηλά στο radiofono.gr, υπάρχει και η προσωπική μαρτυρία μιάς ακροάτριας από τον Βόλο, που μάς ανακοινώνει πως η Μ. Κορομηλά δεν έχει πλέον καμμία επαφή με την ΕΡΑ. Μιάν ΕΡΑ που έπαψε πια να βάζει τα σποτάκια εκείνα-ανακοινώσεις με τα οποία μάς γνωστοποιούσε την επιστροφή της ιστορικού-παραγωγού, δήθεν, τον Οκτώβριο στην γνωστή της συχνότητα.

Θα ταίριαζε, λοιπόν, τίτλος στο παρόν postάκι και το «εν καμίνω». Δίνουμε, ωστόσο, το «εν τω σταδίω», μιάς και πρόκειται για τον τίτλο ενός από τα τελευταία μελετήματα της Μαριάννας Κορομηλά (εκδ. Αγρα 2004, την εποχή της Ολυμπιάδας στην Αθήνα). Διαβάζω από το οπισθόφυλλο:

Η Μαριάννα Κορομηλά προσπαθεί να αποκαταστήσει ένα μέρος του χαμένου χρόνου και του λησμονημένου χώρου, από την εποχή των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως τον καιρό του Ιουστινιανού. ... Επισκέπτεται γυμνάσια και στάδια, παλαίστρες, αμφιθέατρα, ιπποδρόμια και λουτρά, και εισδύει στα αποδυτήρια και τους στάβλους αλλά και στα υπόγεια, όπου διέμεναν τα θηρία, πριν ανέβουν στον στίβο, για να αντιπαραθέσει το υλικό της ιστορίας στα ιστορικοφανή μυθεύματα που επικρατούν. Ασχολείται με τα θέματα της ιδεολογίας, που συνδέονται άμεσα με τον κόσμο των αθλημάτων, και θέτει μερικά καίρια ερωτήματα γύρω από κρίσιμα ζητήματα της ιστορίας.

[...]

Κύριος άξονας της αφήγησης είναι η πολιτική εκμετάλλευση των αθλητικών εκδηλώσεων, που οργανώνονταν για να δοξάσουν τον μονάρχη και την εξουσία, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία στα πλήθη να ψυχαγωγηθούν, να διασκεδάσουν και να εκτονωθούν.

Στα γήπεδα σφυρηλατούνταν τα πατριωτικά αισθήματα κι αναβαπτίζονταν οι δεσμοί με το κράτος. Νικητής ήταν πάντα ο ηγεμόνας. Γι' αυτό και ο ζηλωτής Μέγας Θεοδόσιος, ο οποίος γνώριζε πολύ καλά τη χρησιμότητα των αγώνων, δεν εξέδωσε ποτέ κανέναν νόμο που να απαγορεύει την τέλεσή τους, παρά τα όσα πιστεύουμε.

Η κραυγή, «εσύ νικάς, Αύγουστε» εξακολούθησε να συνοδεύει τις εμφανίσεις του αυτοκράτορα στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τη βασιλεία των τελευταίων Κομνηνών.

Στο βιβλίο αυτό, μελέτημα μοναδικό, με πλούσιο οπτικό υλικό, εικόνες, φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα αρχαιολογικών χώρων που επισκέφθηκε η ερευνήτρια, ξεδιπλώνεται ο στοχασμός της όλος απ' αφορμή μιάν μόνο παρένθεση (μιάν φράση γραμμένη παρενθετικά από τον Προκόπιο (6ος μ.Χ. αι) στο Περί Κτισμάτων βιβλίο του). Γράφει η ίδια στη σ. 19:

Ο ξενώνας χτίστηκε κοντά στη θάλασσα, λέει ο Προκόπιος, σε έναν τόπον «που καλείται Στάδιον (ίσως, γιατί, καθώς πιστεύω, θα γίνονταν εδώ τον παλαιό καιρό κάποιου είδους αγώνες)» [I, XI 27]. Αυτή η δευτερεύουσα επεξηγηματική φράση, τοποθετημένη μάλιστα σε παρένθεση, με ταλαιπώρησε πάρα πολύ. Χαλάλι της όμως. Γιατί η αποκωδικοποίησή της –η προσπάθεια να ερμηνεύσω τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε ο Βυζαντινός ιστορικός ένα αχρηστευμένο στάδιο και προσπαθούσε να εντοπίσει τη λειτουργική του χρήση- με βοήθησε να ξεπεράσω εντέλει τα θέσφατα και τις ιστορικοφανείς προκαταλήψεις.

Και στη σ.69 καταλήγει:

Με όλα όσα είπα έως τώρα, προσπάθησα να ανασκευάσω την εδραιωμένη άποψη ότι οι αθλητικές δραστηριότητες και οι αγωνιστικές εκδηλώσεις, τις οποίες εμείς θεωρούμε σαν αποκλειστική έκφραση της ειδωλολατρικής θρησκείας και της πολυθεϊστικής κοινωνίας, έπαψαν να υφίστανται όταν η Χριστιανική θρησκεία υιοθετείται από το κράτος (το 381), το οποίο ορίζεται ως χριστιανικό (το 391). Πιάστηκα από μιά φράση ενός συγγραφέα του 6ου αιώνα (εννοώ τον αγαπητό μου Προκόπιο), ο οποίος αναφέρεται σε ένα εγκαταλελειμένο Στάδιο της βυζαντινής πρωτεύουσας, για να δείξω ότι ο αγωνιστικός αυτός χώρος δεν εγκαταλείφθηκε όταν απαγορεύτηκε η ειδωλολατρία –όπως είχα σπεύσει να συμπεράνω-, γιατί απλούστατα οι νόμοι των Χριστιανών αυτοκρατόρων δεν συμπεριλαμβάνουν τα αθλήματα στο θρησκευτικό περιεχόμενο του πολυθεϊσμού.

Τέτοια μοναδική στο είδος της παραγωγό απέλυσε κατά τους καλοκαιρικούς μήνες η ΕΡΑ.
Και μείς συνεχίζουμε τον αγώνα μας για την επανένταξή της στα ερτζιανά. Θέλουμε να ακούμε την φωνή της. Θέλουμε να ακούμε ό,τι έχει να μάς πεί αυτή η φωνή.

ΤΗΝ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΖΗΤΟΥΜΕ ΣΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΞΑΝΑ

________
Kάνοντας google αναζήτηση στο διαδίκτυο θα βρείς και άλλες γραφές-παρουσιάσεις του έργου της Μαριάννας Κορομηλά στον ημερήσιο τύπο:

Κατημερτζή, "ελληνικότητα είναι να τα βρίσκεις με τους άλλους".

Μπακουνάκης, για την ανατολική Θράκη και τον Βιζυηνό.

Μπακουνάκης, για τους έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα.