Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2006

τα δε πάντα οιακίζει κεραυνός...


Με άλλα λόγια, οι λέξεις της ποιήσεως είναι μετωνυμίες: μετωνυμίες του Θεού, προς τον οποίον ταυτοχρόνως αναγγέλλουν την ύπαρξή τους και εκπορεύονται ως θεοφάνειες, δηλαδή ως ιδρυτικά ονόματα της ουσίας των πραγμάτων.


Γι' αυτό ο ποιητής είναι έκθετος στους κεραυνούς του Θεού. διότι αναγγέλλει τις λέξεις του ως θεοφάνειες, την ίδια στιγμή που τίς εκφέρει ως εκρήξεις ανθρωποφάνειας, ως κόσμους ανθρώπινους και όνειρα των ανθρώπων, ως φευγαλέες σκιές και πάθη συγκλονιστικά της ανθρώπινης καταστάσεως, ως ονομασίες, τέλος, του εδώ και του τώρα των ανθρώπινων υποθέσεων, ως ονομασίες του εγκόσμιου σπαραγμού.


Η τραγική σύγκρουση ανάμεσα στη θεοφάνεια των λέξεων του ποιητή και την ανθρωποφάνεια του ποιητικού του σώματος είναι αυτό που εκθέτει τον ποιητή στους κεραυνούς του Θεού. Και είναι επίσης αυτό που ορίζει την ποίηση ως αγιότητα, ήτοι ως εκφορά των μετωνυμιών του Θεού:

Νερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα,
χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
και παίρνουνε τον μόσχο της, κι αφήνουν
τη δροσιά τους.
Κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια
της πηγής τους,
τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί και κάνουν σαν αηδόνια
.


Σ' αυτή την κίνηση της ποιήσεως του Διονυσίου Σολωμού μόνο αν στήσουμε το αυτί μας ιδιαίτερα προσεκτικά στον πρωταρχικό ήχο, σ' αυτό το pianissimo που καταδυναστεύει την έκφραση, θα μπορέσουμε να αποκαλύψουμε τη σύγκρουση που κάνει το ποιητικό σύνθεμα πράγματι "το επικινδυνότατο έργο", για να χρησιμοποιήσω πάλι τη διατύπωση του Heidegger.


Ο πρωταρχικός ήχος είναι επικίνδυνος διότι αποκρύπτει τη θεοφάνεια, τη στιγμή που αποκαλύπτει την ανθρωποφάνεια του οραματισμού, τη φύση δηλαδή στην πιο ευτυχισμένη της μορφή, και συγχρόνως αποκρύπτει την ανθρωποφάνεια του οραματισμού τη στιγμή που αποκαλύπτει τη θεοφάνεια των λέξεων: "νερά χαριτωμένα".


Η Χάρις είναι θεουργία, και τα χαριτωμένα νερά, τα νερά της Χάριτος, είναι η μετωνυμία του Θεού - μια μετωνυμία της θεουργίας η οποία αναγγέλλεται στην "άβυσσο τη μοσχοβολισμένη", στον χαϊντεγγεριανό Abgrund, αν μού επιτρέπεται ο γερμανισμός, που σημαίνει απουσία ή καλύτερα έμφοβη παρουσία της απουσίας.


Ο Διονύσιος Σολωμός είναι έκθετος στους κεραυνούς του Θεού, διότι οι λέξεις που συγκροτούν την κίνησή του την ποιητική είναι το φοβερό βήμα: μια μετωνυμία της μετωνυμίας.

Διότι η Χάρις είναι μετωνυμία του Θεού, ο οποίος ως όνομα είναι μετωνυμία του ακτίστου.



Γράφει ο "νεαρός" τότε Στέφανος Ροζάνης από τις νύχτες της Ασσίζης του, (σήμερα: ΛΟΓΟΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΕΡΩΤΟΣ, (έκδ. Ψυχογιός 2005, σσ. 85-7)). Εύχομαι για έναν λόγο καθάριο, διάφανο, αρρενωπό. Λόγον θεοφανείας. Αν κάτι δεν αντέχει στα εγκαύματα που προξενούν οι αστραπές, εγώ τουλάχιστον, το αποστρέφομαι. Ο καθένας διαλέγει και παίρνει. 'Ολοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε...


