Πλάτωνος συναρμογή

μετά ιδρώτος θαυμαστού όσου,
άτε και θέρους όντος
350d

[...] Συμφωνείται αρχικά ότι στην ιδανική πολιτεία οι γυναίκες πρέπει να έχουν την ίδια εκπαίδευση και αγωγή με τους άντρες, να ασκούνται στα πολεμικά έργα, όπως κι εκείνοι, και να μην έχει κανένας δική του οικογένεια -αυτό αφορά τις κατηγορίες των «φυλάκων» και των «επικούρων»-, αλλά «τας γυναίκας ταύτας των ανδρών τούτων πάντων πάσας είναι κοινάς, ιδία δε μηδενί μηδεμίαν συνοικείν» (457c).

Ακολουθεί λεπτομερέστερη έκθεση διάφορων ρυθμίσεων, ώστε κανένας από τους «φύλακες» και από τους «επικούρους», άντρες και γυναίκες, να μην ξέρει ποια είναι τα φυσικά παιδιά του («μήτε γονέα έκγονον ειδέναι τον αυτού μήτε παίδα γονέα» 457d) και όλοι να νιώθουν ότι είναι πατέρες ή μητέρες όλων των παιδιών. [...]

*

[...] (στο υπόλοιπο του πέμπτου βιβλίου και στα βιβλία έκτο και έβδομο, 474a-541b) η ομάδα των φιλοσόφων-φυλάκων με την εμπειρία και με την ωριμότητά της, άντρες και γυναίκες, θα αναλάβουν να διεκπεραιώνουν ό,τι βγήκε ότι είναι απαραίτητο: χωρίς δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων και έχοντας ως διακριτικό στοιχείο τους το θεϊκό χρυσάφι και ασήμι της ψυχής τους «ουσίαν κεκτημένον μηδεμίαν μηδένα ιδίαν» (416d) και «χρυσίον και αργύριον θείον παρά θεών αεί εν τη ψυχή» (416e) θα κυβερνούν σωστά όχι απλώς εφαρμόζοντας κάποιους θεσπισμένους νόμους, αλλά με διαρκή προσήλωση στο «αγαθόν» («το πάσι φώς παρέχον», 540a), και θα έχουν κύριο έργο τους να επιλέγουν και να προετοιμάζουν τη μελλοντική ηγεσία της πόλης.

*

[...] «σωκρατική άγνοια»: «ώστε μοι νυνί
γέγονεν
εκ του διαλόγου μηδέν ειδέναι» (354c).

Ακολούθως στην αρχή του δεύτερου βιβλίου, γίνεται περίτεχνη επανατοποθέτηση των σχετικών με την ουσία της δικαιοσύνης και της αδικίας από το Γλαύκωνα και τον Αδείμαντο. Οι δυο νέοι, παίζοντας το λεγόμενο ρόλο «των συνηγόρων του διαβόλου», προβάλλουν στο δεύτερο βιβλίο τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η ζωή του άδικου ανθρώπου σε σύγκριση με τη ζωή του δίκαιου (358e-367e)·

τονίζεται η ωφέλιμη επίδραση της ομορφιάς στις ψυχές των νέων με μια ωραία παρομοίωση «ώσπερ αύρα φέρουσα από χρηστών τόπων υγίειαν» (401c).

Στη συνέχεια έχουμε μια σατιρική περιγραφή ενός «κατά φαντασίαν ασθενούς» (407c), που τού φταίει η φιλοσοφία, επειδή τάχα τόν κάνει να φαντάζεται διαρκώς ότι είναι άρρωστος και δε σταματά να νιώθει πόνους στο σώμα του.

Στο έκτο βιβλίο (488a:) έχουμε την αλληγορία του πλοίου με τον παράξενο καραβοκύρη του και (492b:) την επίδραση των εκδηλώσεων της ανθρώπινης μάζας σε συνελεύσεις, σε δικαστήρια, σε θέατρα ή σε στρατόπεδα και (493a:) την παραστατική παρομοίωση για τη μάζα και (500c:) την περιγραφή των αληθινών φιλοσόφων που έχουν στραμμένο το βλέμμα της ψυχής τους στα αιώνια και (508a:) τον ήλιο ως συμβολική απεικόνιση της ιδέας του «αγαθού» και (509d:) την περίφημη εικόνα της γραμμής.

Στο έβδομο βιβλίο έχουμε (514a:) την περίφημη, επίσης, εικόνα του σπηλαίου.

Στο όγδοο και στο ένατο βιβλίο έχουμε εκπληκτική περιγραφή των κακών πολιτευμάτων, την περιγραφή της πενιχρής και άπληστης τυραννικής ψυχής (578a), την παρομοίωση της σκιώδους απόστασης και των σκιωδών επιδιώξεων του ανθρώπου με το φανταστικό είδωλο της ωραίας Ελένης που έγινε «περιμάχητον αγνοία του αληθούς» (586c) και την παρομοίωση της ανθρώπινης ψυχής με «θηρίον ποικίλον και πολυκέφαλον» (588c).

Στο δέκατο βιβλίο, τέλος, έχουμε τον πολύ ενδιαφέροντα εσχατολογικό μύθο του Ηρός (614b).

Θεόδωρος Μαυρόπουλος, Εισαγωγή στον τόμο Πλάτων Πολιτεία (έκδ. Ζήτρος - Τα Νέα 2021, σσ. 52, 52-53, 68-69). - Τα motto του Πλάτωνος ποιητική γραφή εκ του ιδίου έργου (ό.π., σσ. 67, 68).