γερμανίδες

Τον 6ο μ.Χ. αι., την Κωνσταντινούπολη επισκέπτονται διαδοχικά δυό γερμανίδες πριγκίπισσες. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους φέρνουν μαζί τους αυτοκρατορικά δώρα, ένα κομμάτι από το τίμιο ξύλο που πολύ ευλαβούνταν, ένα Ευαγγέλιο με ωραίο δέρμα κι ένα ξυλόγλυπτο αναλόγιο. Τα δώρα αυτά αποτέλεσαν έξοχα δείγματα πρωτοβυζαντινής τέχνης στην Δύση και παραχωρήθηκαν σε ναούς (βασιλική Saint-Germain στην Auxerre), ή νεοϊδρυμένα μοναστήρια (της Notre-Dame).

Οι δυό γερμανίδες βασίλισσες, Chlothilde (περ. 475-545) και Radegunde (518-587), ανακηρύχθηκαν, μετά θάνατον, αγίες από την ενιαία τότε Εκκλησία. Η Radegunde βρέθηκε στην Κων/πολη στα χρόνια της βασιλείας του Ιουστίνου του Β’ (565-578) και πιο συγκεκριμένα το 569 μ.Χ. Ο Ιουστινιανός είχε ήδη πεθάνει.

*

Αγία Radegunde (518-587). Κόρη του βασιλιά της Θουριγγίας Berthachar. Μετά τη δολοφονία του πατέρα της αιχμαλωτίστηκε από τους Φράγκους. Το 536 παντρεύτηκε τον Chlothar I, που όμως τον εγκατέλειψε το 555, όταν αυτός οργάνωσε τη δολοφονία του αδελφού της, και δραπέτευσε στο Poitou (Poitiers). Ο Lothar έκτισε γι' αυτή το μοναστήρι της Notre-Dame, που αφιερώθηκε στον Τίμιο Σταυρό, όταν η Radegunde το 569 έλαβε ένα κομμάτι του Σταυρού από τον αυτοκράτορα Ιουστίνο ΙΙ. (σ.23 σημ.13).
"Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιουστίνου Β' (565-578) επισκέπτεται την Κων/πολη η Αγία Radegunde που, όταν επιστρέφει στην πατρίδα της, φέρνει μαζί της ένα κομμάτι σταυρό κι ένα Ευαγγέλιο με ωραίο δέσιμο. (D.T. Rice, Byzantinische Kunst, γερμ. έκδ., Munchen 1964, σ. 532 κ.π.)". (σ.33 σημ.1).


Αγία Chlothilde (περ. 475-545). Κόρη του Chilperichs σύζυγος του Chlodwigs (Χλωδοβίκου), βασιλιά των Φράγκων. (σ.23 σημ.13).
"Αξιομνημόνευτα είναι και τα δύο έργα που συνδέονται με δύο γερμανίδες βασίλισσες του 6ο αι. και ανήκουν στη βυζαντινή παράδοση. Πρόκειται για το σταυρό της Αγίας Τράπεζας, που η βασίλισσα Chlothilde έδωσε εντολή να τοποθετηθεί στη βασιλική Saint-Germain στην Auxerre, και το ξύλινο αναλόγιο της Radegunde, που βρίσκεται στην κατοχή της Μονής Sainte-Croix". (σ.23).

*

Στοιχεία παρμένα από το εξαντλημένο σήμερα εγχειρίδιο του Κ. Μπαρούτα, Βυζαντινή προεικονοκλαστική και προκαρολική τέχνη (με 84 εικόνες εκτός κειμένου), (έκδ. Σμίλη 1989, σσ. 23, 33).

sant' eustachio

O glorioso Sant' Eustachio,

tu, martire romano e protettore di Matera,
ti sei distinto nella generosita e nella docilita
con cui hai accolto l' invito di Gesu a seguire Lui.

Grande sei stato nella fedelta con cui hai servito
il Re del Cielo sino a preferine – tu e la tua famiglia
con te – la morte cristiana, sia pur crudele,
alla gloria degli onori pagani.

Grazie per questa eroica testimonianza!

Aiuta noi, che col Battesimo siamo cristiani
fin dalla nascita, ad accogliere ogni giorno
con stupore e docilita questo dono divino e
a viverlo con la tua stessa fedelta,
generosa e coerente.

Aiutaci ad irradiare la gioia di appartenere
a Cristo, per attirare a Lui tutti gli assetati
di luce e di verita.

Aiutaci ad essere cristiani nell' eroismo
silenzioso di ogni giorno indicando in Gesu
l' unica Sorgente di Vita che ci ricolma di gioia
e ci rende fratelli.

Con Maria, la Vergine den Magnificat, nostra
Patrona.

Amen.