7 σχόλια:

Katerina ante portas είπε...

Σας αφιερώνω το παλιό μου παλτό, συγχωρείστε με, άρθρο ήθελα, να πώ. Ξεκίνησε για τους ίδιους λόγους που ένυξαν τη δική σας ευαισθησία.
Λαμπερό σαββατοκύριακο προοιωνίζεται!

Eιρήνη είπε...

Γιατί ο λόγος ο καθάριος και διάφανος συνδυάζεται με αρρενωπότητα και όχι με τη θηλυκότητα?
Αποτελεί γνώρισμα του ενός φύλου?

Αφου βράζουμε στο ίδιο καζάνι...

Rodia είπε...

eirineta, γιατί οι υψηλές έννοιες είναι θηλυκές; Ελευθερία, Ειρήνη, Φιλοσοφία, Λογική, Επιστήμη, Γνώση, Αγιότητα, Σοφία, κλπ κλπ..???..

..συγγνώμη θείο τραγί, ξέχασα τι ήθελα να σχολιάσω..

:-)

Eιρήνη είπε...

Ρόδινη ολες αυτές τις κυρίες που ανέφερες ποτέ δε τις "συνείρμεψα" με τη θηλυκότητα αλλά ούτε και το καθάριο και διάφανο το κόσμημα με αρρενωπότητα

Λέξεις σκέψεις και άλλες τόσες σκέψεις δίχως λέξεις ...εκεί να δεις σύγκρουση.

Και μια που βρήκα μια γωνιά αυτήν την ώρα την αργή που επέστρεψα απο οίνους θεοανθρωποφανεις - κι αν οι λέξεις μου είναι πεταχτές συγχωρέστε τες- ακουσα μια ιστορια μιας γυναικειας παρουσίας στην ομοτράπεζα μου - τάραξε και την ειρήνη μου και το διάφανό μου.

Μια γυναικα που χασε το προσωπο της κυριολεκτικα στα 25 της(45 τωρα) προστατευοντας χελώνες στη Ζάκυνθο χαμογελάει χορευει σατυρίζει το χτυπημα της μηχανης στην ακτη(τοπικά συμφέροντα φιλοξενων ξενοδόχων.
Της μάζεψαν κόκκαλα για να της φτιάξουν ουρανίσκο, στομα μύτη ματι..ζει και κανει διδακτορικο στην εκκολαψη των αυγων χελώνας.
70 ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ για να χει πρόσωπο να χαμογελά - να ανοιγει το σπιτικό της σε όλους

αντε να βρεις Μορφέα να αναπαυθεις διάφανη και γαλήνια

πτωχες οι λέξεις κι εγω μαζι τους ακόμα πιο πτωχή.

κι οσο σκέφτομαι οτι στην αρχή δε μπορούσα να τη κοιτάξω κατάματα ..με φτύνω

Αστραδενή είπε...

Κάτι πήγα να πω για το κείμενο-μετά διάβασα το μήνυμα της Ειρηνέτας.
Ναι πολύ σωστός συνδυασμος!

Οιακίζει ο κεραυνός στη θυσία.
Χωρίς αίμα ούτε στάλα πνεύμα.
Καλή η θεωρία-
καλύτερο το βίωμα,
άριστος ο συνδυασμός τους στην νόηση.

το θείο τραγί είπε...

Κυρίες μου,
θέτετε ερωτήματα που τα απαντάτε κιόλας, η μιά στην άλλη, μεταξύ σας. Και σάς ευχαριστώ γι' αυτό (κι ας άργησα εγώ ν' αποκριθώ).

Ποτέ δεν αναφέρθηκα σε ένα κάποιο ξεχωριστό φύλο. Τον άνδρα π.χ. που λαλεί. Αναφέρθηκα, όμως, στην αρρενωπότητα -αφού έτσι το βλέπω εγώ- του λόγου, γιατί το βλέπω πως δίχως αυτό το στοιχείο, ο λόγος είναι κενός κάθε νοήματος, κενός κάθε ουσίας. Πλαδαρός και ασήμαντος. Χωρίς αντίκρισμα εν τέλει.

