η επί του Όρους ομιλία

Αυτός ο πρώην τελώνης θα γίνει σε λίγο
το «δώρο του Θεού» προς τους ανθρώπους,
κατά τη σημασία του ονόματος του Ματθαίου στα εβραϊκά,
αφού και ο ίδιος θα κηρύξει, είτε με το λόγο είτε με τη γραφίδα,
το «ευαγγέλιο» του Χριστού στον κόσμο,
για τη σωτηρία Ιουδαίων αλλά και Εθνικών.*

[...] θα μπορούσε εδώ να υποστηριχθεί με κάποια βεβαιότητα, ότι ο Ματθαίος με δική του πρωτοβουλία ενσωμάτωσε σε μια ενότητα όμοιο διδακτικό υλικό που ειπώθηκε από τον Ιησού σε διάφορες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της τριετούς περίπου ομιλητικής δραστηριότητάς του.

Οι πιο πολλοί ερμηνευτές σήμερα κλίνουν μάλλον προς την άποψη αυτή. Σ' αυτό το συμπέρασμα οδηγείται, εξάλλου, κανείς και από τη συστηματική πράγματι μέθοδο που ακολουθεί εδώ ο ιερός συγγραφέας, προκειμένου να παρουσιάσει τον Ιησού ως το μεγάλο Διδάσκαλο του νέου Ισραήλ. Γι' αυτό και κατανέμει το υλικό του Ευαγγελίου του σε πέντε βασικές ενότητες, από όσες ακριβώς αποτελείται και η Πεντάτευχος του Μωϋσή στην Παλαιά Διαθήκη.

Μήπως το ίδιος δεν κάνει ο Ματθαίος και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπου συγκεντρώνει προσεκτικά και μεθοδικά όμοιο υλικό για να το παρουσιάσει για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό;

Αναφέρουμε ως παράδειγμα τα κεφάλαια 8 και 9, όπου ο Ματθαίος συγκεντρώνει υλικό διάφορων θαυματουργιών, για να παρουσιάσει με εμφαντικό τρόπο τον Ιησού εκεί όχι μόνο ως διδάσκαλο αλλά και ως θαυματουργό.

Επίσης, στο κεφάλαιο 10 έχουμε συγκέντρωση υλικού με θεματολόγιο ποιμαντικής φύσεως, στο κεφ. 13 συγκεντρώθηκαν όμοιες παραβολές από διαφορετικές ενότητες, ενώ στο κεφ. 24 υπάρχει ενοποιημένο υλικό καθαρά εσχατολογικού ενδιαφέροντος.

Δεν θα ήταν, επομένως, περίεργο αν υποθέσουμε, ότι ο Ευαγγελιστής και στην περίπτωση αυτή της επί του Όρους Ομιλίας συγκέντρωσε ομοιόμορφο και ομοιογενές διδακτικό υλικό, από διάφορες περιπτώσεις ομιλιών και συνδιαλέξεων του Ιησού με το λαό, σε μια αποκλειστική ενότητα ποιμαντικού, ηθικού και παραινετικού χαρακτήρα.

Εξαιτίας δε του «όρους των Μακαρισμών», από όπου και πιθανώς να εκφωνήθηκαν οι πιο πολλές από αυτές προς το λαό που έσπευδε αυθόρμητα εκεί ν' ακούσει τον Διδάσκαλο, να πήρε και τη σχετική αυτή ονομασία.

*

Το «παρακληθήσονται» του στίχου αυτού των μακαρισμών έχει, ασφαλώς, κι εδώ έννοια εσχατολογική, αλλά με ιστορική σημασία. Μάς θυμίζει εκείνους, της ασκητικής θεολογίας και εμπειρίας, που με το «χαροποιόν πενθος και δάκρυον» μεταπλάθουν από τώρα σε θετικά τα τραγικά βιώματα του παρόντος.

Πρόκειται για την εσχατολογική «παράκληση», που ενώ την ανέμεναν στο μέλλοντα αιώνα την βιώνουν από τώρα στον παρόντα και παράλληλα προσδοκούν την ολοκλήρωσή της τότε, όταν ο Θεός «εξαλείψει πάν δάκρυον από των οφθαλμών αυτών και ο θάνατος ουκ έσται έτι, ούτε πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος ουκ έσται έτι· ότι τα πρώτα απήλθον» (Αποκ. 21, 4).

Γεώργιος Πατρώνος, Η ιστορική πορεία του Ιησού από τη φάτνη ώς το κενό τάφο (έκδ. Δόμος, Αθήνα 1991, σσ. 305-306, 310-311). -Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σ. 289).