δασκαλειό ή και δασκαλόπετρα

ίσαμε τη θάλασσα
που είχε φάει σε πολλές μεριές τον χαμηλό μόλο
προχωρώντας στη στεριά που γυμνή στέγνωνε
και σχιζόταν εξανθίζοντας αλάτι.*

[…] καθώς έρχεται κατεβαίνοντας από τον ουρανό ψηλά ένας αετός κι' αποθέτει ένα μεγάλο αυγό στο γλαφυρό γόνατο, που προβάλλει έξω από τα κύματα, τορνεμένο σαν σκόπελος.

Ωραία όντως μάς διδάσκει για τη δημιουργία του κόσμου ο τέτοιος σκόπελος, και δεν είναι ν' απορείς πως στη σύγχρονή μας λαλιά οι ναύτες, εισάγοντας για τον καθορισμό των σκοπέλων τη βάρβαρη λέξη dascoglio, τη διασκεύασαν στη γεμάτη γνώση και μάθηση «δασκαλειό». Η Ελλάδα, η πατρίδα μας που βρέχεται και περιβάλλεται παντού από τη θάλασσα, έχει πλήθος παρόμοιους σκοπέλους με τ' όνομα δασκαλειό ή και δασκαλόπετρα.

Για το Δασκαλειό στο βάθος του διπλού και ασφαλούς λιμένος της Σκιάθου, όπου σιμά είχε βουλιάξει ένα ξακουστό ιστιοφόρο σκαρί, συνήθιζαν να παίζουν τα μικρά παιδόπουλα της γραφικής πολίχνης που ανέδειξε τον Παπαδιαμάντη, ο Μωραϊτίδης διηγείται ότι χρησίμεψε επί τουρκοκρατίας για κρυφό σκολειό, όπου μαθητούδια και δάσκαλος κρυβόντουσαν στη σπηλιά, ανάμεσα στα βράχια, ξεδιψώντας με το θαυμάσιο δροσερό νερό που εκεί αναβρύει.

*

Αν ξεχάσουμε τους διάφορους σχετικούς με τη θάλασσα μύθους, τις εικόνες ή τα επίθετα που τη χαρακτηρίζουν μεθυστική και κατά πολλούς άλλους ωραίους τρόπους, αρκεί ο ρυθμός των στίχων του [Ομήρου], η θέση και αριθμητική παράταξη των λέξεων, για να πεισθούμε ότι τέλεια, σε όλο το μάκρος των επών του, ταυτίζεται προς τον ουσιώδη χαρακτήρα του αλμυρού νερού στις αναπεπταμένες επιφάνειες της υδρογείου, το ρυθμικό κυμάτισμα, που έκαμε το νεώτερο ποιητή να συμπεράνει ορθά: «Τα σπλάχνα μας κι η θάλασσα, ποτέ δεν ησυχάζουν».

Κάντε μια βόλτα στην παραλία, την εποχή που με τη χάση του Φεγγαριού το πλαγκτόν, μονοκύτταροι οργανισμοί, διάφανοι σαν γυάλινοι, ορατοί μόνο με το μικροσκόπιο, αισθητοποιούν με ψυχρούς φωσφορισμούς, σαν αντιλαμπές άλλου κόσμου, όπου το φώς φέγγει δίχως να καίει, την ασύλληπτή τους ύπαρξη στα νερά της θάλασσας, τονίζοντας κάθε πτυχή του πολύπλοκου παιχνιδιού των κυμάτων της, που με το σύρε κι' έλα και τις αμοιβαίες προστριβές του ενός θαλάσσιου μικρού βουνού με τ' άλλο, αισθητοποιούν τον ρυθμό.

Ο ρυθμός, θέλω να καταλήξω, να πώ, ότι είναι το ουσιώδες γνώρισμα που ενώνει και ταυτίζει το λουλούδι με τη θάλασσα. Σημαντικός πολύ ο χαρακτήρας αυτός των υλικών φαινομένων του κόσμου.

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής, Β΄ (β΄ έκδ. ΑΣΕ ΑΕ, Θεσ/νίκη 1978, σσ. 15-16, 16-17). - Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 37).