Από την από διετίας επίσκεψή μου στην Ματέρα (Basilicata, Νότιος Ιταλία). Ιδού και ένα χρονολόγιο της πόλης.

s. rosario, santa maria maggiore, roma 2008

Ave o Maria
piena di grazia
il Signiore e' con te
tu sei benedetta fra le donne
e benedetto e' il frutto del tuo seno
Gesu...

Santa Maria
madre di Dio
prega per noi peccatori
adesso e nell' ora della nostra morte

Amen

δυό αγαθά

Να συγκεράσω δυό αγαθά στη ζωήν έχω λογιάσει:
να πνέω γυμνός το πέλαγο – και, σφίγγοντας τη ζώνη
στον αλαφριό χιτώνα μου, να μπαίνω στον ελαιώνα.
Και τα κοπάδια, σαν πλατιά ποτάμια οπού κυλάνε
με τον αχό των κουδουνιών στην ξέρα, σαν ποτάμια
που δε σιγάει το διάβα τους, ν' ακούω· και στην ψυχή μου
νά 'ναι ο ρυθμός ασίγητος του Ιονίου, πώς, σαν πέφτει
ο αγέρας, πλέον γαλήνιο και πλέον ψηλό το κύμα
σηκώνει η φουσκοθαλασσιά, πλάνο και βοή γεμάτο...

'Αγγελος Σικελιανός, από τις Ραψωδίες του Ιονίου (Ο γιαλός με τα γελάδια i. 1-9).

κολλυβάδες

Το αντιπροσωπευτικότερο ίσως επίτευγμα, η «ταυτότητα» του έργου των Κολλυβάδων, αποκαλύπτεται στη συγκρότηση και έκδοση της Φιλοκαλίας. Ανθολόγιο κειμένων 36 μεγάλων της Εκκλησίας Πατέρων και ασκητών, από τον 4ο ώς και τον 15ο αιώνα, που αναφέρονται όλα στη δυνατότητα και στους τρόπους άμεσης εμπειρικής σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό, σωματικής αίσθησης του Θεού, μέσω της κάθαρσης του νού με τη συνεχή άσκηση στη νοερά προσευχή.

[...]

Η Φιλοκαλία δεν είναι συλλογή εξειδικευμένων «μυστικών» κειμένων. Θέλει να καταδείξει, τι ακριβώς ζητάμε μετέχοντας στην Εκκλησία. Δεν ζητάμε έγκυρα νοήματα ή νομικές εξασφαλίσεις υπερβατικής δικαίωσης. Ζητάμε τη φιλία του καλού ή ωραίου, τον έρωτα του κάλλους. Ποθούμε το κάλλος του Δεσποτικού Προσώπου, κι η γνώση του κάλλους είναι εμπειρικό γεγονός σχέσης, προσωπικής κοινωνίας που συνιστά την όντως ζωή της αφθαρσίας και αθανασίας.

Αλλά η προσωπική σχέση με το Πρόσωπο του Χριστού, όπως κάθε αληθινός έρωτας, κερδίζεται με επίπονη άσκηση παραίτησης από τις εγωκεντρικές αντιστάσεις, κένωσης από το φυσικό ατομοκεντρικό θέλημα. Αναζητάμε τη σχέση έμπρακτα και ενεργά, με συνεχή επίκληση του εραστού Ονόματος, με συντονισμό των όρων της φυσικής μας ύπαρξης –του νού και της αναπνοής- στην επίκληση του ελέους Του, του χαρίσματος να κοινωνεί Αυτός μαζί μας τη ζωή.

Αυτή η έμπρακτη ερωτική αφοσίωση της συνεχούς επίκλησης καθαίρει τον νού από τις κτητικές του ψευδαισθήσεις, καθαίρει και την επιθυμία (την «καρδία» του ανθρώπου) από τις περισπάσεις των ορέξεων αυθυπαρξίας του κτιστού. Ενώνει τον «νού» με την «καρδία» στην ενιαία ερωτική αυτοπροσφορά: η επιθυμία υποτάσσεται στον λόγο της προσωπικής αναφοράς, ο λόγος στην επιθυμία της ποθούμενης σχέσης.

Η μετάθεση της υπαρκτικής αυτοσυνειδησίας, ακόμα και της λειτουργίας της φυσικής αναπνοής, στον πόθο της σχέσης, χαρίζει στον άνθρωπο την εμπειρία της ελευθερίας από τους περιορισμούς της κτιστής και θνητής του φύσης. Την εμπειρία να υπάρχει όχι με τον τρόπο της φύσης, αλλά με τον τρόπο της σχέσης, τον τρόπο του έρωτα, που συνιστά και την όντως ζωή της Τριαδικής Θεότητας.

Χρ. Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, (έκδ. Δόμος 1992, σσ. 189, 190-191).