η πίστη στη μεσσιανικότητα του Ιησού και στις χριστολογικές ιδιότητές του

Η εμφάνιση της νεφέλης εδώ στο Θαβώρ,
σύμφωνα με τη σχετική συμβολική γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης
(βλ. Έξοδ. 24, 16), δεν φανερώνει μόνο την παρουσία του Θεού
αλλά και τη δόξα του Υιού (Ματθ. 17, 8 πρλ.).*

[...] η πίστη στη μεσσιανικότητα του Ιησού και στις χριστολογικές ιδιότητές του ήταν ευδιάκριτη από την αρχή της εμφάνισής του. Αλλά τα διάφορα γεγονότα που εν τω μεταξύ συνέβησαν, οι έντονες αντιδράσεις της θρησκευτικής ηγεσίας και κυρίως οι νέες περί Μεσσία αντιλήψεις που άρχισε τώρα να προβάλλει ο Ιησούς, άρχισαν να δημιουργούν μεγάλη κρίση και πολλοί απομακρύνθηκαν από κοντά του, εμμένοντας στις παραδοσιακές τους μεσσιανικές αντιλήψεις.

Είναι γνωστό, ότι ιδιαίτερα οι λαϊκές μάζες ανέμεναν ένα Μεσσία ένδοξο και ισχυρό, με σαφείς εθνικιστικές προεκτάσεις. Αυτές οι αντιλήψεις, όπως αντιλαμβάνεται κανείς, παρεμπόδιζαν να δούν και ν' αποδεχθούν τον Ιησού ως Μεσσία με μια έννοια περισσότερο πνευματική και εσχατολογική.

Ο Ιησούς όμως δεν ικανοποιείται από αυτές τις απαντήσεις και επιμένει να εκφράσουν και οι μαθητές τις δικές τους προσωπικές πεποιθήσεις: «υμείς δε τίνα μέ λέγετε είναι;» (Ματθ. 16, 15· Μαρκ. 8, 29· Λουκ. 9, 20).

Δεν γνωρίζουμε, εάν επηκολούθησε συζήτηση μεταξύ των μαθητών και εάν υπήρξαν και άλλες εκτιμήσεις και διαβεβαιώσεις. Τα κείμενα προβάλλουν μόνο την απάντηση του Πέτρου, η οποία έρχεται κατά έναν άμεσο και αυθόρμητο τρόπο, ως προσωπική ομολογία και όχι ως «συλλογική» εκτίμηση και διαβεβαίωση του συνόλου των μαθητών.

Ο Πέτρος δίνει μια σύντομη και ιδιαίτερα περιεκτική απάντηση: «Συ εί ο Χριστός ο υιός του Θεού του ζώντος» (Ματθ. 16, 15). Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου η απάντηση είναι ακόμη συντομότερη: «Συ εί ο Χριστός» (Μαρκ. 8, 29), ενώ στου Λουκά διαμορφώνεται ως «Χριστός του Θεού» (Λουκ. 9, 20). Και οι τρείς αυτές παραλλαγές της απάντησης έχουν το ίδιο νόημα και αναφέρονται τελικά στο μεσσιανικό χαρακτήρα της αποστολής του Ιησού.

Πολλοί ερμηνευτές θεωρούν ότι το «Χριστός» και το «υιός του Θεού του ζώντος» είναι συνώνυμοι χριστολογικοί όροι, με ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στον Ματθαίο στη «θεία Υιότητα». Φαίνεται ότι με την απάντηση του Πέτρου δεν επιδιωκόταν να δοθεί έμφαση μόνο στο μεσσιανικό χαρακτήρα του, ότι δηλαδή ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας, αλλ' επιπλέον και στη θεία προέλευσή του ως του αληθινού «Υιού του Θεού».

Γι' αυτό και ο Ιησούς μετά την ομολογία αυτή επισημαίνει στον Πέτρο: «μακάριος ει, Σίμων Βαριωνά, ότι σαρξ και αίμα ουκ απεκάλυψέ σοι, αλλ' ο Πατήρ μου ο εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. 16, 17). Και έρχεται στη συνέχεια η περίφημη διαβεβαίωση: «καγώ δε σοι λέγω ότι συ ει Πέτρος, και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής. Και δώσω σοι τας κλεις της βασιλείας των ουρανών, και ό εάν δήσης επί της γής, έσται δεδεμένον εν τοις ουρανοίς, και ό εάν λύσης επί της γής, έσται λελυμένον εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. 16, 19).

Αυτή η τελευταία αναφορά είναι μια ιδιαίτερη πολυσυζητημένη περικοπή, γιατί εδώ και μόνο, ουσιαστικά, στηρίζεται και η περί «πρωτείου» διδασκαλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Από αντίδραση μάλιστα προς την αυθαίρετη αυτή ερμηνεία, πολλοί φιλελεύθεροι προτεστάντες ερμηνευτές έφτασαν στο σημείο της αμφισβήτησης και αυτής της αξιοπιστίας της εν λόγω περικοπής, δεχόμενοι, είτε ότι είναι μεταγενέστερη προσθήκη είτε ότι δεν εκφράζει άποψη του ιδίου του Ιησού Χριστού, αλλά μερίδας πιστών της πρώτης χριστιανικής κοινότητας.

σημ. [...] ο Ιησούς λέγοντας στον Πέτρο ότι θα είναι η «πέτρα» της Εκκλησίας δεν εννοούσε ασφαλώς αυτό που η Δυτική Εκκλησία ισχυρίζεται σήμερα για να προβάλει το δικό της «δόγμα» και το δικό της «πρωτείο» επιβολής.

Γεώργιος Πατρώνος, Η ιστορική πορεία του Ιησού από τη φάτνη ώς το κενό τάφο (έκδ. Δόμος, Αθήνα 1991, σσ. 422-423). -Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 433).