μια πίστη δυναμική και μεταμορφωτική

[...] έχουμε μεγάλο αριθμό παραβολών που σχετίζονται άμεσα με το θέμα της Βασιλείας του Θεού. Συχνά διαβάζουμε, ότι «ομοιώθη η βασιλεία των ουρανών ανθρώπω σπείραντι καλόν σπέρμα εν τω αγρώ αυτού» (Ματθ. 13, 24), ή «ανθρώπω βασιλεί, ός ηθέλησε συνάραι λόγον μετά των δούλων αυτού» (Ματθ. 18, 23), ή «ανθρώπω βασιλεί, όστις εποίησε γάμους τω υιώ αυτού» (Ματθ. 22, 2). Αλλά και «ομοία εστίν η βασιλεία των ουρανών κόκκω σινάπεως» (Ματθ. 13, 31), ή «ζύμη» (Ματθ. 13, 33), ή «θησαυρώ κεκρυμμένω» (Ματθ. 13, 44), ή «ανθρώπω εμπόρω» (Ματθ. 13, 45), ή «σαγήνη» (Ματθ. 13, 47), ή «ανθρώπω οικοδεσπότη» (Ματθ. 20, 1).

Όλες αυτές οι εισαγωγικές μορφές μάς δίνουν συγχρόνως και την κατεύθυνση της εφαρμογής κατά την ερμηνεία των παραβολών. Έτσι, βλέπουμε, ότι οι παραβολές ουσιαστικά παρουσιάζονται ως «γλώσσα» για την ορθή κατανόηση της έννοιας και του «μυστηρίου» της Βασιλείας του Θεού.

*

Ο Ιησούς προτιμά να διδάσκει με παραβολές, γιατί από τη φύση της η παραβολή καλεί τον ακροατή σε μια θετική προσωπική συμμετοχή. Η παραβολή δίνει μια πρώτη ιδέα της αλήθειας που έρχεται να προσφέρει. Όμως χρειάζεται παράλληλα και ο ακροατής να σκεφθεί, να ζητήσει εξηγήσεις, να δώσει τις δικές του ερμηνείες και να πάρει υπεύθυνη θέση. Η παραβολή δεν είναι πρόσφορη σε μια άβουλη ακροαματική διαδικασία. Καλεί τη λογική του ανθρώπου ν' ανοιχτεί και προς την πίστη. Ο άνθρωπος εμπιστεύεται τη ζωή, εμπιστεύεται και την πίστη.

*

Η πίστη, έστω και αυτή που «ως κόκκον σινάπεως» επιζητεί ο Ιησούς από τον πατέρα της περικοπής αυτής [του άρρωστου παιδιού: Ματθ. 17, 14-18· Μάρκ. 9, 14-27· Λουκ. 9, 37-43] και τους μαθητές του για να γίνει το θαύμα, βρίσκεται σε άμεση σχέση κοινωνίας με τον Θεό και στην καθημερινή άσκηση. Η περιφρόνηση της πνευματικής και ασκητικής ζωής κάνει την πίστη ανενεργό και μη αποτελεσματική. Ο Ιησούς ζητεί μια πίστη δυναμική και μεταμορφωτική. Μια πίστη που θα βρίσκεται σε άμεση σχέση με το θαύμα του όρους Θαβώρ.

Κάτω από αυτή την πνευματική προοπτική, μπορούμε να πούμε, πως το γεγονός της μεταμόρφωσης διεδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της θεολογικής σκέψης πολλών Πατέρων της Εκκλησίας, αλλά και στη διαμόρφωση της ορθόδοξης πνευματικότητας, ιδιαίτερα μετά τη σημαντική περίοδο του 14ου αιώνα.

Τότε, υπό το φώς της ιστορικής εμπειρίας των μαθητών του Κυρίου και της σχετικής θεολογικής επεξεργασίας που είχαν ως αφετηρία το γεγονός της μεταμόρφωσης, διαμορφώθηκε μια ανάλογη δυναμική θεολογία από τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και τους ησυχαστές, σχετικά με τη διάκριση ουσίας και ακτίστων ενεργειών του Θεού και των πρακτικών συνεπειών αυτής στην πνευματική ζωή.

Η επισήμανση από τον Ευαγγελιστή Λουκά, ότι ο Ιησούς μεταμορφώθηκε «εν τω προσεύχεσθαι αυτόν» (Λουκ. 9, 29), οδήγησε τους διαμορφωτές ησυχαστές Πατέρες της ορθόδοξης πνευματικότητας να μιλήσουν για τη δυνατότητα του ανθρώπου ν' αποκτήσει την εμπειρία του «θαβώρειου φωτός» και της μεταμορφωτικής χάρης, όπως ακριβώς συνέβη με τους μαθητές του Ιησού και τους ασκητές αγίους, τους ανθρώπους δηλαδή της κοινωνίας μετά του Χριστού, τους ανθρώπους της «προσευχής και της νηστείας».

Γεώργιος Πατρώνος, Η ιστορική πορεία του Ιησού από τη φάτνη ώς το κενό τάφο (έκδ. Δόμος, Αθήνα 1991, σσ. 387, 380-381, 437-438).