η αρχιτεκτονική του αγαπημένου προσώπου

[…] Ο αδιάφορος θα εντοπίσει την ομορφιά στις γραμμές του προσώπου και του σώματος -σ' αυτό που ο πολύς κόσμος ονομάζει ομορφιά.

Για τον ερωτευμένο, αυτές οι γραμμές, η αρχιτεκτονική του αγαπημένου προσώπου, όπως διακρίνεται από μακριά, δεν υπάρχουν, έχουν ήδη χαθεί. Αν είναι ειλικρινής, θα αναγνωρίσει την ομορφιά σε λεπτομέρειες και σε απομονωμένα, ασύνδετα χαρακτηριστικά: στο χρώμα των ματιών, στη συναρμογή των χειλιών, στη χροιά της φωνής.

Αν αναλύσει το αίσθημά του κι αν ακολουθήσει την πορεία από το εσώτερο είναι του ώς το αγαπημένο πλάσμα, θα δεί ότι το νήμα του έρωτά του δένεται σ' αυτά τα μικρά χαρακτηριστικά και τρέφεται διαρκώς, ψάχνει για λόγους και αιτίες ν' αγαπά, θαυμάζοντας τις πραγματικές ή φανταστικές χάρες του αγαπημένου. Ζεί μέσα στην αδιάκοπη επιβεβαίωση.

(Ο έρωτας είναι μονότονος, πείσμων, απόλυτα πληκτικός· κανείς δεν θα άντεχε για πολύ την επανάληψη της πιο ωραίας φράσης, κι ωστόσο όλοι μας ζητάμε από το αγαπημένο πλάσμα τη συνεχή επιβεβαίωση ότι μάς αγαπά. Κι αντιθέτως, όταν δεν είμαστε ερωτευμένοι, ο έρωτας του άλλου για μας μάς δηλητηριάζει με την αφόρητη πλήξη που μάς προκαλεί).

*

Η εκφραστική χάρη ενός συγκεκριμένου τρόπου του είναι: αυτή προκαλεί κατά τη γνώμη μου τον έρωτα, κι όχι η πλαστική τελειότητα ή η επιμελημένη ομορφιά. Και αντιστρόφως, όταν, αντί για τον πραγματικό έρωτα, συναντούμε έναν ψευτοενθουσιασμό, στον οποίο παρασύρεται το άτομο από φιλαυτία, από περιέργεια ή από τύφλωση, τότε εμφανίζεται βουβά ένα αίσθημα ασυμβατότητας προς κάποια επιμέρους χαρακτηριστικά του άλλου, που φανερώνει πως δεν υπάρχει αγάπη.

Απεναντίας, η δυσμορφία ή οι ατέλειες του προσώπου, από την άποψη της καθαρής ομορφιάς, αν δεν είναι τερατώδεις, δεν εμποδίζουν το ερωτικό αίσθημα. Με την ιδέα της ομορφιάς ισοπεδώνεται, όπως με μια εξαίσια μαρμάρινη πλάκα, κάθε δυνατότητα λεπτότητας και γοητείας στην ψυχολογία του έρωτα.

Ortega y Gasset, Η επιλογή στον έρωτα (μτφρ. Μ. Γεωργίου, έκδ. Ροές, Αθήνα 1998, σσ. 26-27, 28).