Ο χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο ο Σωκράτης παρουσιάζει τις ιδέες του είναι η μορφή διαλόγου ανάμεσα σ’ εκείνον και σε κάποιον επιφανή Αθηναίο, ο οποίος νομίζει ότι γνωρίζει καλά τι είναι αγαθό και τι δίκαιο. Αυτή η πεποίθησή του ότι γνωρίζει τι είναι αγαθό και τι δίκαιο αποδεικνύεται ότι δεν είναι τίποτε άλλο από την αναπαραγωγή κάποιου κοινού ρητού περί αρετής και δικαιοσύνης και ο Σωκράτης δεν έχει καμιά δυσκολία να αποδείξει ότι αυτή η βασισμένη στα κοινωνικά ήθη αντίληψη της ηθικής δεν μπορεί να είναι η αλήθεια.
Για παράδειγμα, ενάντια στην κοινή ιδέα ότι είναι δίκαιο να παίρνει κανείς αυτό που τού ανήκει, ο Σωκράτης αντιπαραθέτει την περίπτωση κατά την οποία κάποιος φίλος, ο οποίος σού είχε δανείσει ένα όπλο, έχει εν τω μεταξύ χάσει τα λογικά του. Μπορεί να τού χρωστάς το όπλο, είναι όμως πραγματικά δίκαιο να τού το επιστρέψεις;
Ο Σωκράτης, λοιπόν, καθοδηγεί το κοινό του να κρίνει ό,τι μέχρι τώρα έχει άκριτα δεχτεί ως ηθικό. Με την κριτική σκέψη γίνεται η λογική, και όχι τα κοινωνικά ήθη, ο τελικός κριτής τού τι είναι σωστό και τι λάθος.
Ο Χέγκελ βλέπει αυτή την αρχή, όπως την ανέλυσε με το παράδειγμά του ο Σωκράτης, ως μια επαναστατική δύναμη εναντίον του κράτους της Αθήνας. Γι' αυτό και θεωρεί ότι η θανατική ποινή που επιβλήθηκε στον Σωκράτη ήταν αναμφισβήτητα δικαιολογημένη:
με την ποινή αυτή οι Αθηναίοι καταδίκασαν τον πιο αμείλικτο εχθρό της ηθικής που βασίζεται στα κοινωνικά ήθη και τις παραδόσεις, στην οποία βασιζόταν ολόκληρη η ύπαρξη της Αθήνας ως κοινότητα.
'Ομως, η αρχή της ανεξάρτητης σκέψης ήταν πολύ βαθιά ριζωμένη στην Αθήνα για να ξεριζωθεί με το θάνατο ενός και μόνο ανθρώπου· έτσι, εν καιρώ, οι όροι αντιστράφηκαν και οι κατήγοροι του Σωκράτη καταδικάστηκαν ενώ ο Σωκράτης αποδείχτηκε ήτι ήταν αθώος μετά θάνατον. Η αρχή της ανεξάρτητης σκέψης ήταν, τελικά, η αιτία της παρακμής της Αθήνας και είναι αυτή που σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τον κοσμοϊστορικό ρόλο που έπαιξε ο ελληνικός πολιτισμός.
Peter Singer, Χέγκελ (μτφρ. Μ. Χαραλαμπή, έκδ. Πολύτροπον, Αθήνα 2006, σσ. 46-47, πρβλ. 156-157).
4 σχόλια:
Δεν ξέρω να πω τι ναι σωστό κ τι λάθος και φορές τα μπερδεύω. Σου στέλνω όμως ένα-άσχετο από το κείμενό σου-σχετικό με το μήνα Αύγουστο-κείμενο που μου άρεσε από την παράσταση που παρακολούθησα στην Επίδαυρο το "Χειμωνιάτικο Παραμύθι" του W.Shakespeare.
Αυτόλυκος: Λινό πιο άσπρο κι από χιόνι σωρό
κρέπι μαύρο σαν κοράκου φτερό
γάντια μυρωδάτα σαν ρόδα μοσκίτες
μούτσούνες ολόκληρες και σκέτες μύτες
κολιέ κεχριμπάρι,βραχιόλια με χάντρες
μυρουδιές για κυρίες να λιγώνουν τους άντρες.
Αυτή η μετάφραση είναι του Β.Ρώτα και νομίζω μου αρέσει περισσότερο από αυτή του Ε.Μπελιέ που χρησιμοποιήθηκε (σαν πιο σύγχρονη γαρ) στην παράσταση. Σε φιλώ.
Είσαι παρθένος Harouf?
Nαι, είμαι αγνό παρθένο(ς) harouf γεννημένο λίγο πρίν το τέλος -29- του Μεταγειτνιώνα μήνα.
'Αρα έχεις και τα γενέθλιά σου τούτο το φεγγάρι. Να τα εκατοστήσεις Harouf. Αλλά να περνάς κι από 'δώ. Χάρηκα με την παρουσία σου, τα διαβάσματά σου και τις μυρουδιές. Ο ίδιος.
Δημοσίευση σχολίου