Σαφώς και οι έννοιες είναι θηλυκές. 'Οπως τις αναφέρεις, αγαπητή μου Ροδιά, και καλώς ήλθες κι από 'δώ. Οι ρομαντικοί στάθηκαν ιδιαίτερα σ' αυτό: φαντάζονταν και κατέγραφαν τις έννοιες αυτές ως γυναίκες: περπατά η δόξα μονάχη, για παράδειγμα και η ελευθεριά, επίσης, είναι γυναίκες στον Σολωμό. 'Iσως αυτός να 'ναι ο λόγος που -ως έννοιες- είν' άπιαστες.

Αντ' αυτών, εγώ, ζητώ έναν λόγο καίριο και σημαντικό, αφού διαπιστώνω -από την προσωπική μου περιπέτεια- πως μόνο σαν είναι τέτοιος μπορεί να με ξεδιψάσει. Βλέπετε, τα σώματα κατακλύζονται από ερωτήματα. Πώς θα λυτρωθούν, λοιπόν;

Δεν αποκλείω σε καμμία περίπτωση να συναντήσω αυτόν τον αρρενωπό λόγο στα χείλη μιάς γυναίκας. Δέστε για παράδειγμα τους στίχους που μάς παραδίδει η Σαπφώ... Από μνήμης ανασύρω:

-"τίωι σω φίλε γάμβρε καλώς εικάσδω;"

Ρωτά μεθυσμένη η μούσα μας από την ομορφιά του κύρη της, για να λάβουμε την εξής απάντηση:

-"όρπακι βραδίνωι σε μάλισθ' εοικάσδω"

Σε μιά πρόχειρη απόδοση η στιχομυθία έχει ως εξής:

-Πώς πιό καλά αντρούλη μου να σε παρομοιάσω;

-Βρίσκω πως μοιάζεις παραπολύ με τρυφερότατο [βραδινός] βλαστάρι [όρπαξ].

Δεν μπορείς να πετάξεις τίποτα. Σφιχτός λόγος που γεννά τρανταγμούς στην ενδοχώρα.

Από την άλλη, υπάρχουν τόσοι και τόσοι άντρες -κι εδώ, ανάμεσά μας λέω- που έχουν έναν λόγο πλαδαρό, σάμπως θηλυκόν να έλεγα. Αυτός ο λόγος συνήθως με αφήνει αδιάφορον.

Είναι τυχαίο, τέλος, πως ακόμη και με ανδρικό ψευδώνυμο να εμφανιστεί μιά γυναίκα, ο λόγος της θα τηνε προδώσει; Προσοχή! Σε καμμία περίπτωση δεν ψέγω το θήλυ. Η κοιλίτσα των γυναικών είναι όντως μιά θάλασσα. Μιά χώρα ευρύχωρη. Tο έγραφα άλλωστε στην κοιλίτσα μιανής με μελάνι και πένα που η ίδια μού προσέφερέ ποτε. Και το πιστεύω.

Θα μπορούσε αλήθεια κανείς να αντισταθεί και να μήν ομολογήσει πως η γραφή και των τριών-τεσσάρων εσάς γυναικών -σείς που γράφετε εδώ- μοιάζει να βγαίνει από ένα και μόνο ένα πρόσωπο; Πού είναι ο ιδιαίτερος ρυθμός, το ιδιαίτερο ύφος της καθεμιάς σας; Μπορεί να λάβει η καθεμιά σας ξεχωριστή ταυτότητα; Νομίζω πως όχι. Κι όμως αυτό είναι που εγώ θα ήθελα.

Θα ήθελα έναν λόγο κεραυνό. Που ο ίδιος να υπακούει και να φανερώνει τα εγκαύματα του Θεού φανερώσεις που είναι. Τό 'πε και ο πολύς μας εξ Αμερικής φίλος με μιά μόνο κουβέντα. Τί το ζητούμενο;

Ανώνυμος είπε...

nai e? am de ftaiei allos kaneis theiotragaki mou emeis ftaime pou sou dosame to tharos, nai ame