για τον Πεντζίκη

Ο ελληνικός λόγος και η διάρκειά του
δεν μπορούν να μην άπτονται ερειπίων.
Στις επιστρωματώσεις των ερειπίων υπάρχουν όλες
οι κινήσεις των ανθρωπίνων χεριών.
Ολόκληρη η δουλειά σου δεν είναι παρά η προσπάθεια
να έχεις κάποια αίσθηση της αιωνιότητας
μέσα στο φθαρτό και εφήμερο.*

Ποτέ δεν έκανε υποδείξεις για το πώς πρέπει να γράφεις, τί να προσέχεις ή πώς να χρησιμοποιείς τις λέξεις. Μήτε κολάκευε ποτέ. Χτυπούσε την έπαρση που κουβαλάνε οι συγγραφείς, δίνοντάς σου την εντύπωση πως η λογοτεχνία δεν τον ενδιαφέρει. Το κυριότερο όμως ήταν ότι με τη συμπεριφορά του συνέτριβε κάθε κοινωνικό προσωπείο. Αυτά που ονομάζουμε σταδιοδρομία και καριέρα τού ήταν ξένα [...]

Ήταν ο μόνος άνθρωπος που γνώρισες ο οποίος δεν φοβόταν να γελοιοποιεί τον εαυτό του, φέρνοντας συχνά με τα καμώματά του σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τούς άλλους. Στο τέλος είχε καταφέρει να κάνει ό,τι τού κάπνιζε, μη υπολογίζοντας επιπτώσεις. Περιγελούσε τον κόσμο και τα τού κόσμου. [...]

Εκστόμιζε ξαφνικά κάτι, και το πράγμα φανερωνόταν και φωτιζόταν σ' όλο το βάθος του. Λάβαινε μια μεταμόρφωση, αποκαλυπτόταν η πραγματική του υπόσταση. η οποία προηγουμένως παρέμενε κρυμμένη.

Ο πατήρ Παΐσιος είχε πεί γι' αυτόν, ίσως επειδή ο Πεντζίκης μιλούσε μερικές φορές χωρίς να λογαριάζει. πως «πετά στεφάνια στολισμένα με διαμάντια και σπάζουν τα ευαίσθητα κεφάλια».

*

Σε μια επίσκεψή μας στη Μονή Σταυρονικήτα είχες μπεί στο οστεοφυλάκιο, στο κοιμητήριο της Μονής, κι εκείνος, χάριν παιδιάς, έκλεισε την πόρτα την ξύλινη του οστεοφυλακίου και έβαλε από πίσω το μπαστούνι του για να μην μπορείς να βγείς. Έμεινες κάμποσες στιγμές στο σκοτάδι, στα κατακλείδια της γής, περιτριγυρισμένος από τα λείψανα των αποδημησάντων πατέρων της Μονής, και θυμήθηκες το περιστατικό που τού είχε διηγηθεί ο Στρατής Δούκας, και σού το είχε πεί, για τον ερωτισμό που τόν είχε κατακλύσει σε ένα από τα οστεοφυλάκια που υπάρχουν σε αρκετούς ναούς της Καστοριάς, μετά την κάθοδό του από τις περιπλανήσεις του στις ράχες του Βοΐου.

*

Δεν υπήρξε στις πράξεις και στα λεγόμενά του ευθεία γραμμή. Έπρεπε να εξαντλήσει τον περίγυρο, τις παραμέτρους, για να φτάσει, αν ποτέ έφθανε, εκεί που ποτέ δεν είχες την εντύπωση πως ήθελε να φτάσει.

Για να πάτε στη Δράμα σάς πήρε έξι ώρες με το αυτοκίνητο, γιατί αντί τον κανονικό δρόμο των λεωφορείων, πήρατε τον δρόμο προς Νιγρίτα, περάσατε απ' το χωριό Χουμνικό με το παρεκκλήσι και το αγίασμα της Αγίας Παρασκευής, την πουρναριά απ' την οποία κρέμονται πλήθος κουρελάκια, αναθήματα πιστών για θεραπεία των οφθαλμικών παθήσεων, τη γέφυρα του Σεϊτάν και το χωριό Δάφνη με τον πύργο της κυρά-Μάρως, της μητριάς του Μωάμεθ του Πορθητή.

Αλέξανδρος Κοσματόπουλος, Ο πιο σύντομος δρόμος (έκδ. Αθ. Αλιντζή, Θεσσαλονίκη 2022, σσ. 68, 69, 69, 69-70, 73). - Το motto εκ του ιδίου (ό.π., σσ. 79-80).