Παρασκευή 8 Ιανουαρίου 2010


Γιατί η ομορφιά, Φαίδρε, πρόσεξέ το αυτό, μόνο η ομορφιά είναι θεϊκή και συνάμα ορατή, η ομορφιά είναι λοιπόν ο δρόμος της αίσθησης, μικρέ μου Φαίδρε, ο δρόμος του καλλιτέχνη προς το πνεύμα. Πιστεύεις όμως τώρα, αγαπημένε μου, πως μπορεί ποτέ ν' αποκτήσει τη σοφία κι αληθινά αντρίκεια αξιοπρέπεια εκείνος για τον οποίο ο δρόμος προς το πνεύμα οδηγεί μεσ' από τις αισθήσεις; 'Η μήπως, αντίθετα, πιστεύεις (σ' αφήνω ελεύθερο ν' αποφασίσεις) πως είναι ένας δρόμος γλυκός κι επικίνδυνα ελκυστικός, ένας σφαλερός κι αμαρτωλός δρόμος που οδηγεί μοιραία στην πλάνη; Γιατί πρέπει να ξέρεις πως εμείς οι ποιητές ΔΕΝ μπορούμε να ακολουθήσουμε το δρόμο της ομορφιάς χωρίς τον 'Ερωτα σύντροφο κι οδηγό μας· ναι, ακόμη κι αν, με τον δικό μας τρόπο, είμαστε ήρωες και πειθαρχημένοι πολεμιστές στην τέχνη μας, πάλι είμαστε σαν τις γυναίκες, γιατί ανάταση στην ψυχή μάς φέρνει μονάχα το πάθος, και βαθιά μας επιθυμία μένει πάντα η αγάπη –αυτή είναι η απόλαυσή μας και η ντροπή μας. Καταλαβαίνεις μήπως τώρα ότι εμείς οι ποιητές δεν μπορούμε να είμαστε ούτε σοφοί – συνετοί ούτε αξιοπρεπείς; Πως η παραπλάνησή μας είναι μοιραία, πως ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ παραμένουμε ακόλαστοι και τυχοδιώκτες του αισθήματος; Το επιβλητικό ύφος του έργου μας είναι υποκρισία και αφροσύνη, η φήμη και η τιμητική θέση μας στην κοινωνία μια φάρσα, η εμπιστοσύνη του κόσμου απέναντί μας απλώς γελοία, η μόρφωση του λαού και της νεολαίας μέσω της τέχνης μια επικίνδυνη και παράτολμη πρακτική που πρέπει ν' απαγορευτεί. Γιατί πώς μπορεί να είναι ικανός για παιδαγωγός αυτός που έχει έμφυτη μέσα του μια αδιόρθωτη ροπή προς την άβυσσο; Θα θέλαμε βέβαια να την αρνηθούμε και να κερδίσουμε την αξιοπρέπεια, μα όπου και να στραφούμε, ό,τι κι αν κάνουμε, μονάχα αυτή μάς ελκύει. 'Ετσι, αποποιούμαστε τη γνώση που θα μπορούσε να μάς καταστρέψει, γιατί η γνώση, Φαίδρε, δεν φέρνει στον κάτοχό της ούτε αξιοπρέπεια ούτε σοβαρότητα· εκείνη ξέρει, καταλαβαίνει, συγχωρεί, δεν παίρνει θέση και δεν αποδίδει σημασία στη μορφή· έχει συμπάθεια για την άβυσσο, ΕΙΝΑΙ η άβυσσος. Την απορρίπτουμε λοιπόν με αποφασιστικότητα, κι από δώ και πέρα η μόνη μας έγνοια είναι η ομορφιά, δηλαδή η απλότητα, η ευρύτητα και μια νέα αυστηρότητα, η επιστροφή στον αυθορμητισμό, τη φυσικότητα και τη μορφή. Αλλά η μορφή κι η φυσικότητα, Φαίδρε, οδηγούν στη μέθη και στον πόθο, οδηγούν και τον πιο ευγενικό χαρακτήρα σε φρικτή συναισθηματική αποχαλίνωση, που η ίδια του η αυστηρή αγάπη για την ομορφιά θα τον έκανε να την καταδικάσει, οδηγούν στην άβυσσο, στην άβυσσο ακόμη κι αυτές. Εκεί μάς οδηγούν, σού το λέω και πάλι, εμάς τους ποιητές, γιατί δεν μπορούμε να υψωθούμε στη σφαίρα της αρετής, μπορούμε μονάχα να πέφτουμε στην ακολασία...
Και τώρα φεύγω, Φαίδρε, εσύ μείνε δω· και μόνο όταν με χάσεις απ' τα μάτια σου, να φύγεις κι εσύ...


Thomas Mann [Τόμας Μαν], Θάνατος στη Βενετία (μτφρ. Κλαίρη Τρικεριώτη, έκδ. Γράμματα, Αθήνα 1990, σσ. 114-115).


3 σχόλια:

ellinida είπε...

Το κείμενο υπέροχο αλλά βρήκα τα tags άκρως διασκεδαστικά. Τι περιπέτειες... κακουχίες δεν λες καλύτερα; Αχ όλα πιά θυσία στην τέχνη!
Ενας θάνατος αργός, όμορφος. Δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερο μέρος γιά να πεθάνει κανείς εκτός ίσως από το να χαθεί κάποιος στην θάλασσα. Θαλασσοταραχή στην Γαληνοτάτη δεν έχω δει ποτέ τώρα που το σκέφτομαι. Μόνο πλημμυρισμένη την έχω δει.
Το κείμενο το κρατάω.

ellinida είπε...

Time kills me terribly.
"Time shall not murder you," He said,
"Nor the green nought be hurt;
Who could hack out your unsucked heart,
O green and unborn and undead?"
I saw time...

Dylan Thomas γι' αντίδωρο.

το θείο τραγί είπε...

Indeed ellinida! Τhanks και για το αντίδωρο. Το κείμενο είναι όντως πολύ δυνατό. Ποταμός και πύκνωμα συλλαβών και νομισμάτων. Θησαυρός. Το 'περιπέτειες' στο άωρον να εκληφθεί προσωπικό πάθημα. Ο ίδιος, με την χαρά της Κυριακής.

Υ.Γ. Εσύ μάς έβαλες link στο facebook και μάς πλημμύρισαν οι επισκέψεις;